Λίγη ιστορία. Με αφορμή το θάνατό του.
Από ομιλία Νίκου Γεωργακάκη σε εκδήλωση στα Χανιά το 2017.
Με ξεχωριστή συγκίνηση, συμμετέχω και στη σημερινή εκδήλωση, τη δεύτερη
που πραγματοποιείται μετά το πέρασμα 50 χρόνων από την εγκαθίδρυση της
7ετούς δικτατορίας, της μαύρης αυτής σελίδας για τον τόπο και το λαό. Την
περίοδο της χούντας, αντίθετα με τους ισχυρισμούς και την προπαγάνδα της
πως είχε την λαϊκή αποδοχή, υπήρξαν πολύμορφες εκδηλώσεις αντίστασης
στο καθεστώς, αυξανόμενες συν τω χρόνω, που πήραν μεγάλες διαστάσεις
μετά το 1972 και στην αντίσταση αυτή, συμμετείχαν με την μία ή άλλη μορφή,
αρκετοί Κρήτες, πατριώτες, αγωνιστές και μετά το 1972 η επανιδρυθείσα
Φοιτητική Ένωση Κρητών που είχε δράση και προδικτατορικά.
Ένας βασικός, πρόσφορος τρόπος εκδήλωσης της αντίστασης αυτής, ήταν η
πολιτιστική δράση όπως αυτή της ΦΕΚ. Στον τομέα αυτό, τον πολιτιστικό, θα
αναφερθώ και ειδικότερα στην σημαντική συναυλία που οργανώσαμε στο
γήπεδο Σπόρτιγκ.
Βεβαίως, η δράση όλων όσων είχαμε μπει, όπως λέμε, στο χορό, και
ξαναζωντανέψαμε την ΦΕΚ, ήταν πολύπλευρη όμως εδώ θα περιοριστώ με
βάση τον καταμερισμό μας, στην συναυλία που οργανώσαμε στο γήπεδο
Σπόρτιγκ με τον Γιάννη Μαρκόπουλο.
-Η συναυλία αυτή, πραγματοποιήθηκε την πρώτη περίοδο
επαναδραστηριοποίησης της ΦΕΚ που ήταν η περίοδος μεταξύ δύο γενικών
συνελεύσεων από Μάρτιο 72 ως Μάρτιο 73. Την περίοδο αυτή, θεωρώ πως
η ΦΕΚ εξέφρασε πολύ χαρακτηριστικά, σε όλο το βάθος, το δημοκρατικό,
αντιδικτατορικό πνεύμα φοιτητών και λαού.
Για τη συναυλία στο Σπόρτιγκ με τον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο.
Για την συναυλία αυτή, που είχα προτείνει στο ΔΣ επειδή γνώριζα τον
συντοπίτη μου συνθέτη Μαρκόπουλο, υπήρξε ομόφωνη αποδοχή του Δ.Σ. της
ΦΕΚ. Ακολούθησαν κάμποσες συνεργασίες για την προετοιμασία της
συναυλίας αυτής, στο στέκι του στη ΛΗΔΡΑ, αλλά και με επισκέψεις σπίτι του
και έγινε ο καλύτερος δυνατός σχεδιασμός της.
Εμείς, ως ΦΕΚ, όπως είναι ευνόητο, αναλάβαμε το καθήκον της προβολής –
διαφήμισης και οργάνωσης της συναυλίας,. Δουλέψαμε συλλογικά και
θεωρώ ότι τα πήγαμε καλά, γιατί είχαμε τη συμπαράσταση μεγάλης μερίδας
των φοιτητών, αλλά και πολλών φίλων. Βεβαίως ο σχεδιασμός και το
περιεχόμενο της συναυλίας ήταν καθαρά θέμα του ίδιου του συνθέτη.
Ο συμπατριώτης μας Μαρκόπουλος, ζούσε από κοντά τα τεκταινόμενα στην
χώρα, είχε πιάσει το παλμό των φοιτητών και της κοινωνίας και γνώριζε τις
ανησυχίες της νεολαίας, και είχε ήδη, με το έργο του, δημιουργήσει όλο
εκείνο το μουσικό υλικό που έδινε εγγύηση για το θετικό αποτέλεσμα της
συναυλίας.
Το πρόγραμμα και η ποιότητα της συναυλίας, φέρνει την σφραγίδα του ίδιου
του συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου στον οποίο αξίζει ιδιαίτερος έπαινος.
Το αποτέλεσμα ήταν πάνω από τις προσδοκίες όλων μας και αυτό κατά γενική
και όχι μόνο δική μας αποδοχή
Τρεις λόγοι θεωρώ πως αποτυπώνουν τη σημαντική επιτυχία της εκδήλωσης
2
1.Συμμετοχή. Το γήπεδο που χωράει 2500- 3000 άτομα ήταν κατάμεστο και
αυτό ήταν πολύ σημαντικό γεγονός, γιατί ο κόσμος που προσήλθε, γνώριζε
πως δεν πήγαινε απλά σε μια πολιτιστική εκδήλωση αλλά επίσης σε μια
πολιτική εκδήλωση. Η συμμετοχή αυτή γέμισε συγκίνηση τόσο εμάς των
οργανωτών όσο και των καλλιτεχνών αλλά και όσων την παρακολούθησαν
Στην συμμετοχή αυτή , έπαιξε ρόλο, όχι μόνο η δουλειά μας, η δουλειά του ΔΣ
της ΦΕΚ αλλά ήταν πολύ καθοριστική, θεωρώ, η παράλληλη, οργανωμένη
δουλειά που έκαναν από μόνες τους, αυτοτελώς, πολιτικές και φοιτητικές
νεολαίες, χωρίς καμιά συνεννόηση με την ΦΕΚ. Ήταν μία συναυλία που
αντιστοιχούσε στον προσανατολισμό και διαθέσεις όλων των αντιχουντικών
δυνάμεων και επομένως είχαν κάθε λόγο να την στηρίξουν.
2.Ποιότητα της εκδήλωσης.
Η ποιότητα της εκδήλωσης επιβεβαίωσε τις προσδοκίες μας. Από τη μια ο
συνθέτης και οι δημιουργίες του και από την άλλη οι ερμηνευτές καλλιτέχνες
πρώτης γραμμής έφεραν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Ο ρόλος του
συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου(ΓΜ) ήταν πρωταγωνιστικός και
αναντικατάστατος Ο Γ.Μ.τόσο με παλιότερα τραγούδια όσο και με τραγούδια
που συνέθεσε και κυκλοφόρησε τη περίοδο της δικτατορίας . (πχ ‘Ηλιος ο
πρώτος -1969, Χρονικό 1969, Ριζίτικα 1971. Ιθαγένεια 1972, ο Στράτης ο
Θαλασσινός 1972 είχε δημιουργήσεις ένα θησαυρό έργων που ταίριαζαν στο
αντιδικτατορικό κλίμα που επιθυμούσε ασφαλώς και ο ίδιος αλλά και η ΦΕΚ.
Όμως, και όλοι οι καλλιτέχνες, συνεργάτες του , που πήραν μέρος στη
συναυλία,, (ο Νίκος Ξυλούρης, η Μέμη Σπυράτου, ο Θέμης Ανδρεάδης και η
Δάφνη Ζούνη), ήταν υπέροχοι και έδωσαν όλο τους το είναι και το πάθος για
το καλύτερο αποτέλεσμα. Τα έργα του Μαρκόπουλου που είχαν ήδη
κυκλοφορήσει και είχαν αγαπηθεί, ) η εκτίμηση των φοιτητών τόσο στο
συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο όσο και στους τραγουδιστές συνεργάτες του,
έπαιξαν ρόλο στην επιτυχία της εκδήλωσης. Ο συνθέτης και οι τραγουδιστές
είχαν κερδίσει την αγάπη του λαού ιδιαίτερα των φοιτητών και πριν την
συναυλία και αυτό ήταν μια εγγύηση για την επιτυχία της εκδήλωσης.
Όπως είναι γνωστό ο Γιάννη Μαρκόπουλος είχε συνθέσει μεγάλα,
ποιοτικά, αγωνιστικά έργα προσεγγίζοντας την ποίηση μεγάλων ελλήνων
ποιητών όπως: του Οδυσσέα Ελύτη, του Γιώργου Σεφέρη -του εθνικού ποιητή
Διονυσίου Σολωμού «οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (1963-1977), -του
Βιτσέντζου Κορνάρου -νέων σύγχρονων τότε ποιητών όπως του Κ.Χ.Μύρη,
του Μάνου Ελευθερίου («Θητεία» 1972-74 ), του Μιχ.Κατσαρού (τα
τραγούδια του νέου πατέρα 1972, Οροπέδιο 1976), του Γιώργου Σκούρτη
«Μετανάστες 1972-74»
Αλλά και άλλων ποιητών, που πριν το Σπόρτιγκ τα είχε παρουσιάσει στο
στούντιο Λήδρα ", με νέους τραγουδιστές (Ξυλούρης, Δημητριάδη, Μεμη
Σπυράτου, Θέμη Ανδρεάδη και άλλους). Και έτσι η νεολαία ιδιαίτερα είχε
γεύση του έργου του
Τα τραγούδια του, όπως οι Οχτροί, τα Λόγια και τα χρόνια, τα Χίλια μύρια
κύματα, η Λένγκω (Ελλάδα), ο Γίγαντας, το Κάτω στης Μαργαρίτας το
αλωνάκι, το Καφενείον η Ελλάς, το τόπος μας είναι κλειστός,
τα Παραπονεμένα λόγια, το Μιλώ για τα παιδιά μου και πολλά άλλα, γίνονται
σύμβολα και μύθοι.
Το ίδιο άλλωστε συμβαίνει με τα μουσικά του
έργα: Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Ο Στράτης ο Θαλασσινός ανάμεσα στους
3
Αγάπανθους, ο Ήλιος ο Πρώτος, Χρονικό,
Ιθαγένεια, Οροπέδιο, Θητεία
Μεγάλη μορφή της εκδήλωσης ήταν και ο μεγάλος μας τραγουδιστής και
άνθρωπος Νίκο Ξυλούρης
Το «Πότε θα κάμει ξαστεριά» που το απέδιδε με μοναδικό τρόπο είχε γίνει
σημαία της αντίστασης, μεσούσης της Χούντας, και οι φοιτητές το είχαν ύμνο
τους την μέρα της εξέγερσης της Νομικής, στις 21 Φεβρουαρίου του 1973, και
σε όλες τις κινητοποιήσεις τους.
Να προσθέσουμε εδώ, πως η συνεργασία της ΦΕΚ με τον Μαρκόπουλο δεν
ήταν στιγμιαία, αλλά με διάρκεια, η συναυλία στο Σπόρτιγκ, δεν πρόκυψε από
το πουθενά.
Πριν την πραγματοποίηση της, είχαμε συναντηθεί αρκετές φορές στην μπουάτ
ΛΗΔΡΑ. Στη μπουάτ, όπου οι φοιτητές και της ΦΕΚ πηγαίναμε και
απολαμβάναμε τις παραστάσεις, γνωρίζοντας από κοντά το συνθέτη και τους
ωραίους συνεργάτες του.
Στη «Λήδρα», όπως έχει γραφεί παραστατικά, ο Μαρκόπουλος ιερουργούσε
κάθε βράδυ. Ήταν το «κρυφό σχολειό» που κράτησε άσβεστη τη φλόγα του
ελληνικού τραγουδιού και όχι μόνο. Ήταν μία ξεχωριστή εστία αντίστασης
στην κάθε λογής ηχορύπανση που προωθούσε η χούντα.
3.Ο πολιτικός αντίκτυπος –Επίλογος
Η εκδήλωση στο Σπόρτιγκ, πραγματοποιήθηκε στις 15 Μαΐου 1972, χωρίς,
εμείς οι οργανωτές να λογαριάσουμε τυχόν συνέπειες, πολύ πιθανές, καθώς
το καθεστώς δεν έβλεπε με καλό μάτι την ΦΕΚ, ενώ το ίδιο συνέβαινε
απέναντι στον συνθέτη (υπάρχουν συγκεκριμένα ντοκουμέντα που δείχνουν
ότι ο Μαρκόπουλος ήταν στη μαύρη λίστα και απαγορευόταν η όποια σχέση
μαζί του, είτε από ποιητές, είτε στιχουργούς, είτε τραγουδιστές που τους
έπαιρνε και αυτούς «η μπάλα»)
Όλοι όσοι παρακολούθησαν αυτή τη συναυλία, θυμούνται πόσο δυναμική
ήταν η συμμετοχή και το πάθος όλων των παρευρισκόμενων, που
συντονιζόταν με το πάθος των καλλιτεχνώ
Με την Ξαστεριά έκλεισε η εκδήλωση και με το «πότε θα κάνει Ξαστεριά»
συνεχίστηκε με διαδήλωση και μαζική πορεία στην Πατησίων και προς το
Κέντρο της Αθήνας. Ο κόσμος, συνεπαρμένος από τη μουσική, την
ατμόσφαιρα που δημιούργησε ο συνθέτης και οι συνεργάτες του, βγήκε από το
Σπόρτιγκ τραγουδώντας στους δρόμους. Ακριβώς γι αυτό, η συναυλία
καταγράφηκε σαν ιστορική, γιατί εξελίχτηκε σε μεγάλη αντιχουντική
διαδήλωση, που είχε μεγάλη απήχηση και πέρα από τα σύνορα της χώρας.
Έκπληκτοι οι Πατησιώτες, είδαν βραδιάτικα, εκατοντάδες νεολαίους να
τραγουδούν την Ξαστεριά αλλά και να φωνάζουν με πάθος συνθήματα, όπως
«Κάτω η Χούντα», με επακόλουθες βέβαια συλλήψεις και απειλές. ‘Ετσι
δίκαια κατά τη γνώμη μου αλλά και κατά γενική Ομολογία χαρακτηρίστηκε
ιστορική η εκδήλωση αυτή της ΦΕΚ
Ήταν λοιπόν μια κορυφαία πολιτιστική και πολιτική εκδήλωση την περίοδο
της δικτατορίας που φέρει τη σφραγίδα του Γιάννη Μαρκόπουλου, που μόλις
χάσαμε. Όμως οι δημιουργίες του θα ζουν για πολλά, πολλά, πολλά χρόνια.