Η ρηξικέλευθη πρόταση του ΔΝΤ
Αλλάζουν όλα στην αγορά χρέους καθώς μία σειρά από κράτη δεν διαθέτουν δολάρια για να εξυπηρετήσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις.
H κατάσταση με το χρέος αναπτυσσόμενων και φτώχών κρατών έχει τεθεί εκτός ελέγχου και έχει σημάνει συναγερμός στην Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τα οποία αναζητούν πόρους για να προχωρήσουν στην αναδιάθρωση των δανειακών συμβάσεων, όπως φαίνεται και στην ατζέντα της προσεχούς συνόδου της ομάδας των G20
την οποάι θα φιλοξενήσει ως προεδρεύουσα η Ινδία.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) εξετάζει πρόταση για την ενσωμάτωση του κινεζικού γιουάν ως αποδεκτής μορφής νομίσματος το οποίο θα χρησιμοποιούν τα κράτη μέλη για την εκπλήρωση των οικονομικών τους υποχρεώσεων προς το Ταμείο.
Αυτή η πρόταση έπεσε στο τραπέζι αφότου η Αργεντινή χρησιμοποίησε το γιουάν για να αποπληρώσει ένα μέρος του χρέους της.
Κατά τη διάρκεια ενημέρωσης Τύπου, η Julie Kozack, εκπρόσωπος του ΔΝΤ δήλωσε: «Όπως έχουμε επισημάνει κατά το στο παρελθόν, οι αρχές της Αργεντινής συνεχίζουν να παραμένουν ενήμερες για τις οικονομικές τους υποχρεώσεις προς το ΔΝΤ…
Το γιουάν είναι ένα από τα πέντε νομίσματα που έχουν χρησιμοποιήσει τα μέλη να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους με το ΔΝΤ».
Η Kozack επιβεβαίωσε ότι οι συζητήσεις σχετικά με το δανειακό πρόγραμμα 44 δισεκατομμυρίων δολαρίων βρίσκονται σε εξέλιξη.
Διέψευσε τον ισχυρισμό ότι το ΔΝΤ είχε λάβει μια επιστολή από την Κίνα που επέτρεπε στην Αργεντινή να χρησιμοποιήσει μια γραμμή ανταλλαγής με την Κινεζική Κεντρική Τράπεζα για να διακανονίσει τα χρέη της στο ΔΝΤ.
Τόνισε ότι η ομάδα του ΔΝΤ συνεργάζεται ενεργά με τις αρχές της Αργεντινής για την επίτευξη δύο στόχων: την ολοκλήρωση της πέμπτης αναθεώρησης του δανειακού προγράμματος της χώρας και την αντιμετώπιση περίπλοκων προκλήσεων.
Η ζήτηση για το κινεζικό γιουάν
Τον περασμένο μήνα, η Κεντρική Τράπεζα της Αργεντινής και της Κίνας συμφώνησαν να επεκτείνουν τη γραμμή ανταλλαγής νομισμάτων (swap) για άλλα τρία χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι η Αργεντινή μπορεί να έχει πρόσβαση σε κεφάλαια ύψους 130 δισεκατομμυρίων γιουάν (που ισοδυναμεί με 18,4 δισεκατομμύρια δολάρια) από την Κίνα.
Η νέα συμφωνία διπλασιάζει τη ρευστότητα που έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει ελεύθερα η Αργεντινή από 35 δισεκατομμύρια γιουάν σε 70 δισεκατομμύρια γιουάν.
Στις 29 Ιουνίου, η κεντρική τράπεζα της Αργεντινής ανακοίνωσε ότι έχει συμπεριλάβει το γιουάν ως αποδεκτό νόμισμα για καταθέσεις κάθε είδους.
Αυτή η κίνηση σηματοδοτεί τη γενικότερη τάσης της απομάκρυνσης από το δολάριο ως αποθεματικό νόμισμα.
Η κεντρική τράπεζα δήλωσε: «Οι χρηματοπιστωτικές οντότητες θα έχουν έτσι τη δυνατότητα να ανοίγουν τραπεζικούς λογαριασμούς σε γιουάν».
Συναλλαγματικά αποθέματα
Αυτή η απόφαση έρχεται καθώς η Αργεντινή αντιμετωπίζει συρρίκνωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων λόγω των δυσμενών συνθηκών ξηρασίας που έχουν μειώσει σημαντικά τις εξαγωγές σιτηρών της, που αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων της σε δολάρια.
Το αδύναμο πέσο τηςΑργεντινής επηρεάζεται επίσης από τον ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού της χώρας περίπου 109%.
Σύμφωνα με το El Instituto Nacional de Estadística y Censos de la República Argentina (INDEC), περίπου το 40% των Αργεντινών ζούσαν σε συνθήκες εξαιρετικής φτώχειας το δεύτερο εξάμηνο του 2022.
Η κυβέρνηση του Προέδρου Alberto Fernández εργάζεται για την αποκατάσταση των συναλλαγμωτικών αποθεματικών για την κάλυψη των πληρωμών του χρέους, την κάλυψη του κόστους των εμποτικών συναλλαγών και την επίτευξη οικονομικών στόχων στο πλαίσιο ενός δανειακού προγράμματος του ΔΝΤ 44 δισεκατομμυρίων δολαρίων πριν από τις επικείμενες γενικές εκλογές του Οκτωβρίου.
Όπως η Αργεντινή, η Βραζιλία υπέγραψε συμφωνία με την Κίνα φέτος για να διευκολύνει το εμπόριο και τις επενδύσεις στα αντίστοιχα τοπικά νομίσματα, μειώνοντας την κυριαρχία του δολαρίου ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον Milton Ezrati, επικεφαλής οικονομολόγο της Vested, η συμφωνία στοχεύει να προωθήσει το γιουάν ως όσον αφορά τη διεθνοποίηση της χρήσης του, αλλά αυτό εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με το δολάριο ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα.
Ο Ezrati εξήγησε: «Εάν είστε το βασικό αποθεματικό νόμισμα του κόσμου, όπως είναι το δολάριο, τότε οι επενδυτές σε όλο τον κόσμο πρέπει να κρατούν το νόμισμά σας, επειδή έτσι κάνουν τις δουλειές τους.
Εάν έχουν το νόμισμά σας, θέλουν κάπου να το επενδύσουν».
Το τσάι, το Πακιστάν και η Κένυα…
Την ίδια ώρα, καθώς το Πακιστάν φέτος εισήλθε σε οικονομική περιδίνηση , ο Wilson Muthaura πίεσε την κυβέρνησή του να συμπεριλάβει το τσάι που παράγει ο συνεταιρισμός παραγωγών KTDA της Κένυας 3.400 μίλια μακριά σε έναν κατάλογο βασικών προϊόντων που θα παρείχαν στους εισαγωγείς πρόσβαση σε πολύτιμα επιβίωσή τους δολάρια.
Η επείγουσα έκκλησή του αντανακλά την ανησυχία για τη σπανιότητα των δολαρίων (η προσφορά του νομίσματος βρέθηκε σε αρνητικό έδαφος σύμφωνα με τα στοιχεία της Fed) – την ψυχή (ακόμη…) του παγκόσμιου εμπορίου – στις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες (EMDEs) που στραγγαλίζει τις εμπορικές συναλλαγές των φτωχών κρατών και συσσωρεύει πίεση στα τοπικά νομίσματα και σε όσους κατέχουν το χρέος αυτών των κρατών, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters.
Ορισμένα κράτη προσπαθούν να σπάσουν ή να παρακάμψουν τον… στραγγαλισμό του δολαρίου στις οικονομίες τους.
Από τότε που οι δυτικές κυρώσεις απέκοψαν τη Ρωσία από το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, η Κίνα και η Ινδία πληρώνουν για το ρωσικό πετρέλαιο σε τοπικά νομίσματα, ενώ η Γκάνα αγοράζει πετρέλαιο καταβάλλοντας το αντίτιμο σε χρυσό.
Έλλειψη σε τρόφιμα και ενεργειακά αγαθά
Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι μία στις τέσσερις αναπτυσσόμενες οικονομίες (EMDE) έχει ουσιαστικά χάσει την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές ομολόγων, μια βασική πηγή σκληρού νομίσματος που απαιτείται για να πληρώσει για πετρέλαιο και εμπορεύματα όπως τα τρόφιμα.
Μείωσε στο μισό (50%) τις προβλέψεις ανάπτυξης για ορισμένες οικονομίες που πλήττονται από την κρίση χρέους, προϊόν μιας παγκόσμιας φυγής σε ασφαλή επενδυτικά καταφύγια καθώς τα επιτόκια αυξήθηκαν με στόχο την καταπολέμηση του πληθωρισμού ο οποίος εκτινάχθηκε το 2022 όταν οι οικονομίες άνοιξαν ξανά μετά την άρση των περιορισμών για τον COVID και την ειδική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Οι πληγείσες χώρες είναι επίσης πιθανό να δουν τις άμεσες ξένες επενδύσεις να περιορίζονται, δήλωσε ο Charlie Robertson, επικεφαλής μακροοικονομικής στρατηγικής της FIM Partners στο Λονδίνο.
Χωρίς δολάρια από τους πελάτες της KTDA στο Πακιστάν, η μεγαλύτερη αγορά, ο συνεταιρισμός που παράγει το 60% του τσαγιού της Κένυας θα ξεμείνει από ρευστό για τις διεθνείς συναλλαγές.
«Πραγματικά υποστήκαμε σημαντικό πλήγμα», δήλωσε ο Muthaura, εξηγώντας ότι η KTDA έπρεπε να νοικιάσει επιπλέον χώρο αποθήκης μετά την κάθετη πτώση των πωλήσεων.
Οι πωλήσεις τσαγιού στην Κένυα – το κύριο εξαγωγικό προϊόν – μειώθηκαν κατά ένα πέμπτο τον τελευταίο χρόνο, σύμφωνα με την τοπική ρυθμιστική αρχή.
Ενώ οι πελάτες συνήθως πληρώνουν προκαταβολικά και σε δολάρια, «χρειάστηκε να καταφύγουμε σε πιστώσεις σε αυτούς τους αγοραστές από το Πακιστάν», δήλωσε ο Muthaura.
Οι προσπάθειές του στο Ισλαμαμπάντ απέδωσαν, αλλά η KTDA ανυιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα στην Αίγυπτο, τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά της, όπου τρεις απότομες υποτιμήσεις της ισοτιμίας του τοπικού νομίσματος έχουν εγείρει ανησυχίες για την ικανότητα του Καΐρου να εξυπηρετεί το χρέος σε δολάρια.
Η άνοδος των παγκόσμιων επιτοκίων έχει ήδη οδηγήσει τη Σρι Λάνκα και τη Γκάνα σε χρεοκοπία.
Η Τυνησία βρίσκεται στα πρόθυρα να δηλώσει στάση πληρωμών.
Η Νιγηρία σύντομα θα βρεθεί να δαπανά τα μισά ή και περισσότερα από τα κρατικά έσοδα για πληρωμές τόκων.
Ακόμη και η ίδια η Κένυα θεωρείται ότι βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη για να δηλώσει στάση [πληρωμών.
«Οι περιφερειακές οικονομίες υποφέρουν από την επιδείνωση του εξωτερικού ισοζυγίου εξαιτίας της σύσφιξης των παγκόσμιων χρηματοοικονομικών συνθηκών και τη γενική φυγή προς ασφαλείς επενδυτικούς προορισμούς», δήλωσε ο David Willacy, που δραστηριοποιείται στην αγορά συναλλάγματος στην εταιρεία StoneX στο Λονδίνο.
Οι παράλληλες συναλλαγματικές ισοτιμίες
Αν και το μερίδιο του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος έχει πέσει στο 59% από 70% σε μια δεκαετία, συνεχίζει να κυριαρχεί στο παγκόσμιο εμπόριο.
Και επειδή είναι ευρέως αποδεκτό και σε γενικές γραμμές διατηρεί την αξία του, εξακολουθεί να ευνοείται έντονα από τους απλούς πολίτες στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η εμφάνιση παράλληλων συναλλαγματικών ισοτιμιών ή μιας ανεπίσημης αγοράς για δολάρια και άλλα σημαντικά νομίσματα είναι συχνά ένα πρώιμο σημάδι ότι κάποια χώρα αντιμετωπίζει σημαντικά οικονομικά προβλήματα.
«Αν θέλω δολάρια, πρέπει να αγοράσω στη μαύρη αγορά, η οποία είναι ακριβή», δήλωσε η Arouluwa Ojo, φοιτήτρια στην πρωτεύουσα της Νιγηρίας, Λάγος, που παρακολουθεί διαδικτυακά μαθήματα σε βρετανικό πανεπιστήμιο.
Η μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής είναι ένας σημαντικός εξαγωγέας πετρελαίου και πουλάει το αργό της σε δολάρια.
Επειδή όμως δεν διαθέτει διυλιστήρια, πρέπει να εισάγει καύσιμα, επομένως η κυκλοφορία σκληρού νομίσματος είναι περιορισμένη.
Η Νιγηρία έχει εφαρμόσει εδώ και καιρό έναν πλέγμα πολλαπλών συναλλαγματικών ισοτιμιών έχοντας επίσης υποτιμήσει το νόμισμά της νάιρα ξανά τον Ιούνιο.
Οι επαναλαμβανόμενες συναλλαγματικές κρίσεις της Αργεντινής είναι ένδειξη ότι έχει παράλληλες συναλλαγματικές ισοτιμίες για χρόνια, ενώ στην Κούβα και τη Βενεζουέλα ένας συνδυασμός συστημικών οικονομικών προβλημάτων και κυρώσεων από τις ΗΠΑ σημαίνουν ότι συχνά χρειάζονται δολάρια ή ευρώ για την αγορά κρίσιμων αγαθών – από φάρμακα έως κρέας.
Με την σημαντικότερη πηγή συναλλάγματος της Κούβας, τον τουρισμό, να συνεχίζει να ανακάμπτει μετά την πανδημία, το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ εκείνων με και χωρίς πρόσβαση σε σκληρό νόμισμα συμβάλλει στην αύξηση της φυγής μεταναστών από το νησί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Εκτός ελέγχου οι οικονομίες
Η ταχεία μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων αποτελεί μια επιπλέον ένδειξη για την σημαντική απειλή που αντιμετωπίζει η οικονομία μιας χώρας.
Η εταιρεία Chaucer, η οποία παρέχει υπηρεσίες ασφάλισης έναντι πολιτικού κινδύνου, εκτιμά ότι 91 από τις 142 χώρες έχουν δει τα συναλλαγματικά αποθέματά τους να συρρικνώνονται τους τελευταίους 12 μήνες, πάνω από το ένα τρίτο από αυτές κατά περισσότερο από 10% – μια τάση που ενισχύεται διαρκώς από την άνοδο του δολαρίου.
Μια βουτιά περίπου 70% στα συναλλαγματικά αποθεματικά της Βολιβίας έχει δημιουργήσει ουρές σε τράπεζες και καταστήματα συναλλάγματος καθώς ορισμένοι έμποροι σταμάτησαν να δέχονται τοπικό νόμισμα.
«Είναι καλύτερο για τους πελάτες μας να έρχονται με δολάρια, γιατί με τα bolivianos, τα τοπικά νομίσματα, δεν πρόκειται να προχωρήσουμε στις συναλλαγές», δήλωσε ο πωλητής στη La Paz, Ronal Mamani.
«Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πού βρίσκεται η ισοτιμία».
Χώρες όπως η Σρι Λάνκα, ο Λίβανος, το Πακιστάν, η Ουκρανία και η Τουρκία έχουν επιβάλει ελέγχους στη κίνηση κεφαλαίων, ενώ η Αιθιοπία, τα προβλήματά της οποίας επιδεινώθηκαν από τις εμφύλιες συγκρούσεις, απαγόρευσε τις εισαγωγές δεκάδων αγαθών, συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων, για να εξοικονομήσει χρήματα για τρόφιμα και καύσιμα.
Γιατί να χρησιμοποιούμε δολάριο;
Ορισμένα κράτη προσπαθούν να σπάσουν είτε να παρακάμψουν τον «στραγγαλισμό» του δολαρίου.
Από τότε που οι δυτικές κυρώσεις απέκοψαν τη Ρωσία από το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, η Κίνα και η Ινδία έχουν πληρώσει για το ρωσικό πετρέλαιο σε τοπικά νομίσματα, ενώ η Γκάνα πληρώνει για το πετρέλαιο με χρυσό.
Ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Luiz Inacio Lula da Silva διατύπωσε την ιδέα ενός κοινού νομίσματος για την ομάδα των BRICS, των αναδυόμενων οικονομιών, επισημαίνοντας τον Απρίλιο: «Χρειαζόμαστε ένα νόμισμα που να δίνει στις χώρες μεγαλύτερη οικονομική σταθερότητα».
Οι BRICS ενδέχεται να συζητήσουν αυτήν την πρόταση σε μια σύνοδο κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής τον Αύγουστο, αν και είναι απίθανο να γίνει πραγματικότητα σύντομα.
Όμως η ομάδα επιδιώκει στενότερους δεσμούς με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία καθώς σχεδιάζει και υλοποιεί ενεργά ένα σχέδιο ενάντια στην παγκόσμια ηγεμονία του δολαρίου.
Ντόμινο κρίσης χρέους στον Παγκόσμιο Νότο
Οι ελλείψεις δολαρίων σχεδόν πάντα συνδέονται με την επιδείνωση των προβλημάτων χρέους εν τέλει.
Εξετάζοντας τα στοιχεία από την Παγκόσμια Τράπεζα, η JPMorgan υπολογίζει ότι 21 κράτη με συνολικό διεθνές χρέος 240 δισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν πλέον ουσιαστικά αποκλειστεί από τις κεφαλαιαγορές – πρόκειται για έναν ιστορικό ρεκόρ.
Η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Kristalina Georgieva δήλωσε πρόσφατα ότι ο δανειστής ύστατης ανάγκης προβλέπει ότι αναμένονται περισσότερα αιτήματα για βοήθεια από τα κράτη του Παγκόσμιου Νότου
Στην Αφρική, όπου οι σκληροί όροι που συνδέονται με τα δανειακά πρόγράμματα του ΔΝΤ έχουν κάνει ορισμένες χώρες επιφυλακτικές να στηρίζονται στο Ταμείο, πολιτικοί συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Κένυας William Ruto έχουν επίσης υποστηρίξει ένα σύστημα εμπορικών πληρωμών με χρήση τοπικών νομισμάτων.
Η Κίνα, από την άλλη, έχει προκαλέσει.. σοκ και δέος στη Δύση και τους διεθνείς οικονομικούς θεσμούς που διαμορφώθηκαν μετά το Bretton Woods εμφανιζόμενη ως δανειστής ύστατης ανάγκης μέσω διμερών συμβάσεων με αναπτυξιακό άρωμα.
«Γιατί εμπλέκουμε το δολάριο στις εμπορικές συναλλαγές μας;» επισήμανε ο Ruto, κατηγορώντας τη έλλειψη του αμερικανικού νομίσματος για τα «σημεία συμφόρησης» στις εμπορικές συναλλαγές – και τις αναμενόμενες ελλείψεις βασικών αγαθών σε φτωχές χώρες.
Οι έλεγχοι στις ροές κεφαλαίων της Κίνας η οποία ασκεί εκ του σύνεγγυς εποπτεία στη νομισματική κυκλοφορία – και το ασυναγώνιστο βάθος των χρηματοπιστωτικών αγορών των ΗΠΑ – επάγονται ότι το νόμισμά της είναι απίθανο να αμφισβητήσει σύντομα το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, αλλά η υποκατάστασή του τίθεται ως ζήτημα επιβίωσης για μια σειρά φτωχών κρατών.