Η γεωγραφία των σεισμών…
Δρ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος
(Σεισμολόγος, Επιστημονικός συνεργάτης UNESCO, Μέλος Συμβουλίου Διοίκησης Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου)
Σεισμοί Τουρκίας-Συρίας: μεγάλα μαθήματα!!!
Οι βιβλικές καταστροφές, που προκλήθηκαν από τους πρόσφατους μεγάλους σεισμούς στα σύνορα Τουρκίας – Συρίας, ήδη έχουν περάσει στην ιστορία ως μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές-καταστροφικές κρίσεις που έπληξαν την ανθρωπότητα στη σύγχρονη εποχή!
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, οι δύο κύριοι σεισμοί που είχαν τα μεγάλα μεγέθη 7,8 και 7,6, προκάλεσαν ασυνήθιστα υψηλές τιμές της εδαφικής επιτάχυνσης στη διάρκεια του σεισμού. Αυτά τα γεωφυσικά δεδομένα είναι σπάνια και όταν συμβαίνουν, σε χερσαίο περιβάλλον και πολύ κοντά σε εκτεταμένες οικιστικές ζώνες, δομημένες επάνω στο σεισμικό ρήγμα, τότε οι επιπτώσεις των σεισμών, ασφαλώς και αναμένεται να είναι τραγικές!
Το παράδειγμα των πρόσφατων σεισμών κατέδειξε ό,τι τα σεισμικά φαινόμενα δεν πρέπει να τα εκλαμβάνουμε ως μια τρέχουσα και απόλυτα διαχειρίσιμη καθημερινότητα.
Όντως, οι πραγματικά μεγάλοι σεισμοί δεν συμβαίνουν συχνά, αλλά όταν συμβούν και μάλιστα διπλοί, τότε τα αρνητικά αποτελέσματά τους λαμβάνουν ασύλληπτες διαστάσεις!!!
Στη χώρα μας συμβαίνει ακριβώς αυτό: Οι πολύ μεγάλοι σεισμοί γίνονται σε αραιά χρονικά διαστήματα. Όταν, όμως, συνέβησαν, οι επιπτώσεις ήταν δραματικές!
Για την έκταση της καταστροφής στην Τουρκία και τη Συρία είναι υπεύθυνα μόνο τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά των σεισμικών φαινομένων; Ασφαλώς όχι. Όλοι οι ειδικοί αποφαίνονται ό,τι η καταστροφή θα ήταν πιο περιορισμένη, αν οι κτιριακές κατασκευές και οι υποδομές στην περιοχή ήταν δομημένες με περισσότερη προσήλωση στους προβλεπόμενους κανονισμούς.
Δεν είναι αλήθεια ότι στην Τουρκία δεν έχουν θεσπιστεί αντισεισμικοί κανονισμοί. Ο σεισμός της 17ης Αυγούστου του 1999, με επίκεντρο κοντά στη Θάλασσα του Μαρμαρά και μέγεθος 7,5, επέδρασε καταλυτικά προς αυτή την κατεύθυνση. Ο σεισμός εκείνος είχε προκαλέσει καταστροφικά αποτελέσματα, ίδια με αυτά που είδαμε πρόσφατα. Τότε, το Τουρκικό κράτος έδωσε περίπου 18.000 νεκρούς ανθρώπους, αλλά ο ανεπίσημος αριθμός ανήλθε σε πάνω από 40.000. Κάτω από αυτές τις τραγικές συνθήκες, το Τουρκικό κράτος πήρε γενναίες αποφάσεις και με τη Διεθνή Βοήθεια και Τεχνογνωσία, έκανε άλματα προόδου στον τομέα της αντισεισμικής άμυνας.
Μεταξύ άλλων, θεσπίστηκε 1) σύγχρονος αντισεισμικός κανονισμός, 2) αναπτύχθηκαν στη χώρα σύγχρονα σεισμογραφικά δίκτυα, 3) εκτελέστηκε υψηλού επιπέδου έρευνα και 4) οργανώθηκε η «παρά τω πρωθυπουργώ» πανίσχυρη υπηρεσία πολιτικής προστασίας. Η πρόοδος υπήρξε αναμφισβήτητη.
Όμως, αυτή η πρόοδος δεν υπήρξε ικανή να τιθασεύσει την διαφθορά, η οποία οδήγησε στη μαζική δόμηση κτιρίων ακατάλληλων και διόλου ανθεκτικών στους σεισμούς, για λόγους κερδοσκοπίας, τόσο στην περιοχή που πρόσφατα επλήγη, όσο και σε άλλες περιοχές της Τουρκίας. Ήδη πληθαίνουν οι ειδήσεις που έρχονται από τη γειτονική χώρα και αναφέρουν κύματα «αμνήστευσης» των κτιριακών αυθαιρεσιών, που σε μεγάλη έκταση παρατηρήθηκαν στη χώρα αυτή τα προηγούμενα χρόνια. Υπό αυτές τις συνθήκες το ζήτημα από επιστημονικό και τεχνικό μετατρέπεται σε βαθιά πολιτικό και κοινωνικό…! Αυτό αποτελεί ένα τεράστιο μάθημα για πολλές χώρες κυρίως του λεγόμενου «τρίτου κόσμου», χώρες της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και αλλού, όπου παρόμοια φαινόμενα διαφθοράς έχουν οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση της σεισμικής τρωτότητας των κτιρίων.
Στη Συρία, η ανθρωπιστική κρίση λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις με διαφορετικά χαρακτηριστικά… Μεγάλο μέρος του πληθυσμού που επλήγη από το σεισμό, ήδη υποφέρει από τον πολυετή εμφύλιο πόλεμο. Κτίρια που καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς παρείχαν υλικά για τη δόμηση νέων, αλλά εξαιρετικά τρωτών κατασκευών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι επιπτώσεις από τους σεισμούς ενισχύονται σημαντικά από την κατάσταση ένδειας στην οποία βρίσκεται ο πληθυσμός από χρόνια.
Οι πρόσφατοι σεισμοί «απέστειλαν» εξαιρετικά σημαντικά μηνύματα σε όλη την υφήλιο. Ελπίζω ό,τι τα μηνύματα θα ληφθούν και στη χώρα μας, αν και δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος…
