O Tύπος στα χρόνια της Επανάστασης (Ι)

Όπως γράφαμε στο προηγούμενο σημείωμα μέχρι το 1821 στην κυρίως Ελλάδα δεν υπήρχαν ούτε τυπογράφοι ούτε εφημερίδες. Οι πρώτοι έλληνες που δίδαξαν την τέχνη του τυπογράφου ήταν ο Παύλος Πατρίκιος και ο Κωνσταντίνος Τόμπρας.

Ο Πατρίκιος εργάστηκε πριν από την Επανάσταση σε ελληνικά τυπογραφεία της Κωνσταντινούπολης και της Βλαχίας.

Ο Τόμπρας , όπως γράφαμε, είχε εργαστεί στο Παρίσι  κοντά στον ξακουστό τον καιρό εκείνο φιλέλληνα Φιρμίνιο Διδότο.

Με την έκρηξη της Επανάστασης, συσκεύασε το πιεστήριο και ξεκίνησε από την πατρίδα του το Αϊβαλί (Κυδωνίες) για να προσφέρει κι αυτός στον αγώνα. Όμως το τυπογραφείο καταστράφηκε  και ο ίδιος σώθηκε την τελευταία στιγμή στο Μοσχονήσι. Από κει πέρασε στα Ψαρά μαζί με τον βοηθό του Αναστάσιο Νικολαΐδη.

Ευτυχώς για τον αγώνα το μήνα που καταστράφηκε το τυπογραφείο και σώθηκε την τελευταία στιγμή ο Τόμπρας, έφτασε στην Ύδρα από την Τεργέστη o Δημήτριος Υψηλάντης φέρνοντας μαζί του και ένα μικρό τυπογραφείο. O Ιάκωβος Τομπάζης (1782-1829) που ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία πληροφόρησε τον Υψηλάντη για την σωτηρία του Τόμπρα στα Ψαρά.

Ο Υψηλάντης, χωρίς να χάσει καιρό, έστειλε πλοίο στα Ψαρά για να μεταφέρει τον Τόμπρα και τον βοηθό του Νικολαΐδη στην Ύδρα. Όταν ο Τόμπρας έφτασε στην Ύδρα ο Υψηλάντης είχε πάει στο στρατόπεδο των επαναστατών στα Βέρβαινα ( σ.σ. ορεινό χωριό της Κυνουρίας).Μαζί του είχε και το συσκευασμένο σε κιβώτια τυπογραφείο, όπως είχε μεταφερθεί από την Τεργέστη.  

Στα Βέρβαινα έφτασε και ο Τόμπρας και μετά από πολλές συζητήσεις αποφασίστηκε να εγκατασταθεί το τυπογραφείο στην Καλαμάτα.

Η απόφαση για την εγκατάσταση του τυπογραφείου στην Καλαμάτα συνάντησε την αντίδραση πολλών κοτζαμπάσηδων.

«Η τυπογραφία θα χαλάσει τα μυαλά των ξυπόλυτων» 

Ένας από αυτούς ο μανιάτης Παναγιώτης Κρεββατάς , όπως μας πληροφορεί ο Πουκεβίλ, μίλησε μάλιστα σε μια συνέλευση  και οργισμένος είπε:

«Η δημοσιογραφία και η τυπογραφία, θα χαλάσει τα μυαλά των ξυπόλυτων και των κολλιγάδων. Θα πάρει ο νους των αέρα, γιατί οι γαζετατζήδες (σ.σ. γαζέτες λέγανε τότε τις εφημερίδες) θα γράφουν ό,τι τους κατέβει και θα μας φέρουν την αθεΐα και το ρεπούπλικο όπως στη Φράντζα».

Η αντίδραση των κοτζαμπάσηδων δεν μπόρεσε να εμποδίσει την εγκατάσταση του τυπογραφείου. Μάλιστα όταν δόθηκε από την Αγγλία το πρώτο δάνειο αποφασίστηκε να διατεθεί ένα ποσό για την αγορά τυπογραφικών στοιχείων και την εγκατάσταση τυπογραφείων στην Ύδρα και το Ναύπλιο.

Πρώτος τυπογράφος λοιπόν στην Καλαμάτα o Τόμπρας και συντάκτης ο Θεόκλητος Φαρμακίδης και το πρώτο κείμενο που στοιχειοθετήθηκε στο τυπογραφείο ήταν η ύλη της πρώτης ελληνικής εφημερίδας, σε ελληνικό έδαφος, της «Ελληνικής Σάλπιγγος». Ακόμη εκεί τυπώθηκε και η προκήρυξη του Δημητρίου Υψηλάντη. Το πρώτο φύλλο της «Σάλπιγγος» τυπώθηκε την 1η Αυγούστου 1821.   

Στο πρώτο του άρθρο ο Φαρμακίδης ανέφερε:

«Εις τας παρούσας περιστάσεις της Ελλάδος, ότε το ελληνικόν γένος, μη υπομένον τον βαρύν της τυραννίας ζυγόν, τον οποίον έφερεν αναξίως αιώνας ολοκλήρους, απεφάσισεν υπό την προστασίαν της Θείας Προνοίας, να πιάση τα όπλα, δια να αναλάβη την οποίαν απώλεσεν αυτονομίαν, είναι αναγκαιοτάτη εφημερίς εις την Ελλάδα εκδιδομένη».

Η εφημερίδα δεν μακροημέρευσε. Εκδόθηκαν μόνο τρία φύλλα της «Σάλπιγγος» (1ης, 5ης και 20ης Αυγούστου) γιατί , όπως θα δούμε και παρακάτω, ο Φαρμακίδης αρνήθηκε να δεχθεί τον έλεγχο των κειμένων από τον Υψηλάντη.

Μετά το πάρσιμο της Τριπολιτσάς ο Τόμπρας μετέφερε το τυπογραφείο στην απελευθερωμένη πόλη. Όμως η κατάσταση που επικρατούσε εκεί υποχρέωσε τη Διοίκηση να μεταφέρει το τυπογραφείο στο Άργος και στη συνέχεια στην Κόρινθο. Εκεί με πρωτοβουλία του Ιωάννη Φιλήμονος και του αρχιγραμματέα της Επικρατείας Θεοδ. Νέγρη λειτούργησαν δύο τυπογραφεία με τη βοήθεια του βοηθού του Τόμπρα Νικολαΐδη (σ.σ. ο Τόμπρας εκείνη την εποχή ήταν άρρωστος): Ένα που είχε λειτουργήσει στην Καλαμάτα και ένα καινούργιο που είχε παραγγελθεί στην Ευρώπη.

Στα τυπογραφεία αυτά της Κορίνθου τυπώθηκε το πρώτο Σύνταγμα  το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος»

Μετά την κατάληψη της Κορίνθου από τον Δράμαλη το 1822 ο Τόμπρας πήγε στο Άργος και στη συνέχεια στο Ναύπλιο όπου τυπώθηκε η πρώτη επίσημη εφημερίδα της Διοίκησης της επαναστατημένης Ελλάδας η «Γενική Εφημερίς», πρόδρομος της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, για την οποία γράψαμε στο προηγούμενο σημείωμα με αφορμή την απεργία των τυπογράφων της.

To τυπογραφείο στα Ψαρά 

Τυπογραφείο λειτούργησε με πρωτόγονα μέσα και για πολύ μικρό χρονικό διάστημα στα Ψαρά με υπεύθυνο τον συμπατριώτη και φίλο του Τόμπρα Κωνσταντίνο Δημίδη. Εκεί τυπώθηκαν προκηρύξεις και διάφορα έγγραφα που κυκλοφόρησαν κυρίως στις Σποράδες. Η λειτουργία του σταμάτησε μετά την καταστροφή του νησιού από τους τούρκους το 1824. Στη διάρκεια της σφαγής των Ψαρών καταστράφηκε και ένα λιθογραφείο που είχε φέρει στην Ελλάδα ο φιλέλληνας άγγλος συνταγματάρχης Στάνχωπ, χωρίς να προλάβει να χρησιμοποιηθεί.

Τα «Ελληνικά Χρονικά» του Μεσολογγίου 

Στο Μεσολόγγι από το 1824 έως το 1826 εκδιδόταν η εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά» με υπεύθυνο τον ελβετό φιλέλληνα Ιωάννη Ιάκωβο Μάγερ. Το πρώτο  φύλλο κυκλοφόρησε την 1η Ιανουαρίου 1824 και το τελευταίο στις 20 Φεβρουαρίου 1826. Υπεύθυνος του τυπογραφείου ήταν ο Παύλος Πατρίκιος που τον διαδέχθηκε ο Δ. Μεσθενέας. Στην πόλη υπήρχαν δύο τυπογραφεία. Το ένα που έστειλε ο Μαυροκορδάτος το 1821 και το δεύτερο που έφερε στην Ελλάδα  απεσταλμένος από  το Ελληνικό Κομιτάτο στο Λονδίνο συνταγματάρχης Λέστερ Στάνχωπ.  

Στην προκήρυξή του για τους στόχους της εφημερίδας, πριν από την έκδοσή της, ο Μάγερ έγραφε:

«…Αλλ’ ενώ ο ευγενής ούτος και δυστυχής λαός εξαναστάς από νέκρωσιν μακροτάτην κατά πρώτον ήδη εμφανίζεται εις της πεφωτισμένης Ευρώπης το θέατρον, καίεται από επιθυμίαν διάπυρον να αναφανή άξιος της νέας ταύτης ζωής δια της ευνομίας, την οποίαν επιφέρει ο πολιτισμός και η φώτισις. Μέσον δε εις τούτο συντελεστικώτερον και δραστικώτατον των λοιπών είναι η σύστασις των σοφώς κυβερνωμένων εφημερίδων, είναι ηλίου φανερώτερον. Δια των τοιούτων εφημερίδων οι Έλληνες θέλουσι διδαχθή περί των προόδων της ευνομίας και της κατά νόμους αυτονομίας των, περί των ηρωικών κατορθωμάτων και κοινωφελών πράξεων των πολεμικών και πολιτικών αρχηγών του Έθνους, περί των ιερών χρεών του πολίτου και της οφειλομένης πειθαρχίας προς τους νόμους και την διοίκησιν…».

Ο Μάγερ σημείωνε ακόμα:

«…Όποιος επιθυμεί την ευτυχίαν της ανθρωπότητος, συμφωνεί μετ’ εμού ότι κανέν άλλο μέσον δεν οδηγεί τόσον εις αυτόν τον σκοπόν όσον η πολιτική ελευθερία. Και δεν δύναταί τις ποτέ να φθάση εις τον τέλειον βαθμόν τούτου του σκοπού , χωρίς την δημοσίευσι, ήτις θέλει προχωρήση με γιγαντιαία βήματα διά της ελευθερίας του Τύπου…».

Τo τυπογραφείο που τυπώνονταν τα «Ελληνικά Χρονικά» καταστράφηκε ολοσχερώς από τουρκική βόμβα στις 20 Φεβρουαρίου του 1826.

Οι εφημερίδες της Ύδρας  

Στην Ύδρα οι Τομπάζηδες που κατάλαβαν τη μεγάλη δύναμη του Τύπου προσπάθησαν το 1822 να στήσουν οργανωμένο τυπογραφείο.

Όμως δεν το κατάφεραν και στην αρχή με ένα αυτοσχέδιο τυπογραφείο, που στήθηκε με παραγγελία του Ιάκωβου Τομπάζη και τη βοήθεια του  Βαζέρ ενός ελβετού ωρολογοποιού, εκδόθηκε η εφημερίδα «Ελληνικός Καθρέπτης» για την οποία πολύ λίγες πληροφορίες υπάρχουν.

Καταλυτική για μια  έκδοση εφημερίδας με σύγχρονα στοιχεία ήταν η παρουσία στην Ύδρα του ιταλού Τζουζέπε Κιάππε και του Φιρμίνιου Διδότου από το Παρίσι. Ο Κιάππε ήταν καρμπονάρος, πήρε μέρος στην εξέγερση της Νάπολης το 1819 και μετά την κατάπνιξή της από τους αυστριακούς κατέφυγε με τη γυναίκα του Κιάρα στα Επτάνησα και στη συνέχεια πήγε στην Ύδρα. Εκεί το 1827, με τη βοήθεια του Τομπάζη εξέδωσε το «Φίλο του Νόμου» για τον οποίο έγραφε «Η ονομασία αρκεί να βεβαιώση τον καθένα δια την ειλικρινή ουδετερότητα, την οποίαν θέλει φυλάξει και δια το μίσος κατά των φατριών… Εμείς θέλομεν να βασιλεύη ο νόμος και κανείς ποτέ περισσότερον παρ’ αυτόν να μην ισχύση…».

Τα πρώτα φύλλα του «Φίλου του Νόμου» τυπώθηκαν στο αυτοσχέδιο τυπογραφείο του Βάζερ. Αλλά από τις αρχές του 1824 τυπώνονταν με καινούργια στοιχεία που έστειλε ο Φιρμίνιος Διδότος.

Ο «Φίλος του Νόμου» σταμάτησε να εκδίδεται το Μάιο του 1827. Ο Κιάππε πήρε  μέρος και στις επιχειρήσεις των υδραίικων πλοίων, έμεινε στην Ελλάδα και μετά την απελευθέρωση και πέθανε το 1841.

Στην Ύδρα εκδόθηκε για ένα μικρό διάστημα (61 φύλλα από το Μάρτιο έως τον Οκτώβριο του 1831) και μια ακόμη εφημερίδα ο «Απόλλων». Την έβγαζε μια ξεχωριστή προσωπικότητα ο Αναστάσιος Πολυζωΐδης που έμεινε στην ιστορία ως ο πρόεδρος του δικαστηρίου που μαζί με το μέλος του Γεώργιο Τερτσέτη αρνήθηκαν να υπογράψουν τη θανατική καταδίκη για τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα. Μέσα από τις στήλες του «Απόλλωνα» ο Πολυζωΐδης, όπως θα δούμε παρακάτω, άσκησε έντονη κριτική στον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια ειδικότερα για τα θέματα των ατομικών ελευθεριών και της ελευθεροτυπίας. Η έκδοση του «Απόλλωνα» σταμάτησε μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια γιατί όπως έγραψε ο Πολυζωΐδης αφού «ο Τύραννος εξέλειπε και ούτως η πηγή, όθεν όλαι αι συμφοραί προήρχοντο, εστέρευσε μονομιάς».

H«Εφημερίς Αθηνών» 

Η «Εφημερίς Αθηνών» είναι η πρώτη εφημερίδα που εκδόθηκε στην Αθήνα. Τυπώνονταν σε ένα από τα τυπογραφεία που έφερε μαζί του ο συνταγματάρχης Στάνχοπ. Το πρώτο φύλλο τυπώθηκε στις 20 Αυγούστου 1824 στη Σαλαμίνα , όπου είχε μεταφερθεί αρχικά το τυπογραφείο.

Το δεύτερο τυπώθηκε στην Αθήνα στις 6 Σεπτεμβρίου. Διευθυντής της ήταν ο Γεώργιος Ψύλλας, συγγραφέας και πολιτικός τα κατοπινά χρόνια. Η εφημερίδα συνέχισε να εκδίδεται μέχρι τον Απρίλιο του 1826. Η έκδοση σταμάτησε μετά την κατάληψη της πόλης από τον Κιουταχή και την καταστροφή του τυπογραφείου.

Οι ξενόγλωσσες εφημερίδες 

Ιδιαίτερη ήταν η συνεισφορά στον αγώνα των ξενόγλωσσων εφημερίδων που έβγαζαν σημαντικοί φιλέληνες. Πρώτος από αυτούς ήταν ο  νεαρός ιταλός κόμης Πιέτρο Γκάμπα (1801-1828) που ήρθε στην επαναστατημένη Ελλάδα ακολουθώντας το λόρδο Βύρωνα, ως υπασπιστής και γραμματέας του. Στο Μεσολόγγι εξέδιδε την εφημερίδα «Telegrafo Greco» (Ελληνικός Τηλέγραφος) που γραφόταν στην αγγλική, ιταλική , γαλλική και γερμανική γλώσσα και ήταν όργανο των φιλελλήνων και των δημοκρατικών.

Η εφημερίδα, που κυκλοφόρησε για ένα χρόνο εξυπηρέτησε πολύ την υπόθεση της Επανάστασης στο εξωτερικό. Μετά το θάνατο του Βύρωνα ο Γκάμπα συνόδευσε τη σορό του στην Αγγλία. Εκεί εξέδωσε το «Χρονικό του τελευταίου ταξιδιού του λόρδου Μπάυρον στην Ελλάδα». Επέστρεψε στην Ελλάδα, όμως αρρώστησε και πέθανε στα Μέθανα το 1828.

Στην Ύδρα, μετά τη διακοπή της έκδοσης του  «Φίλου του Νόμου», ο Τζουζέπε Κιάππε εξέδωσε την εφημερίδα « L’ Abbelle Grecque» (Ελληνική Μέλισσα) στη γαλλική γλώσσα που απευθυνόταν στους φιλέλληνες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η εφημερίδα κυκλοφόρησε  από το 1827 έως το 1829.

Η προσπάθεια για την επιβολή λογοκρισίας  

Ο Γιάνης Κορδάτος στο δέκατο τόμο της «Μεγάλης Ιστορίας της Ελλάδας (1821-1832)» γράφει για το ρόλο των εφημερίδων της επαναστατικής εποχής:

«Στα σωζόμενα φύλλα των παραπάνω εφημερίδων υπάρχει πολύτιμο ιστορικό υλικό που, όχι μόνο διαφωτίζει σε πολλά σημεία το ρόλο των πρωταγωνιστών του μεγάλου μας Εικοσιένα, αλλά και βρίσκει κανείς σ’ αυτό και πολλές πληροφορίες για την πολιτική των ξένων δυνάμεων , καθώς και για τις κοινωνικές αιτίες που προκάλεσαν τόσες φορές εμφύλιους σπαραγμούς». Και προσθέτει χαρακτηριστικά: «Δε θέλει ρώτημα πως οι πρώτες αυτές εφημερίδες γράφονταν από συντάκτες που είχαν φιλελεύθερες και δημοκρατικές ιδέες».

Όμως οι ιδέες που εκφράζονταν μέσα από τον τύπο της εποχής  ήταν φυσικό να προκαλέσουν την αντίδραση αρκετών από τους πολιτικούς ηγέτες που βάλθηκαν είτε έμμεσα είτε άμεσα να επιβάλουν τη λογοκρισία και με την ενίσχυση των ξένων να βάλουν φίμωτρο στις εφημερίδες.

Ο Υψηλάντης και ο Φαρμακίδης  

Ο πρώτος που επιδίωξε να επιβάλει λογοκρισία ήταν ο Δημήτριος Υψηλάντης. Παρά το ότι ο ίδιος ανάθεσε στο Θεόκλητο Φαρμακίδη της διεύθυνση της εφημερίδας «Σάλπιγξ», όταν ο δεύτερος άρχισε να κηρύχνει τις φιλελεύθερες ιδέες του ο Υψηλάντης θέλησε να λογοκρίνει τα κείμενά του. Ο Φαρμακίδης παραιτήθηκε μετά το τρίτο φύλλο γιατί όπως εξήγησε «δεν ενέδωκεν εις το δεσποτικόν μέτρον της προεξετάσεως». Μετά την παραίτηση του Φαρμακίδη κανένας από τους λόγιους εκείνης της εποχής δεν δέχθηκε να τον διαδεχθεί στη διεύθυνση και σύνταξη της εφημερίδας και γι’ αυτό η έκδοση της «Σάλπιγγας» σταμάτησε.

Η πρώτη διάταξη που καθόριζε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των δημοσιογράφων και των αρθογράφων μπήκε στο «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος» από 150 άρθρα, που εγκρίθηκε από τη Συνέλευση της Τροιζήνας  την πρώτη Μαίου του 1827. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή:

«Οι Έλληνες έχουσι το δικαίωμα , χωρίς  προεξέτασιν, να γράφωσι και να δημοσιεύωσι ελευθέρως διά του Τύπου ή αλλέως τους στοχασμούς και τας γνώμας των, φυλλάτοντες τους ακόλουθους όρους;

α) Να μη αντιβαίνωσιν εις τας αρχάς της Χριστιανικής Θρησκείας.

β) Να μη αντιβαίνωσιν εις την σεμνότητα.

γ) Να αποφεύγωσι πάσαν προσωπικήν ύβριν και συκοφαντίαν».

Ο Καποδίστριας βάζει φίμωτρο στον Τύπο 

Όταν ήρθε στα πράγματα  ο Καποδίστριας το 1828 μια από τις πρώτες κινήσεις του ήταν η κατάργηση του Συντάγματος της Τροιζήνας. Και από τα πρώτα θύματα της κατάργησης αυτής ήταν η ελευθερία του τύπου.

Ο κυβερνήτης επέβαλε ψήφισμα με το οποίο έβαζε φίμωτρο στον Τύπο:

« Α΄ Πάς εκδότης εφημερίδος να είναι υπόχρεος να λαμβάνη παρά της Κυβερνήσεως Δίπλωμα.

Β ΄Να δίδη 4.000 ποιν. εγγύησιν ή να παρουσιάζη εγγυητήν αξιόχρεων περί αυτής της ποσότητος.

Γ΄ Να δίδη δύο αντίτυπα εις την κυβέρνησιν , προτού δημοσιευθή το φύλλον.

Δ΄ Να μην ομιλή κατά των καθεστώτων. Ουδέ να ελέγχη τας πράξεις των δημοσίων υπουργών, όταν συμφωνούν με τους νόμους και τα διατάγματα.

Ε΄ Να μην ειμπορεί να εκδίδη φυλλάδια , ή περιοδικά βιβλιάρια χωρίς προεξέτασιν, ουδέ να προσβάλη κανένα εκ των τριών όρων των διαλαμβανομένων εις το Σύνταγμα.

ΣΤ΄ Να μην ομιλή εναντίον των τριών ή μιας των τριών δυνάμεων των προστατευουσών την Ελλάδα και των αντιπρέσβεων αυτών».

Ο πρώτος που αντέδρασε στο φίμωμα του τύπου ήταν ο Αναστάσιος Πολυζωΐδης που έγραψε στον «Απόλλωνα»:

«Πού ζώμεν; Εις τον ελευθεροπάροχον τούτον αιώνα, ή εις τον καταδιωκτικόν εκείνο του Σύλλα και Μαρίου ( σ.σ. δικτάτορες της αρχαίας Ρώμης); Εις την ελευθέραν και ιδικήν μας , ή εις την δορυάλωτον και ξένην; Έχομεν κυβέρνησιν ή οχλοκρατούμεθα; Λαλούν οι νόμοι ή βασιλεύει το έτσι θέλω;…».

«Σμήνος οπλοφόρων επαρουσιάσθη εις το κατάστημα της τυπογραφίας» 

Οι αστυνομικοί και οι χαφιέδες εκείνης της εποχής μπανόβγαιναν στο σπίτι του Πολυζωίδη και στα τυπογραφεία του «Απόλλωνα». Ο Πολυζωίδης χωρίς να πτοηθεί περιγράφει την τρομοκρατία των οργάνων του Καποδίστρια:

«…Δεν αναφέρομεν,όπως την τελευταίαν επίσκεψιν του Διοικητού επ’ αυτώ τούτω, τίποτε δεν ήτο ικανόν να κλονίση την αμετάθετον απόφασίν μας , απειλάς και υποσχέσεις τας ηκούαμεν αδιαφόρως, τον Νόμον μόνον φοβούμενοι, αυτόν μόνον σεβόμενοι κατά τα άλλα είμεθα άφοβοι και αμετάπειστοι.Tέλος πάντων έφθασε και η ημέρα , η αποφράς ημέρα, καθ’ ήν έμελλε , φευ! Το αυθαίρετον να υψώση τον θρόνον του επάνω εις τα ερείπια του Νόμου. Σμήνος οπλοφόρων , προηγουμένου του Αστυνόμου και ακολουθούντος του Πολιτάρχου (σ.σ. αξίωματούχος που στα χρόνια του Καποδίστρια είχε αστυνομικά καθήκοντα), επαρουσιάσθη εις το κατάστημα της τυπογραφίας την ώρα ότε τα πιεστήρια ήσαν ήδη εις κίνησιν και η τύπωσις του φύλλου εγγύς να λάβη πέρας. Εν ονόματι της εξουσίας , μας διέταξεν ο αστυνόμος να παύσωμεν την τύπωσιν. Εν ονόματι του Νόμου, απεκρίθημεν, δεν χρεωστούμεν υπακοήν, ή τουλάχιστον δεν θέλομεν να πεισθώμεν, πριν να μας παρουσιάση έγγραφον της ανωτέρας αρχής διαταγή, περιέχουσαν την αιτίαν της τοιαύτης ενεργέιας. Αλλ’ εις μάτην η αίτησίς μας, εις μάτην η αντίστασις. Ο λόγος δεν ίσχυε εν ονόματι της σιδηράς βίας…».

«Είν ελεύθερος ο Τύπος φθάνει μόνον να μην γράψης» 

O Aλέξανδρος Σούτσος (1803-1863),  φαναριώτης λόγιος, φανατικός δημοκράτης , πεζογράφος και σατιρικός ποιητής που καυτηρίασε την κακοδιοίκηση και τη φαυλοκρατία των τρανών της εποχής ( του Καποδίστρια, του αδελφού του Αυγουστίνου και του βασιλιά Όθωνα) έγραψε το Μάιο του 1831, λίγους μήνες πριν από τη δολοφονία του Καποδίστρια ένα σατιρικό ποίημα με τίτλο « Ο περί ελευθερίας κανονισμός ή το τυποκτόνον ψήφισμα του Ι. Καποδίστρια» που άρχιζε έτσι:

«Ένας Γερουσιαστής μας με το στόμα γελαστό
Σουτσ’ ελεύθερε, με είπε, συχαρίκια σε ζητώ
Πρόβαλα υπέρ του Τύπου , δεκαπέντε άρθρα νόμου
Και αυτό το σχέδιο μου,
ειν’ ελεύθερος ο Τύπος φθάνει μόνον να μην βλάψης
της αρχής τους υπαλλήλους,
τους Κριτάς, τους Υπουργούς μας και των Υπουργών
τους φίλους.

Είν ελεύθερος ο Τύπος φθάνει μόνον να μην γράψης…».

Η δίωξη του περιοδικού «Ηώς» 

Ένας άλλος μαχητικός δημοσιογράφος που πλήρωσε την εναντίωσή του στον Καποδίστρια ήταν ο αγωνιστής της Επανάστασης Εμμανουήλ Αντωνιάδης (1791-1863), που έβγαλε το 1830 το περιοδικό «Ηώς».

Ο Αντωνιάδης πλήρωσε τη στάση του με πολλές καταδιώξεις που οδήγησαν σε κλείσιμο του περιοδικού. Το 1830 καταδικάστηκε σε πρώτο βαθμό (σ.σ. από  «Πρωτόκλητο Δικαστήριο», αντίστοιχο του σημερινού Πρωτοδικείου) σε ποινή φυλάκισης και ένα υπέρογκο χρηματικό πρόστιμο, γιατί, όπως έγραψε στον «Απόλλωνα» ο Πολυζωίδης, «ετόλμησε να εκφράση την δικαίαν δυσαρέσκειαν των Ελλήνων κατά του συστήματος της παρούσης προσωρινής κυβερνήσεως και να επικαλεσθή το Κοινοβουλευτικόν Πολίτευμα εις το οποίον μόνον οι Έλληνες μπορούν να βρουν τας εγγυήσεις της ιδιοκτησίας των».

Ο Αντωνιάδης δικαιώθηκε σε δεύτερο βαθμό στο «Ανέκκλητο Κριτήριο» ( σ.σ. αντίστοιχο του σημερινού Εφετείου) της Τρίπολης που τον αθώωσε παρά το κλίμα καταπίεσης της εποχής.