Η επέκταση της Κίνας στην αγορά όπλων της Δυτικής Αφρικής είναι μια αλλαγή στρατηγικής για μια χώρα που έχει επικεντρώσει συνήθως τις πωλήσεις όπλων της σε άλλες περιοχές της Μαύρης Ηπείρου.
Σε μία ανταγωνιστική… συνεργασία με τη Ρωσία, η εξέλιξη αυτή σημαίνει την ανάδυση ενός πολυ-πολιτικού κόσμου μετά τις εξελίξεις στην Ουκρανία και την πλήρη χειραφέτηση του Παγκόσμίου Νότου από το ζυγό της αποικιοκρατίας.
Αλλά το Πεκίνο δεν ανταγωνίζεται απλώς για ένα μερίδιο μιας νέας αγοράς: εν μέσω της φθίνουσας γαλλικής επιρροής στη Δυτική Αφρική, η Κίνα επιδιώκει να κάνει νέους συμμάχους και να χτίσει ισχυρή γεωπολιτική θέση.
Ο μεγαλύτερος παραγωγός όπλων της Κίνας, η Norinco – ο έβδομος μεγαλύτερος προμηθευτής στρατιωτικού εξοπλισμού παγκοσμίως – άνοιξε ένα νέο γραφείο πωλήσεων στη Σενεγάλη, σύμφωνα με ρεπορτάζ της South China Morning Post που δημοσιεύθηκε στις 2 Αυγούστου.
Η εταιρεία διαθέτει ήδη γραφεία στη Νιγηρία, την Αγκόλα και τη Νότια Αφρική.
Το Πεκίνο σχεδιάζει επίσης να δημιουργήσει γραφεία στο Μάλι και στην Ακτή Ελεφαντοστού –όπου πουλά ήδη όπλα– με φυσική παρουσία για συντήρηση, επισκευή και επισκευές οχημάτων και στρατιωτικού εξοπλισμού, όπως ανέφερε την 1η Αυγούστου η εξειδικευμένη ειδησεογραφική ιστοσελίδα Military Africa.
Η άφιξη του γίγαντα στην προμήθεια πολεμικού υλικού στο έδαφος της Σενεγάλης έχει επίσης αναφερθεί στα κινεζικά μέσα ενημέρωσης, όπου έχει προαναγγελθεί ως πρόοδος για την κινεζική επιρροή στη Δυτική Αφρική και ως πρόκληση για την παρακμάζουσα επιρροή της Γαλλίας.
Μάχη για γεωπολιτική επιρροή
Οι χώρες που φαινομενικά βρίσκονται τώρα στο στόχαστρο της Κίνας – Σενεγάλη, Ακτή Ελεφαντοστού και Μάλι – είναι όλες γαλλόφωνες και, ως πρώην αποικίες, ιστορικά ανήκαν στη σφαίρα επιρροής της Γαλλίας.
Στη Σενεγάλη και την Ακτή του Ελεφαντοστού, η Γαλλία εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων.
«Η Κίνα επικεντρωνόταν πάντα στην ανατολική και κεντρική Αφρική, αλλά μέχρι στιγμής έχει διατηρήσει χαμηλότερο προφίλ στη Δυτική Αφρική, ένας από τους λόγους είναι το εμπόδιο της γλώσσας καθώς είναι γαλλόφωνες», δήλωσε ο Danilo delle Fave, ειδικός αναλυτής για τα αμυντικά θέματα της Κίνας.
Το παιχνίδι της Ρωσίας
Συνήθως, η γαλλική επιρροή στη Δυτική Αφρική απειλείται από μια διαφορετική ανταγωνιστική δύναμη: τη Ρωσία.
Η ανάπτυξη των δεσμών με την Αφρική «είναι μία από τις προτεραιότητες εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας», δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin σε συνέντευξή του το 2019.
Η Ρωσία διεξάγει μια επίθεση διπλωματικής γοητείας σε όλη την ήπειρο, επεκτείνοντας τους εμπορικούς δεσμούς και εκμεταλλευόμενη με τη συνεχιζόμενη δυσαρέσκεια που έχουν οι πρώην αποικίες για τη Γαλλία, φιλοξενώντας μάλιστα μια σύνοδο κορυφής Αφρικανών ηγετών στην Αγία Πετρούπολη τον Ιούλιο.
Κατόπιν εντολής της Μόσχας, η παραστρατιωτική ομάδα Wagner επιδίωξε τις πωλήσεις όπλων στη Δυτική Αφρική την ίδια στιγμή που η Γαλλία είχε εκδιωχθεί από το Μάλι και στη συνέχεια τη Μπουρκίνα Φάσο εν μέσω επιδείνωσης των σχέσεων με τις στρατιωτικές χούντες που κατέλαβαν την εξουσία και στις δύο χώρες τα τελευταία χρόνια.
Η Ρωσία δεν έχασε χρόνο για να καλύψει το κενό με μια στρατιωτική επέκταση στην περιοχή που έκτοτε φαινόταν να καθυστερεί λόγω των άλλων στρατιωτικών δεσμεύσεων της Μόσχας.
«Η ικανότητα της Ρωσίας να εξάγει όπλα έχει προβλήματα λόγω των διεθνών κυρώσεων που επιβλήθηκαν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία», δήλωσε o delle Fave.
H άφιξη ενός νέου παίκτη
Η άφιξη της Norinco στη Σενεγάλη δείχνει ότι «οι κινεζικές εταιρείες είναι ιδιαίτερα ικανές να καλύψουν τα κενά», δήλωσε ο Luke Patey, ειδικός στις κινεζικές οικονομικές σχέσεις στο Δανικό Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών.
Ειδικά στη Δυτική Αφρική, οι κινεζικές προσπάθειες να εισέλθουν στην αγορά αυξάνονται όπου το Πεκίνο βλέπει «απομείωση της γαλλικής επιρροής και την επίδραση των διεθνών κυρώσεων στο εμπόριο της Ρωσίας», δήλωσε ο delle Fave.
Παρά την επίδειξη ενότητας μεταξύ του Πεκίνου και της Μόσχας από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Κίνα φαίνεται να μην διστάζει να μπει σε άμεσο ανταγωνισμό με τον Ρώσο σύμμαχό της για την αγορά όπλων στη Δυτική Αφρική.
Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη για το delle Fave. «Η Κίνα δεν θέλει να επικρατήσει η Ρωσία [στην Ουκρανία].
Απλώς δεν θέλει η Δύση να γίνει ισχυρότερη αποδυναμώνοντας τη Ρωσία.
Αυτό δεν σημαίνει ότι [η Κίνα] δεν πρόκειται να ανταγωνιστεί τη Ρωσία για μερίδια αγοράς».
Ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων στην Υποσαχάρια Αφρική
Η Κίνα έχει γίνει μόνο ένας σημαντικός προμηθευτής όπλων σε αφρικανικές χώρες τα τελευταία 10 χρόνια, αλλά μια δεκαετία ήταν αρκετή για να οικοδομηθεί μια ισχυρή παρουσία στον τομέα.
Το Πεκίνο είναι πλέον ο τρίτος μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων στην Αφρική, πίσω από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ.
Τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης και η South China Morning Post ανέφεραν ότι η φυσική επέκταση στη Δυτική Αφρική αποτελεί παράδειγμα της αυξανόμενης επιθυμίας του κινεζικού στρατιωτικού-βιομηχανικού συγκροτήματος όχι μόνο να πουλήσει όπλα στην Αφρική, αλλά ως ένδειξη των φιλοδοξιών του Πεκίνου για ευρύτερη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με τις αφρικανικές χώρες.
Το γραφείο πωλήσεων της Norinco στη Σενεγάλη είναι ένας τρόπος για την εταιρεία να δείξει στην αγορά ότι «επιθυμεί να πουλήσει περισσότερα όπλα στην Αφρική», δήλωσε ο Earl Conteh – Morgan, ειδικός στις κινεζοαφρικανικές σχέσεις στο το Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα.
Μια μόνιμη ομάδα θα βοηθήσει την Κίνα να παρέχει υπηρεσίες μετά την πώληση που θα μπορούσαν να εδραιώσουν τις εμπορικές σχέσεις και να επιτρέψουν στη Norinco να προσφέρει εμπορικές λύσεις κατάλληλες για τις ιδιαίτερες πολιτικές εξελίξεις – επιτρέποντας επίσης στην εταιρεία να παρακολουθεί στενά τα γεγονότα στη Σενεγάλη και τις γειτονικές χώρες.
Η επιλογή της Σενεγάλης ως πρώτης βάσης στη Δυτική Αφρική αποκαλύπτει επίσης αυξανόμενη εμπιστοσύνη στη Norinco – και κατ’ επέκταση στο Πεκίνο.
Συνήθως, η εταιρεία και άλλοι κινεζικοί οργανισμοί έχουν ανοίξει γραφεία μόνο σε χώρες που έχουν ισχυρούς ιστορικούς ή εμπορικούς δεσμούς με την Κίνα, όπως η Αγκόλα και η Νιγηρία.
Καθώς oι διεθνείς κυρώσεις ενδέχεται να παρεμποδίζουν τις προσπάθειες της Ρωσίας να επεκτείνει τις πωλήσεις όπλων στην Αφρική και την εμπιστοσύνη στο Πεκίνο να ανεβαίνει, οι Κινέζοι προμηθευτές όπλων θα μπορούσαν να είναι έτοιμοι να εισέλθουν – και ίσως να κυριαρχήσουν – σε νέες αγορές σε ολόκληρη την ήπειρο.
Αλλά θα ήταν πρόωρο να υποτιμηθεί η παρουσία της Ρωσίας.
Στην υποσαχάρια Αφρική, η Ρωσία έχει ξεπεράσει την Κίνα ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων από το 2018 – ένα προβάδισμα που κατάφερε να διατηρήσει το 2022 παρά το γεγονός ότι υπόκειται σε διεθνείς κυρώσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Η Κίνα μπορεί να καλύψει το κενό εάν οι ρωσικές πωλήσεις μειωθούν, αλλά δεν ξέρω αν βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο», είπε ο Patey.
Όπλα, drones, μαχητικά αεροσκάφη και η αλλαγή στρατηγικής
Μια άλλη δυνατότητα για την κινεζική επέκταση είναι η διαφοροποίηση των τύπων όπλων που πουλάει.
«Η Κίνα εξακολουθεί να εξάγει κυρίως ελαφρύ οπλισμό, αλλά βλέπουμε ότι αυξάνουν τις πωλήσεις πιο προηγμένου εξοπλισμού όπως drones ή στρατιωτικού οχήματα», επισήμανε ο Patey.
Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό αγόρασε drones από την Κίνα τον Φεβρουάριο του 2023 και οι αναλυτές παρατήρησαν ότι οι αφρικανικές αγορές κινεζικών μαχητικών αεροσκαφών αυξάνονται.
Τέτοιες πωλήσεις είναι άμεση συνέπεια του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς η Ρωσία – ιστορικά ο μεγαλύτερος προμηθευτής μαχητικών αεροσκαφών στην Αφρική – πρέπει να αντιμετωπίσει της ανάγκες της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία.
Η εξέλιξη των στόχων του Πεκίνου στην Αφρική έχει επίσης τονώσει τη διεθνή παρουσία των κινεζικών αμυντικών εταιρειών.
Παραδοσιακά, η Κίνα πωλούσε όπλα σε χώρες που διαθέτουν τους φυσικούς πόρους που επιθυμούσε το Πεκίνο.
Οι πωλήσεις όπλων στο Σουδάν και τη Νιγηρία, για παράδειγμα, διευκόλυναν την πρόσβαση της Κίνας στα τεράστια αποθέματα πετρελαίου των δύο χωρών.
Αλλά τώρα η Κίνα φαίνεται να επιδιώκει να ανταλλάξει όπλα με γεωπολιτική επιρροή.
«Η Κίνα είναι οικονομικά περισσότερο ή λιγότερο κυρίαρχη στην περιοχή, έτσι τώρα επεκτείνουν τις προσπάθειές τους σε θέματα ασφάλειας», δήλωσε ο Conteh-Morgan.
Η άφιξη της Norinco στη Σενεγάλη είναι μια εμπορική ευκαιρία για τον όμιλο, αλλά και μια ευκαιρία για την επίδειξη ισχύος.
«Η Κίνα, όπως και η Ρωσία, έχει συμφέροντα ασφάλειας και οικονομικά να δει τη Γαλλία να αντιμετωπίζει προβλήματα σε αυτή την περιοχή», πρόσθεσε η Conteh-Morgan.
«Βοηθά να μειωθεί η γαλλική – και η δυτική – επιρροή στην Αφρική».
Βοηθά επίσης στην αντιμετώπιση της επιρροής μιας άλλης υπερδύναμης: των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ενώ ο πρώην πρόεδρος Donald Trump επέλεξε μια στρατηγική απομονωτισμού, η κυβέρνηση Biden προωθεί μια συμμαχία δυτικών δημοκρατιών για να περιορίσει τις προσπάθειες της Κίνας να χτίσει επιρροή σε όλο τον κόσμο.
«Το Πεκίνο απάντησε ενισχύοντας τη δική του προσπάθεια να αυξήσει την κινεζική επιρροή στην Αφρική», υπογράμμισε ο Conteh-Morgan.
