Κάθε φορά που η Κυβέρνηση δίνει μια επιδότηση (π.χ. σε ηλεκτρικό ρεύμα, καύσιμα κ.α.) ή κάποια επιχορήγηση ή κάνει μια μείωση σε κάποιο φορολογικό συντελεστή, ουσιαστικά δανείζει τους πολίτες.
Η Κυβέρνηση, μέσα στην Ευρωζώνη, δεν μπορεί να εκδώσει νέο χρήμα και επειδή ο προϋπολογισμός είναι έντονα ελλειμματικός, μπορεί μόνο να δανείζεται (έκδοση ομολόγων).
Αυτά τα δανεικά, μαζί με τους τόκους τους, θα πληρωθούν από τους πολίτες τα επόμενα χρόνια, όταν η Κυβέρνηση θα πρέπει να αποπληρώσει τους δανειστές της.
Αυτό είναι ένα «καλά κρυμμένο μυστικό». Οι πολίτες θεωρούν ότι η Κυβέρνηση τούς χαρίζει λεφτά. Όταν θα αυξηθούν πάλι οι φόροι και μειωθούν οι κοινωνικές δαπάνες τότε ίσως αντιληφθούν ότι όσα δήθεν τους χάρισαν πρέπει να τα επιστρέψουν. Αλλά μέχρι τότε «ποιος ζει και ποιος πεθαίνει». Θα έχουν γίνει μία ή δύο εκλογικές αναμετρήσεις και η ευθύνη θα χρεωθεί στους επόμενους. Το παιχνίδι είναι σικέ.
Οι χώρες της Ευρωζώνης, μετά τη μεγάλη ύφεση του 2020, λόγω της πανδημίας, οπότε το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν τους (ΑΕΠ) είχε μειωθεί κατά 571,2 δις ή κατά 4,8%, κατάφεραν το 2021 να αυξήσουν το ΑΕΠ τους κατά 277,9 δις ή 2,3% σε σχέση με αυτό του 2019 (Πηγή: Eurostat). Η σύγκριση γίνεται με το 2019 που θεωρείται ως η τελευταία «κανονική χρονιά».
Μόνο σε τέσσερεις χώρες, Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία, το ΑΕΠ του 2021 παρέμεινε χαμηλότερο αυτού του 2019. Αναζητήστε τη βασική αιτία στον τουρισμό που και για τις τέσσερεις χώρες αποτελεί σημαντικό οικονομικό συντελεστή. Ο τουρισμός επλήγη πρώτος και σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα lockdown και τ’ άλλα περιοριστικά μέτρα.
Χαρακτηριστικό είναι ότι οι τουριστικές εισπράξεις της Ελλάδας το 2020 ήταν μόλις το 23,8% και το 2021 το 58,5% αυτών του 2019 (Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος).Το ετεροπροσδιορισμένο κυρίαρχο πολιτικό σύστημα εξακολουθεί να θεωρεί ότι ο τουρισμός αποτελεί τη «βαριά βιομηχανία» της χώρας και αδιαφορεί για την αγροτική και βιομηχανική παραγωγή.
Το τίμημα όμως που πληρώθηκε από την Ευρωζώνη, την τελευταία διετία, για να αναστρέψει την ύφεση είναι τεράστιο. Το δημοσιονομικό έλλειμμα ανήλθε σε 806,9 δις (7,1% του ΑΕΠ) το 2020 και σε 625,7 δις (5,1% του ΑΕΠ) το 2021. Το δημόσιο χρέος εκτινάχθηκε. Αυξήθηκε κατά 1.049 δις το 2020 και κατά ακόμη 625 δις το 2021. Συνολικά αυξήθηκε κατά 1.675 δις την τελευταία διετία και έφτασε τα 11.720 δις ή το 95,6% του ΑΕΠ το 2021 από 83,8% το 2019. Το δημοσιονομικό έλλειμμα προστίθεται κάθε χρόνο στο χρέος.
Η κατεστραμμένη από την οκταετή περίοδο των μνημονίων Ελλάδα κατέγραψε δημοσιονομικό έλλειμμα 16,8 δις (10,2% του ΑΕΠ) το 2020 και 13,6 δις (7,4% του ΑΕΠ) το 2021. Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε περεταίρω κατά 22,3 δις και από 331 δις (180,7% του ΑΕΠ) το 1019, ανήλθε σε 353,4 δις (193,3% του ΑΕΠ) το 2021.
Σημειώνουμε ότι τα στοιχεία της Eurostat αναφέρονται στο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης ή χρέος κατά Μάαστριχτ και όχι σ’ αυτό της Κεντρικής Διοίκησης – το πραγματικό χρέος το οποίο οφείλει να αποπληρώνει το Δημόσιο – που στο τέλος του 2021 ανήλθε σε 388,3 δις (Πηγή: ΟΔΔΗΧ) ή το 212,5% του ΑΕΠ.
Ολόκληρη η Ευρωζώνη και ιδιαίτερα η Ελλάδα διανύουν μια «Long Covid» περίοδο. Η επανεκκίνηση της οικονομίας μετά το πρώτο τρίμηνο του 2021, σε συνδυασμό με την αποδιοργάνωση των εφοδιαστικών αλυσίδων της παγκοσμιοποίησης το 2020 δημιούργησαν ελλείψεις στην προσφορά αγαθών και την εμφάνιση πληθωριστικών πιέσεων που έγιναν εντονότερες από το τέλος του περασμένου καλοκαιριού.
Μετά ήρθε ο πόλεμος και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας – «ουκρανική επαναλοίμωξη» – που προκάλεσαν εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, των λιπασμάτων, των τροφίμων και των πρώτων υλών. Η προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης ακυρώθηκε, αλλά παρέμεινε το πρόσθετο δημόσιο χρέος.
Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 που έφερε τα μνημόνια, αυτή της πανδημίας το 2020 και τώρα η ενεργειακή κρίση ανέδειξαν το σαθρό υπόβαθρο της Ευρωζώνης που είναι ανίκανη, εκ κατασκευής, να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε έκτακτη κατάσταση, παρά μόνο με νέα δανεικά και στη συνέχεια με λιτότητα για την αποπληρωμή τους.
Το βασικό πρόβλημα οφείλεται στο ότι από τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες απαγορεύεται στα κράτη – μέλη να εκδίδουν ευρώ και στο ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) απαγορεύεται να δανείζει τα κράτη, όπως κάνουν όλες οι Κεντρικές Τράπεζες στον κόσμο.
Τα μέλη της Ευρωζώνης για να χρηματοδοτούν τα δημοσιονομικά ελλείμματά τους και να αποπληρώνουν τα χρεολύσια του δημόσιου χρέους τους μπορούν μόνο να δανείζονται από τις αγορές ή να αυξάνουν τους φόρους και να μειώνουν τις δαπάνες (μισθοί, συντάξεις, κοινωνικές παροχές κλπ). Η εναλλακτική λύση, δηλαδή, η έκδοση νέου χρήματος, όταν απαιτείται, απαγορεύεται.
Η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ σε συνέντευξή της (7-2-21) σε γαλλική εφημερίδα είχε πει: «Η διαγραφή χρέους εξαιτίας της πανδημίας είναι αδιανόητη καθώς θα αποτελούσε παραβίαση της Συνθήκης της ΕΕ η οποία απαγορεύει τη νομισματική χρηματοδότηση κρατών. Αυτός ο κανόνας αποτελεί μια από τις κολόνες των θεμελίων του ευρώ».
Μπροστά στον οικονομικό Αρμαγεδδώνα που προκάλεσε η πανδημία, η ΕΕ ενεργοποίησε, το Μάρτιο του 2020, τη γενική ρήτρα διαφυγής από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Οι κυβερνήσεις μπορούν να δανείζονται από τις αγορές, χωρίς τους περιορισμούς της Συνθήκης του Μάαστριχτ, για να καλύψουν τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματά τους με αποτέλεσμα το χρέος να εκτινάσσεται. Η ώρα της αλήθειας για το Ευρωσύστημα θα έρθει όταν σε συνθήκες στασιμότητας ή ύφεσης, πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων, θα πρέπει να αρχίσει η αποπληρωμή του δυσθεώρητου πλέον χρέους.
Συμπέρασμα
Τα χρήματα που δίνει η Κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη, για την αντιμετώπιση των έκτακτων καταστάσεων, είναι όλα δανεικά γιατί μέσα στην Ευρωζώνη δεν μπορεί να εκδώσει νέο χρήμα και οι φόροι που εισπράττει δεν αρκούν (ελλειμματικός προϋπολογισμός). Τα δανεικά αυτά, μαζί με τους τόκους τους, θα τα πληρώσουν οι πολίτες το επόμενο χρονικό διάστημα.
Πρόκειται για καταχρηστικό δανεισμό που εκμεταλλεύεται τις πιεστικές ανάγκες επιβίωσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Η Κυβέρνηση δεν ευθύνεται για την πανδημία και την ενεργειακή κρίση, αλλά ευθύνεται για την καταστροφική διαχείριση τους. Αντί να ανακοινώνει κάθε μήνα μικρές επιδοτήσεις και να μοιράζει «επιταγές ακρίβειας», που δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα, θα έπρεπε από το φθινόπωρο του 2021 να μειώσει ή και να καταργήσει τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης Καυσίμων και τον ΦΠΑ 24% που επιβάλλεται στη συνολική τιμή.
Έτσι θα συγκρατούσε την άνοδο των τιμών σ’ όλους τους τομείς της οικονομίας. Δεν έχουμε τον απαραίτητο «δημοσιονομικό χώρο» λέει ο υπουργός Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρας, ομολογώντας ότι δεν έχουν χρήματα, αφού και τα δανεικά έχουν όρια.
Καταστροφική ήταν επίσης η απόφασή της Κυβέρνησης να αρχίσει, από το 2019, να κλείνει τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής από λιγνίτη, καθώς και η αντίθεσή της την εκμετάλλευση των εγχώριων υδρογονανθράκων. Οι επιλογές αυτές που έγιναν στο όνομα του αφηγήματος της «πράσινης μετάβασης» πληρώνονται ήδη πολύ ακριβά από τους πολίτες και την ελληνική οικονομία. «Τώρα τρέχουν και δε φτάνουν». Κατά τα άλλα η Κυβέρνηση δηλώνει ότι «θα σταθεί δίπλα σε κάθε πολίτη». Πώς; Δίνοντας ψίχουλα και υποθηκεύοντας, ακόμη περισσότερο, το μέλλον του;
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η εξάρτηση από το συναλλαγματικό ευρω-χρέος είναι η βασική αιτία των σημερινών, αλλά και των αυριανών, δεινών. Η εξάρτηση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά υποβιβάζει όλους τους συντελεστές ισχύος της Ελλάδας. Χωρίς απαλλαγή από το συναλλαγματικό χρέος, που δημιούργησε το ευρώ, καμιά ουσιαστική αλλαγή δεν είναι εφικτή.
