Βαρσοβία:
Στις 3 Οκτωβρίου 2022 ο Πολωνός Υπουργός Εξωτερικών Zbigniew Rau υπέγραψε ρηματική διακοίνωση που στάλθηκε στην γερμανική κυβέρνηση με την οποία ζήτησε να καταβάλει η Γερμανία επανορθώσεις ύψους 1.3 τρις εκατομμυρίων δολαρίων για τις καταστροφές που προκλήθηκαν στην Πολωνία από την επίθεση της Γερμανίας εναντίον της χώρας του και την επακολουθήσασα Κατοχή της Πολωνίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις 3 Ιανουαρίου 2023 το Βερολίνο απάντησε ότι το θέμα έχει κλείσει. Η γερμανική απάντηση προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Βαρσοβίας. Ειδικότερα, ο Πολωνός ΥΦΥΠΕΞ Arkadiusz Mularczyk δήλωσε τα εξής: «Πρέπει ν’ αναφερθώ σ’ αυτό κατά τρόπο πολύ αρνητικό και κριτικό. Αν η θέση της Γερμανίας στην εμπεριστατωμένη πολωνική ρηματική διακοίνωση είναι στην πραγματικότητα μια τοποθέτηση ότι “κατά τη γνώμη της γερμανικής κυβέρνησης το θέμα έχει κλείσει”, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει νομικό επιχείρημα σ’ αυτή την απάντηση. Το δεύτερο ζήτημα είναι ότι πρόκειται για μια απάντηση που δεν σέβεται το πολωνικό κράτος και τους Πολωνούς. Οι απώλειες της Πολωνίας ήταν αδιανόητες. Τα όσα αναφέρονται στις συνεντεύξεις Τύπου για τις σπουδαίες πολωνο-γερμανικές σχέσεις ανάγονται στη σφαίρα της φαντασίας. Η Γερμανία δεν έχει φιλική πολιτική προς την Πολωνία. Θέλει να οικοδομήσει μια σφαίρα επιρροής εδώ σ’ εμάς και κοιτάζει αφ’ υψηλού τη χώρα μας. Συνεχίζουμε και θα συνεχίσουμε με συνέπεια τις ενέργειές μας στο θέμα των επανορθώσεων. Έχουμε πολλούς μήνες σκληρής δουλειάς μπροστά μας. Είμαι πεπεισμένος ότι αργά ή γρήγορα οι Γερμανοί, υπό την πίεση της διεθνούς κοινής γνώμης και της δικής τους κοινής γνώμης —γιατί θα ξεκινήσουμε μια εκστρατεία ενημέρωσης μέσα στη Γερμανία— θ’ αναγκαστούν ν’ αλλάξουν στάση».
Προηγουμένως ο Πολωνός ΥΦΥΠΕΞ είχε αναφέρει ότι σχετικές επιστολές είχαν σταλεί σε 57 κράτη ζητώντας τη σύγκλιση μιας διεθνούς διάσκεψης για το θέμα αυτό κι ότι είχε ζητηθεί η εμπλοκή του ΟΗΕ.
Αυτά ως προς τη δραστηριοποίηση των Πολωνών.
Η Αθήνα;
Η Γερμανία έχει δώσει την ίδια απάντηση που έδωσε στους Πολωνούς στις πολλές σχετικές ρηματικές διακοινώσεις της Αθήνας προς το Βερολίνο. Η θέση της Αθήνας ήταν ότι “θεωρούμε ότι το θέμα παραμένει ανοιχτό κι ότι θα συνεχίσουμε να το θέτουμε”.
Το συνολικό ποσόν που διεκδικεί η Ελλάδα από τους Γερμανούς για τις καταστροφές και το Κατοχικό δάνειο κυμαίνεται μεταξύ 289δις και 482δις ευρώ. Στα αιτήματα της χώρας μας συμπεριλαμβάνεται η επιστροφή των 8.500 αρχαιολογικών θησαυρών και σύγχρονων έργων τέχνης που οι Γερμανοί έκλεψαν φεύγοντας από την Ελλάδα και που σήμερα στολίζουν μουσεία ή ιδιωτικές συλλογές. Η Ελλάδα έχει παραδώσει από το 1946 αναλυτικό πίνακα στη Γερμανία με τους κλεμμένους αρχαιολογικούς θησαυρούς και τα έργα τέχνης.
Επισημαίνεται ότι η Γερμανία επιστρέφει αυτόν τον καιρό στο Καμερούν αρχαιολογικά αντικείμενα που είχε κλέψει (περίπου 9.700) ενώ ετοιμάζεται να επιστρέψει στη Νιγηρία τα χάλκινα αγάλματα του Μπενίν.
Μέχρι και η Τουρκία απαίτησε το 1966 αποζημίωση 80 εκατομμυρίων δολαρίων από τη Δυτική Γερμανία για 2.000 τούρκικες οικογένειες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα λόγω της γερμανικής Κατοχής! Παραμένει άγνωστο αν ικανοποιήθηκε το αίτημά της.
Μπροστά σ’ αυτήν τη γερμανική άρνηση τι μπορεί να πράξει η Ελλάδα;
- Μπορεί να ενώσει τις δυνάμεις της με την Πολωνία ώστε ν’ ασκηθεί από κοινού πίεση προς το Βερολίνο προκειμένου το τελευταίο να δεχτεί το άνοιγμα χωριστών διαπραγματεύσεων με Αθήνα και Βαρσοβία. Η Πολωνία είναι σοβαρό κράτος, μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ κι έχουμε ιστορικές σχέσεις φιλίας από τον Μεσαίωνα ενώ, επιπλέον, επιθυμεί και τη συνεργασία της χώρας μας πάνω στο θέμα αυτό. Μπορεί, επίσης, οι επανορθώσεις να τεθούν και στα πλαίσια της ΕΕ. Πάντως, είναι σκόπιμο να ξεκινήσουν συντονισμένες συζητήσεις με την Πολωνία για το κοινό συμφέρον.
- Πρέπει η Ελλάδα να ζητήσει την επιστροφή των κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών άμεσα. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος από τη στιγμή που η Γερμανία φαίνεται διατεθειμένη να κλείσει τις παλιές εκκρεμότητες αποζημιώνοντας ή επιστρέφοντας κλεμμένους αρχαιολογικούς θησαυρούς κι έργα τέχνης.
- Η Ελλαδα πρέπει να αναλάβει μια δυναμική εκστρατεία ενημέρωσης της γερμανικής κοινής γνώμης που αγνοεί σε μεγάλο βαθμό, ίσως και παντελώς, αυτή την υποχρέωση της χώρας της. Είναι σκόπιμο επίσης να θέσει το θέμα επισήμως στους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς και να ενημερωθούν σχετικά κι άλλα κράτη.
- Αν, παρ’ όλ’ αυτά, το Βερολίνο εξακολουθήσει να κωφεύει αρνούμενο ακόμη και να ξεκινήσει συζητήσεις, τότε θα πρέπει να παρθούν μέτρα κατά της Γερμανίας ξεκινώντας με κατασχέσεις ακίνητης περιουσίας του γερμανικού Δημοσίου στο ελληνικό έδαφος και όπου αλλού αυτό προβλέπεται.
Στην αρχή θα γίνει αναμπουμπούλα, ίσως ακολουθήσουν κι εκβιασμοί, στο τέλος όμως, αν η Ελλάδα είναι αποφασισμένη, θα επικρατήσει ψυχραιμία κι είναι πιθανόν να ξεκινήσουν οι ποθητές διαπραγματεύσεις.
Διαφαίνεται εξάλλου ότι σε ανάλογα μέτρα προσανατολίζεται να καταφύγει και η Πολωνία.
- Και, ποτέ να μην ξεχνάμε ότι ως προς τις αποφάσεις για κυρώσεις κι άλλα σοβαρά γενικότερα διεθνή θέματα διαθέτουμε την πολύτιμη ψήφο μας που οφείλουμε κάθε φορά να την ρίχνουμε με πολλή περίσκεψη και οπωσδήποτε με αντίδωρο.
Αν η Ελλάδα κινηθεί με αποφασιστικότητα ως προς τις γερμανικές επανορθώσεις, κάτι μπορεί να κερδίσει. Και, πάντως, δεν επιτρέπεται να αδρανεί. Οφείλει να δράσει άμεσα γιατί αυτό απαιτεί ο σεβασμός προς τη μνήμη των 600.000 νεκρών μας και η εύλογη μετά από 80 χρόνια απαίτηση του ελληνικού λαού για δικαίωση του.
Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος
Πρέσβης επί τιμή
Αίγιο, 07.01.2023
