των Guy Chazan (Βερολίνο) και Max Seddon (Μόσχα)
Ο εύθραυστος κυβερνητικός συνασπισμός προσπαθεί να βρει σημείο ισορροπίας μεταξύ Δύσης και Ρωσίας στο Ουκρανικό ζήτημα. Τα ιστορικά δεδομένα, τα οικονομικά συμφέροντα και η πικρή σύγκριση Μέρκελ-Σολτς.
Κάτω από την εντεινόμενη πίεση για παροχή περισσότερης βοήθειας στην Ουκρανία, καθώς η χώρα προετοιμάζεται για μια πιθανή ρωσική εισβολή, η γερμανική κυβέρνηση πρότεινε την περασμένη εβδομάδα αυτό που θεωρούσε πως ήταν μια θαρραλέα νέα πρωτοβουλία: να προμηθεύσει το Κίεβο με 5.000 κράνη.
Η ανακοίνωση αντιμετωπίστηκε με ένα τείχος χλεύης. «Τι είδους στήριξη θα στείλει την επόμενη φορά η Γερμανία; Μαξιλάρια;» διερωτήθηκε ο δήμαρχος του Κιέβου, Vitali Klitschko.
Στην πρώτη κρίση της μετά-Μέρκελ εποχής, η Γερμανία ζορίζεται. Η περίπλοκη «κληρονομιά» του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου λειτουργεί ως βαρίδι στις προσπάθειές της να καταρτίσει μια συνεκτική πολιτική αναφορικά με τη Ρωσία. Μια νέα κυβέρνηση που βρίσκεται στο τιμόνι της χώρας μόλις επτά εβδομάδες τραβιέται προς τη μια κατεύθυνση από το ισχυρό φιλειρηνικό lobby και προς την άλλη κατεύθυνση από την Ουάσινγκτον.
Γερμανοί αξιωματούχοι λένε πως η κυβέρνηση παίζει σημαντικό ρόλο για να παραμείνουν ανοικτά τα διπλωματικά κανάλια με τη Ρωσία. Αλλά οι επικριτές λένε πως το Βερολίνο έχει αποτύχει να καταλάβει πόσο τεράστια απειλή είναι για την Ουκρανία η Ρωσία. Ανησυχούν πως η Γερμανία, που παίρνει το 55% του εισαγόμενου αερίου της από τη Ρωσία, νοιάζεται περισσότερο για την επίπτωση που θα έχουν στη δική της οικονομία οι κυρώσεις παρά για τον σχηματισμό ενός ενιαίου μετώπου έναντι της Μόσχας. Κάποιες χώρες του ΝΑΤΟ μάλιστα έχουν αρχίσει να αμφισβητούν πως το Βερολίνο είναι ένας αξιόπιστος εταίρος.
«Πόσοι στο Βερολίνο αντιλαμβάνονται πραγματικά την τεράστια ζημιά που κάνει η μπερδεμένη πολιτική μας για την Ουκρανία, όχι μόνο στη Γερμανία αλλά και σε ολόκληρη την ΕΕ;» λέει ο Wolfgang Ischinger, πρώην κορυφαίος Γερμανός διπλωμάτης και επικεφαλής της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου.
Σε βασικά ζητήματα της κρίσης, η θέση της Γερμανίας παραμένει θολή, τουλάχιστον δημοσίως. Αμφιταλαντεύεται ως προς το αν θα πρέπει να επιβάλλει κυρώσεις για τον Nord Stream 2, τον νέο αγωγό φυσικού αερίου της Βαλτικής, στην περίπτωση που υπάρξει ρωσική εισβολή. Έχει αμφισβητήσει την σοφία της αναστολής της συμμετοχής της Μόσχας στο διεθνές σύστημα πληρωμών Swift. Και έχει αρνηθεί ξεκάθαρα να στείλει στην Ουκρανία αμυντικά όπλα.
«Η κυβέρνηση Biden κάνει το παν για να συνεργαστεί με τη Γερμανία και ανησυχεί με το χάλι που προέρχεται από το Βερολίνο», λέει η Constanze Stelzenmüller, που κατέχει την έδρα Fritz Stern του Brookings Institution στην Ουάσινγκτον.
Η τεράστια ανάπτυξη στρατευμάτων από τη Ρωσία στα ουκρανικά σύνορα έρχεται σε μια δύσκολη στιγμή για τη Γερμανία. Η Angela Merkel αποχώρησε τον Δεκέμβριο μετά από 16 χρόνια ως καγκελάριος και ο διάδοχός της, Olaf Scholz, προεδρεύει ενός εύθραυστου κυβερνητικού συνασπισμού τριών κομμάτων που έχουν μεγάλες διαφορές σε ότι αφορά την εξωτερική πολιτική. Για τους Πράσινους, τα ανθρώπινα δικαιώματα συχνά έχουν προτεραιότητα έναντι των οικονομικών συμφερόντων, ενώ το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Scholz θεωρεί πως το ΝΑΤΟ είναι ο επιτιθέμενος και η Ρωσία το θύμα.
«Η κυβέρνηση δεν είχε χρόνο να προσανατολιστεί και να αποκτήσει σταθερό πάτημα», αναφέρει η Sabine Fischer, του Γερμανικού Ινστιτούτου για Διεθνή Θέματα και Θέματα Ασφάλειας (SWP). «Μόλις λίγες εβδομάδες στην κυβέρνηση και αντιμετωπίζει αυτή την τεράστια κρίση ασφάλειας».
Αλλά η διαμάχη αναφορικά με την πολιτική για την Ουκρανία έχει διαφωτίσει το κεντρικό ερώτημα αναφορικά με τη γερμανική εξωτερική πολιτική στην μετά-Μέρκελ εποχή. Θα καταφέρει ο Scholz, που κέρδισε τις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου με μια ατζέντα εγχώριων ζητημάτων, να προσφέρει την ίδια σιωπηρά αποφασιστική ηγεσία στη δυτική πολιτική ασφαλείας όπως έκανε η Merkel; Ή θα παίξει πάλι έναν πιο παθητικό, αντιδραστικό ρόλο που θα διαψεύδει την οικονομική και πολιτική σημασία της χώρας;
Ο Friedrich Merz, ηγέτης της αντιπολίτευσης, φοβάται πως θα γίνει το δεύτερο. Σε μια συζήτηση που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Πέμπτη στην Bundestag, ο νέος επικεφαλής της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης είπε πως το «απελπιστικά διχασμένο αμερικανικό κογκρέσο» είναι τώρα «ενωμένο ως προς την άποψή του πως η Γερμανία είναι μπερδεμένη και αναξιόπιστη».
«Και αυτή είναι δική σας ευθύνη κ. Καγκελάριε, αυτή είναι η δική σας πολιτική», είπε στον Scholz. «Δεν ηγείστε, ούτε στη Γερμανία, ούτε στην Ευρώπη».
Το Βερολίνο αντιτείνεται πως έχει παίξει ρόλο-κλειδί στις προσπάθειες της Δύσης να αποτρέψει τη Μόσχα από το να εισβάλει, υποσχόμενο οικονομική και πολιτική στήριξη για την Ουκρανία και προειδοποιώντας τη Ρωσία για το «υψηλό τίμημα» που θα πληρώσει στην περίπτωση που επιτεθεί στους δυτικούς συμμάχους τους. O Scholz θα συναντηθεί με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Joe Biden στην Ουάσινγκτον στις 7 Φεβρουαρίου για να συζητήσει την κρίση.
