Ο Γιόταμ Βίλκ λέει ότι η εικόνα των ισραηλινών στρατιωτών να σκοτώνουν έναν άοπλο Παλαιστίνιο έφηβο στη Λωρίδα της Γάζας έχει χαραχθεί στο μυαλό του.
Αξιωματικός στο τεθωρακισμένο σώμα, ο Βιλκ είπε ότι οι οδηγίες ήταν να πυροβολούν κάθε μη εξουσιοδοτημένο άτομο που εισέρχεται σε μια ελεγχόμενη από το Ισραήλ νεκρή ζώνη στη Γάζα. Είδε τουλάχιστον 12 ανθρώπους να σκοτώνονται, είπε, αλλά είναι ο πυροβολισμός του εφήβου που δεν μπορεί να ξεπεράσει.
«Πέθανε ως μέρος μιας μεγαλύτερης ιστορίας. Ως μέρος της πολιτικής της παραμονής εκεί και της μη θεώρησης των Παλαιστινίων ως ανθρώπων», δήλωσε ο Βίλκ, 28 ετών, στο Associated Press.
Ο Βιλκ συγκαταλέγεται σε έναν αυξανόμενο αριθμό ισραηλινών στρατιωτών που μιλούν κατά της 15μηνης σύγκρουσης και αρνούνται να υπηρετήσουν πλέον, λέγοντας ότι είδαν ή έκαναν πράγματα που ξεπερνούσαν τα όρια της ηθικής. Ενώ το κίνημα είναι μικρό – περίπου 200 στρατιώτες υπέγραψαν μια επιστολή που έλεγε ότι θα σταματήσουν να πολεμούν αν η κυβέρνηση δεν εξασφαλίσει κατάπαυση του πυρός – οι στρατιώτες λένε ότι είναι η κορυφή του παγόβουνου και θέλουν να εμφανιστούν και άλλοι.
Η άρνησή τους έρχεται σε μια περίοδο αυξανόμενων πιέσεων προς το Ισραήλ και τη Χαμάς να τερματίσουν τις μάχες. Οι συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός βρίσκονται σε εξέλιξη και τόσο ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν όσο και ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχουν ζητήσει να υπάρξει συμφωνία μέχρι την ορκωμοσία στις 20 Ιανουαρίου.
Επτά στρατιώτες που αρνήθηκαν να συνεχίσουν τις μάχες στη Γάζα μίλησαν στο AP, περιγράφοντας πώς σκοτώνονται αδιακρίτως Παλαιστίνιοι και καταστρέφονται σπίτια. Αρκετοί είπαν ότι διατάχθηκαν να κάψουν ή να κατεδαφίσουν σπίτια που δεν αποτελούσαν απειλή και είδαν στρατιώτες να λεηλατούν και να βανδαλίζουν κατοικίες.
Οι στρατιώτες οφείλουν να μένουν μακριά από την πολιτική και σπάνια μιλούν εναντίον του στρατού. Αφού η Χαμάς εισέβαλε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ισραήλ γρήγορα ενώθηκε πίσω από τον πόλεμο που ξεκίνησε εναντίον της μαχητικής ομάδας. Οι διαιρέσεις εδώ έχουν μεγαλώσει καθώς ο πόλεμος προχωρά, αλλά η περισσότερη κριτική έχει επικεντρωθεί στον αυξανόμενο αριθμό των νεκρών στρατιωτών και στην αποτυχία να επιστρέψουν οι όμηροι στην πατρίδα, όχι στις ενέργειες στη Γάζα.
Διεθνείς ομάδες για τα δικαιώματα έχουν κατηγορήσει το Ισραήλ για εγκλήματα πολέμου και γενοκτονία στη Γάζα. Το Διεθνές Δικαστήριο ερευνά τις κατηγορίες για γενοκτονία που έχει καταθέσει η Νότια Αφρική. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ζητά τη σύλληψη του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου και του πρώην υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ.
Το Ισραήλ απορρίπτει κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς περί γενοκτονίας και λέει ότι λαμβάνει έκτακτα μέτρα για να ελαχιστοποιήσει τις βλάβες στον άμαχο πληθυσμό στη Γάζα. Ο στρατός λέει ότι ποτέ δεν στοχεύει σκόπιμα αμάχους και ότι ερευνά και τιμωρεί περιπτώσεις ύποπτων αδικημάτων. Όμως, ομάδες δικαιωμάτων έχουν πει εδώ και καιρό ότι ο στρατός κάνει κακή δουλειά στις έρευνες που διεξάγει ο ίδιος.
Ο στρατός δήλωσε στο AP ότι καταδικάζει την άρνηση υπηρεσίας και λαμβάνει σοβαρά υπόψη του κάθε έκκληση για άρνηση, ενώ κάθε περίπτωση εξετάζεται ξεχωριστά. Οι στρατιώτες μπορούν να πάνε στη φυλακή για άρνηση υπηρεσίας, αλλά κανείς από όσους υπέγραψαν την επιστολή δεν έχει συλληφθεί, σύμφωνα με όσους οργάνωσαν τις υπογραφές.
Όταν ο Βιλκ μπήκε στη Γάζα τον Νοέμβριο του 2023, είπε, πίστευε ότι η αρχική χρήση βίας θα μπορούσε να φέρει και τις δύο πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αλλά καθώς ο πόλεμος τραβούσε σε μάκρος, είπε ότι είδε την αξία της ανθρώπινης ζωής να διαλύεται.
Την ημέρα που σκοτώθηκε ο Παλαιστίνιος έφηβος τον περασμένο Αύγουστο, είπε, τα ισραηλινά στρατεύματα του φώναξαν να σταματήσει και έριξαν προειδοποιητικές βολές στα πόδια του, αλλά εκείνος συνέχισε να κινείται. Είπε ότι και άλλοι σκοτώθηκαν επίσης περπατώντας στη νεκρή ζώνη – τον διάδρομο Νετσαρίμ, έναν δρόμο που χωρίζει τη βόρεια και τη νότια Γάζα.
Ο Βιλκ αναγνώρισε ότι ήταν δύσκολο να προσδιοριστεί αν οι άνθρωποι ήταν οπλισμένοι, αλλά είπε ότι πιστεύει ότι οι στρατιώτες ενήργησαν πολύ γρήγορα.
Τελικά, είπε, η Χαμάς ευθύνεται για ορισμένους θανάτους στη νεκρή ζώνη – περιέγραψε έναν Παλαιστίνιο που συνελήφθη από τη μονάδα του και ο οποίος είπε ότι η Χαμάς πλήρωσε ανθρώπους με 25 δολάρια για να μπουν στο διάδρομο για να μετρήσουν την αντίδραση του στρατού.
Ορισμένοι στρατιώτες είπαν στο AP ότι χρειάστηκε χρόνος για να χωνέψουν αυτό που είδαν στη Γάζα. Άλλοι είπαν ότι εξοργίστηκαν τόσο πολύ που αποφάσισαν να σταματήσουν να υπηρετούν σχεδόν αμέσως.
Ο Γιουβάλ Γκριν, ένας 27χρονος γιατρός, περιέγραψε ότι εγκατέλειψε τη θέση του τον περασμένο Ιανουάριο, αφού πέρασε σχεδόν δύο μήνες στη Γάζα, μη μπορώντας να ζήσει με όσα είχε δει.
Είπε ότι οι στρατιώτες βεβήλωναν σπίτια, χρησιμοποιώντας μαύρους μαρκαδόρους που προορίζονταν για ιατρικά επείγοντα περιστατικά για να γράφουν γκράφιτι, και λεηλατούσαν σπίτια, ψάχνοντας για χάντρες προσευχής για να τις συλλέξουν ως αναμνηστικά.
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, είπε, ήταν ο διοικητής του που διέταξε τα στρατεύματα να κάψουν ένα σπίτι, λέγοντας ότι δεν ήθελε να μπορεί να το χρησιμοποιήσει η Χαμάς. Ο Γκριν είπε ότι καθόταν σε ένα στρατιωτικό όχημα, πνιγμένος από τις αναθυμιάσεις μέσα στη μυρωδιά του καμένου πλαστικού. Βρήκε την πυρκαγιά εκδικητική – είπε ότι δεν έβλεπε κανένα λόγο να πάρει περισσότερα από τους Παλαιστίνιους από όσα είχαν ήδη χάσει. Έφυγε από τη μονάδα του πριν ολοκληρωθεί η αποστολή τους.
Ο Γκριν δήλωσε ότι κατανοεί την ισραηλινή οργή για την 7η Οκτωβρίου, αλλά ελπίζει ότι η πράξη άρνησής του ενθαρρύνει όλες τις πλευρές να σπάσουν τον κύκλο της βίας.
Οι Στρατιώτες για τους Ομήρους – η ομάδα πίσω από την επιστολή που υπέγραψαν οι στρατιώτες – προσπαθεί να συγκεντρώσει δυναμική, διοργανώνοντας εκδήλωση αυτόν τον μήνα στο Τελ Αβίβ και συγκεντρώνοντας περισσότερες υπογραφές. Μια ομάδα στρατιωτών μίλησε για όσα είδαν στη Γάζα. Οι διοργανωτές μοίρασαν αυτοκόλλητα σε μέγεθος αφίσας με ένα απόσπασμα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ: «Κάποιος έχει ηθική ευθύνη να μην υπακούει στους άδικους νόμους».
Ο Μαξ Κρες, ένας διοργανωτής, δήλωσε ότι οι στρατιώτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη θέση τους για να δημιουργήσουν αλλαγή. «Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη φωνή μας για να μιλήσουμε μπροστά στην αδικία, ακόμη και αν αυτό είναι αντιδημοφιλές», είπε.
Αλλά κάποιοι που πολέμησαν και έχασαν συναδέλφους τους αποκαλούν το κίνημα χαστούκι στο πρόσωπο. Περισσότεροι από 830 Ισραηλινοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο, σύμφωνα με τον στρατό.
«Βλάπτουν την ικανότητά μας να υπερασπιζόμαστε τους εαυτούς μας», δήλωσε ο Γκιλάντ Σεγκάλ, ένας 42χρονος αλεξιπτωτιστής που πέρασε δύο μήνες στη Γάζα στα τέλη του 2023. Είπε ότι όλα όσα έκανε ο στρατός ήταν απαραίτητα, συμπεριλαμβανομένης της ισοπέδωσης σπιτιών που χρησιμοποιούνταν ως κρησφύγετα της Χαμάς. Δεν είναι η θέση ενός στρατιώτη να συμφωνεί ή να διαφωνεί με την κυβέρνηση, υποστήριξε.
Ο Ισάι Μενουχίν, εκπρόσωπος του Yesh Gvul, ενός κινήματος για τους στρατιώτες που αρνούνται να υπηρετήσουν, δήλωσε ότι συνεργάζεται με περισσότερους από 80 στρατιώτες που έχουν αρνηθεί να πολεμήσουν και ότι υπάρχουν εκατοντάδες άλλοι που αισθάνονται παρόμοια αλλά παραμένουν σιωπηλοί.
Ορισμένοι από τους στρατιώτες που μίλησαν στο AP είπαν ότι αισθάνονται διχασμένοι και μετανιωμένοι και μιλούν σε φίλους και συγγενείς για όσα είδαν για να τα επεξεργαστούν.
Πολλοί στρατιώτες υποφέρουν από «ηθική βλάβη», δήλωσε ο Τούλι Φλιντ, ειδικός στη θεραπεία τραυμάτων που έχει συμβουλεύσει εκατοντάδες από αυτούς κατά τη διάρκεια του πολέμου. Είναι μια αντίδραση όταν οι άνθρωποι βλέπουν ή κάνουν κάτι που αντιβαίνει στις πεποιθήσεις τους, είπε, και μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ύπνου, αναδρομές και αισθήματα αναξιότητας. Η συζήτηση γι’ αυτό και η προσπάθεια να πυροδοτηθεί η αλλαγή μπορεί να βοηθήσει, δήλωσε ο Φλιντ.
Ένας πρώην στρατιώτης του πεζικού μίλησε στο AP για τα αισθήματα ενοχής του – είπε ότι είδε περίπου 15 κτίρια να καίγονται χωρίς λόγο κατά τη διάρκεια μιας θητείας δύο εβδομάδων στα τέλη του 2023. Είπε ότι αν μπορούσε να τα ξανακάνει όλα από την αρχή, δεν θα είχε πολεμήσει.
«Δεν άναψα το σπίρτο, αλλά στάθηκα φρουρός έξω από το σπίτι. Συμμετείχα σε εγκλήματα πολέμου», δήλωσε ο στρατιώτης, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω του φόβου για αντίποινα. «Λυπάμαι πολύ για ό,τι κάναμε».