Δημοκρατία έχουμε – ό,τι θέλουμε λέμε… – α’ μέρος

Όλα είναι κάτι σε σχέση με ένα άλλο, είναι μικρό, γιατί το δίπλα είναι μεγάλο,

Είσαι ωραίος, γιατί εγώ είμαι ο άσχημος, εσύ με ξέρεις γι’ αυτό είμαι διάσημος…

Καβάλα στα ηλεκτρόνια – Τζίμης Πανούσης

Στα σχόλια κάτω από τις δημοσιεύσεις της ΙΣΚΡΑ διαβάζω συχνά περί ανελεύθερης Ρωσσίας, δικτάτορα Πούτιν και τα λοιπά. Τα ζωντόβολα που τα γράφουν αυτά, χρησιμοποιώντας όποιον συνδυασμό «ι» μπορείτε να φανταστείτε, συνήθως κοτσάρουν στο προφίλ τους ένα «απόφοιτος Πανεπιστημίου του Μ…» μια σημαιούλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή κάτι παρόμοιο… Με κίνδυνο να διαταράξουμε τον ευαίσθητο ψυχισμό τους, σήμερα θα εξετάσουμε το εάν και κατά πόσον είναι δημοκρατική η απέραντη χώρα που απλώνεται μεταξύ του ποταμού Βιστούλα και της Αλάσκας 🙂 Σημειώσεις, βιντεοσκοπήσεις, φωτογραφίες και λοιπά απαγορεύονται, όπως στο Ευρωκοινοβούλιο…

Καταρχήν, η Ρωσσία είναι κράτος, πράγμα που σημαίνει πως όσο προχωράμε στην ανατομή της θα πρέπει να συναντάμε κάποιο βαθμό καταπίεσης και περιορισμού των ατομικών και κοινωνικών ελευθεριών. Αυτό υποτίθεται πως κάνει το Κράτος με κάπα κεφαλαίο – ακόμη και στην φιλελεύθερη επιτελική του εκδοχή, η οποία πάντως πέρα από Επιτελείο διαθέτει για καλό και για κακό κι ολόκληρες… μεραρχίες μπάτσων. Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί, θα πρέπει πάντοτε να συγκρίνουμε την όποια «δημοκρατικότητα» της μιας ή της άλλης χώρας σε σχέση με άλλα κράτη (με κάπα μικρό) κι όχι με κάποια ιδεατή κατάσταση, όσο επιθυμητή κι αν είναι αυτή. Επειδή μας αρέσουν τα δύσκολα, θα αφήσουμε απέξω Βόρεια Κορέα, Ουκρομπαντεριστάν και τα συναφή και θα συγκρίνουμε τη Ρωσσία με μέτρο τους δυτικούς φάρους της ελευθερίας και την ταλαίπωρη κοιτίδα της δημοκρατίας στην οποία έχουμε το προνόμιο να κατοικούμε. Τέρμα όμως με τη μεθοδολογία και βουρ στο ψητό!

Όποιος παρακολουθεί την δημόσια συζήτηση στο ρωσσικό τύπο και τηλεόραση, εντυπωσιάζεται από τον πλούτο της και την ελευθερία έκφρασης ακόμη και των πλέον «αιρετικών» απόψεων. Θέλετε ένα παράδειγμα; Το ρωσσικό κοινό πληροφορήθηκε για τα σχέδια εθνοκάθαρσης του Ντονμπάς και των άλλων περιοχών της Ανατολικής Ουκρανίας όχι από κάποιους «ειδικούς» ή «πατριώτες» αλλά από τους ίδιους τους ουκροναζί. Δεκάδες φορές οι εκπρόσωποι και οι απολογητές του καθεστώτος του Κίεβου εξέφρασαν την απόλυτη περιφρόνηση τους για τις «ρωσσικές κατσαρίδες» και τον πολιτισμό των «βαρβάρων με τα καπιτονέ» σε μεγάλης ακροαματικότητας εκπομπές. Το ίδιο ισχύει και για τα δυτικά στερεότυπα και για τα σχέδια της Δύσης περί διαμελισμού της Ρωσσίας, που διακεκριμένοι ευρωπαίοι και αμερικανοί αναλυτές είχαν κατά καιρούς τη δυνατότητα (και το θράσος) να παρουσιάσουν δημόσια. Όπως θα περίμενε κανείς, οι μουζίκοι το έλαβαν το μήνυμα…

Ξεχάστε τα ανέκδοτα με την «Πράβντα» – στον ρωσσικό τύπο συζητιούνται πλέον τα πάντα κι οι ιθύνοντες γνωρίζουν πια πως οι απαγορευμένες απόψεις συχνά γίνονται δημοφιλείς μόνο και μόνο επειδή… απαγορεύονται. Παρεμπιπτόντως, οι άνθρωποι στη Σοβιετική Ένωση διέθεταν πρακτικά επαρκέστατη πρόσβαση στην πληροφόρηση, όντας εκπαιδευμένοι να αποκωδικοποιούν τις αποχρώσεις του επίσημου ύφους και να διαβάζουν ανάμεσα στις γραμμές των κομματικών ανακοινώσεων. Μην περιμένετε ωστόσο τέτοια θαύματα από τη «Μπουμπού του fb» – σήμερα στη Δύση, οι μιντιακοί και ψηφιακοί κολοσσοί εφαρμόζουν τις πιο ελεεινές πρακτικές λογοκρισίας, αυτολογοκρισίας και χειραγώγησης, απέναντι σε ένα κοινό που στερείται της απαραίτητης κοινωνικής εμπειρίας για να αντιδράσει δίχως να εκπέσει στο νιχιλισμό των θεωριών συνομωσίας.

Όταν όμως μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά, είναι τα ξερά που κερδίζουν: κάπως έτσι οι αρνητές του Ολοκαυτώματος (των Εβραίων κι όχι μόνο) έγιναν ήρωες, αφού εναντίον τους δεν επιστρατεύονταν πια ηθικά και ιστορικά επιχειρήματα αλλά πρόστιμα και απαγορεύσεις. Δια της απολίθωσης στο νομοθετικό πεδίο, η πολιτική, ιδεολογική και επιστημονική αντιπαράθεση ατονούν – ως αποτέλεσμα, γεννιούνται τέρατα. Όταν τα πάντα είναι αποστειρωμένα, τα πάντα τρώγονται, σωστά; Έτσι καθαγιάζονται διαρκώς και οι επιλογές της εδώ κυβέρνησης, στο ρωσσο-ουκρανικό, την «πανδημία» και τα πανεπιστήμια, ώσπου να δικαιωθεί το ρητό: «Η Χρυσή Αυγή στη φυλακή, οι Ναζί στην εξουσία!»

Τις προάλλες, σε εκδήλωση μιας μικρής αριστερής οργάνωσης, κάποιος αναφώνησε με αγανάκτηση πως στη Ρωσσία δεν γίνονται απεργίες. Όποτε ακούω τέτοια, νιώθω πως οι παλιοί επαναστάτες μας φασκελώνουν από ψηλά! Λες κι αυτό είναι το ζήτημα κι όχι το κατά πόσον δικαιώνονται τα εργατικά αιτήματα – και μάλιστα όχι μόνον οικονομικά αλλά πολιτικά, στο βαθμό που αναμετρώνται με την αστική εξουσία… Γίνετε θα μου πείτε αυτό στη Ρωσσία; Όχι όσο θα θέλαμε, ούτε όσο θα ήθελαν οι Ρώσσοι σύντροφοί μας, όμως τουλάχιστον εκεί οι δυνάμεις της εργασίας απολαμβάνουν του σεβασμού που τους αντιστοιχεί κι έχουν ανεπτυγμένο σε μεγάλο βαθμό εκείνο που, πριν μετατραπούμε σε κατοικίδια, το λέγαμε «ταξική συνείδηση».

Στην Ελλάδα δουλεύουμε στη χάση και στη φέξη – κι όχι από επιλογή. Όταν δουλεύουμε συνήθως είναι «σε Πρόγραμμα», στις ΜΚΟ ή με αντικείμενο την μεσημεριανή παρενόχληση και εκφοβισμό των συμπολιτών μας που χρωστάνε λογαριασμούς. «Η δουλειά δεν είναι ντροπή…» μηρυκάζουμε σαν τα πρόβατα, όμως ούτε η ντροπή είναι δουλειά… Έχουμε ξεχάσει πως είναι να ζει κανείς σε μια χώρα όπου επί δύο σχεδόν δεκαετίες η ανεργία κινείται πέριξ του 5%. Στη Ρωσσία ο πιτσιρικάς που ονειρεύεται να γίνει μηχανικός πετρελαίου κι η κοπελίτσα που θέλει να γίνει βρεφονηπιοκόμος, έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν και να δουλέψουν ως τέτοιοι – και το ξέρουν. Μπορείτε να φανταστείτε τι σημαίνει αυτό κοινωνικά; Συγκρίνετέ το με την απελπισία της δικής μας νεολαίας και βγάλτε τα συμπεράσματά σας…

Μία συνέπεια αυτής της πραγματικότητας είναι πως ο μέσος εργαζόμενος είναι συνειδητοποιημένος για το τι κάνει και τι προσδοκά – κατά τι λιγότερο αλλοτριωμένος, δηλαδή, που θα έλεγε κι ο γερο-Μαρξ. Μία ακόμη είναι πως η απειλή της απεργίας σε συνθήκες έλλειψης εξειδικευμένου δυναμικού λειτουργεί όπως η απειλή χρήσης πυρηνικών. Αν είναι κάτι που πραγματικά λατρεύει η ρωσσική δημοκρατία, αυτό είναι η διαμεσολάβηση: κάθε που γίνεται μανούρα, το σωματείο ενημερώνει το Πανρωσσικό Εργατικό Μέτωπο (το… ΠΑΜΕ του κόμματος του Πούτιν), οι… εργατοπατερούληδες καταλήγουν σε μια φόρμουλα που μπορεί να γίνει κοινώς αποδεκτή και κάπου εκεί το ζήτημα θεωρείται λήξαν. Αν χρειαστεί – σπάνια δηλαδή – έρχεται ο ίδιος ο Μεγάλος κι έχουμε σκηνές όπως τότε που έκραζε τον ολιγάρχη που πήγε να του φάει το στυλό!

Λαϊκισμός, θα πείτε – αυτό δεν είναι εργατική διεκδίκηση, ούτε σοσιαλισμός… Θα συμφωνήσω, ωστόσο είναι μια διαδικασία πραγματική. Αν πάλι δεν είστε φίλος, δίπλα είναι η «ΜΑΛΑΜΑΤΙΝΑ», με το ξύλο και τα ΜΑΤ, δίπλα και τα δικαστήρια που βγάζουν τις κινητοποιήσεις καταχρηστικές και παράνομες, προτού προλάβει να στεγνώσει το μελάνι στις προκηρύξεις των σωματείων… Στα αυταρχικά, ολιγαρχικά καθεστώτα της Δύσης, οι «νόμοι» περνούν με το ξύλο και τα χημικά ενώ οι διαφορετικές απόψεις εξοστρακίζονται, όπως συμβαίνει όλο και πιο συχνά και με τις σφαίρες των αστυνομικών…

Μπροστά στην ψηφιακή λογοκρισία και την ποδηγετούμενη οχλοκρατία του Cancel Culture, η Στάζι μοιάζει με παιδική χαρά. Αλήθεια, πως σας φαίνεται η καινούρια ρύθμιση για τις αποδείξεις, που μετατρέπει τα ανεγκέφαλα ζόμπι των apps σε καταδότες; «Το ρουφιάνεμα είν’  ταλέντο, ή το ‘χεις ή δεν το ‘χεις…» που λένε κι οι «Λουδίας» – κι από ότι φαίνεται στην Ελλάδα από ταλέντο διαθέτουμε άφθονο. Όχι πως υστερούν οι εταίροι μας του (αυτοαποκαλούμενου) «Ελεύθερου Κόσμου», αν είναι αληθινή η αφίσα που είδα στο twitter, όπου μια ευειδής Ελβετίδα παρακινεί τους συμπολίτες της να δώσουν στεγνά όποιον ρυθμίζει το θερμοστάτη του σπιτιού του ψηλότερα από τους 19 βαθμούς… Καλβίνου!

Βεβαίως και στη Ρωσσία υπάρχει ένα αρκετά αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο με στόχο την καταστολή των κινητοποιήσεων: είναι υποχρεωτικός ο ορισμός υπευθύνων και ο προσδιορισμός του αριθμού των συμμετεχόντων στις συγκεντρώσεις, ενώ η τελική αδειοδότηση της εκάστοτε εκδήλωσης επαφίεται αποκλειστικά στις αρχές. Αυτό ωστόσο θα πρέπει να ερμηνεύεται όχι μόνον ως δηλωτικό αυταρχισμού από την πλευρά της ρωσσικής πολιτικής ηγεσίας αλλά και ως αποτέλεσμα των βαρυτικών επιδράσεων της νεοφιλελεύθερης νομικής κουλτούρας, κατά την μετασοβιετική εφηβεία της πρωτόβγαλτης στα δημοκρατικά τεκταινόμενα χώρας.

Ίσως μοιάζει παράδοξο – δεδομένων και των μεγεθών της – όμως εκείνο που διαφοροποιεί την ρωσσική περίπτωση είναι η ύπαρξη διάκρισης και μέτρου. Στην Ελλάδα, έτσι και σε μπαγλαρώσουν σε πορεία, τραβιέσαι για το επόμενο τρίμηνο στα νοσοκομεία και για τα επόμενα πέντε με δέκα χρόνια στα δικαστήρια. Οι γιατροί κοστίζουν πολλά κι οι δικηγόροι ακόμη περισσότερα κι έτσι οι φίλοι σου – πάρα τη θέληση τους – πίνουν ένα σκασμό μπύρες στα πάρτυ αλληλεγγύης στον διωκόμενο (δηλαδή εσένα). Αν τελικά αθωωθείς, θα είναι επειδή οι μπάτσοι δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν μεταξύ τους ούτε για το αν ήταν μέρα ή νύχτα, κυρίως όμως επειδή οι δικαστές σε λυπήθηκαν, καθώς οι ποινές που αντιμετώπιζες ήταν συντριπτικές. Έτσι είναι, ακόμη κι ο πιο αθεόφοβος εισαγγελέας κωλώνει μπροστά στο ενδεχόμενο να κριθεί από ένα ανώτερο δικαστήριο – εκτός αν σε λένε Ασάνζ…

Αντίθετα, στη Ρωσσία ξέρουν ότι ο δυτικός τύπος δεν καταλαβαίνει από… ζαρντινιέρες και είναι φειδωλοί στη χρήση βίας και δακρυγόνων. Εκεί οι συλλήψεις ακολουθούν το μοντέλο της… αερομεταφοράς του υπόπτου στο κρατητήριο, ενώ για τους πιο ζόρικους υπάρχει πάντοτε η ακινητοποίηση μέσω της καταπλάκωσης από τους πλησιέστερους συγγενείς της σιβηριανής αρκούδας που τυγχάνει να υπηρετούν στην ειδική αστυνομική μονάδα. Ακολουθεί αυτόφωρο και ποινή συνήθως ολιγοήμερης φυλάκισης (κατά κανόνα εξαγοράσιμης) ή/και ένα τσουχτερό αλλά όχι συντριπτικό πρόστιμο. Ανοιγμένα κεφάλια, σπασμένα χέρια και χειροβομβίδες κρότου λάμψης που κουφαίνουν φωτορεπόρτερς θα πρέπει να αναζητηθούν σε πιο μεσογειακά κλίματα – και δεν εννοούμε το Σότσι…

Για να ανεβάσουμε το σασπένς, ολοκληρώνουμε το πρώτο μέρος του κειμένου με αυτές τις αγριευτικές εικόνες. Είναι τελικά η Ρωσσία δημοκρατία ή είναι ο Πούτιν ο τελευταίος των Μογγόλων Χαν, όπως μας λέει το CNN; Μέχρι να το ανακαλύψουμε στο επόμενο επεισόδιο, μείνετε συντονισμένοι στον ήχο του ταμ-ταμ!

ΥΓ: Έχετε υπόψιν πως τα παραπάνω γράφτηκαν πριν αποκαλυφθεί το… προπατορικό αμάρτημα της Εύας μας… «Εκατό χιλιάρικα στην τσεπούλα, χώρια οι παραγγελιές!» που λένε και στο «Βιετνάμ».