Ο εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς ξεκίνησε το 1886 σαν λευκή απεργία για το οκτάωρο. Μια απόφαση που πάρθηκε 2 χρόνια νωρίτερα, στα 1884, όταν η νεαρή τότε Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας (American Federation of Labor-AFL), κατοχύρωσε την ιστορική απόφαση στο Συνέδριό της. Η απόφαση έλεγε ότι μετά την 1 Μαΐου 1886 η εργατική μέρα θα διαρκούσε πια οχτώ μόνον ώρες και κήρυσσε για τη μέρα εκείνη την έναρξη ενός εκτεταμένου απεργιακού κινήματος με σκοπό να επιβάλλει το οχτάωρο σε εθνική κλίμακα.
Η αλήθεια είναι οτι το αίτημα του οκταώρου τέθηκε από τα αμερικανικά σωματεία ήδη από το 1865, αμέσως μετά το τέλος του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, ενώ επανήλθε έντονα στο προσκήνιο το 1874 όταν η Βιομηχανική Αδελφότητα των συνδικάτων, ζητούσε να πετύχει το οκτάωρο με λευκή απεργία.
Επίκεντρο της πρωτομαγιάτικης αυτής απεργίας του 1886, στην οποία πήραν μέρος 350.000 εργάτες, ήταν το Σικάγο. Η απεργία έδωσε τεράστια ώθηση για το εργατικό κίνημα, αφού πολλά συνδικάτα ιδρύθηκαν με αφορμή αυτόν τον απεργιακό αγώνα. Και βέβαια δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι θηριωδίες ενάντια στους απεργούς εργάτες, αφού η μεγάλη αυτή απεργία προκάλεσε ένα από τα πιό επαίσχυντα εγκλήματα των καπιταλιστών – εργοδοτών, με δολοφονίες εργατών, συλλήψεις, δίκες κι εκτελέσεις.
Πιό συγκεκριμένα, στις 3 Μαΐου έξι εργάτες σκοτώθηκαν και 30 τραυματίστηκαν όταν η αστυνομία πυροβόλησε μια’ μεγάλη συγκέντρωση έξω από το εργοστάσιο Μακ Κόρμικ, στο Χάρ- Βέστερ. Τα συνδικάτα κάλεσαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την επομένη 4 Μαΐου στην πλατεία Χαϋμάρκετ του Σικάγου. 130 αστυνομικοί με επικεφαλής ένα γνωστό αξιωματικό διώκτη των εργατών επετέθησαν κατά της συγκέντρωσης. Κάποιος, που έμεινε άγνωστος, πέταξε μια βόμβα. Σκοτώθηκαν 7 αστυνομικοί, 4 εργάτες και πολλοί άλλοι εργάτες τραυματίστηκαν. Η αστυνομία συνέλαβε πολλά εργατικά στελέχη. Οκτώ παραπέμφθηκαν σε δίκη. Ο Λούϊς Αίνγκ βρέθηκε κρεμασμένος στο κελί του. Οι Αύγουστος Σπίς, Άντολφ Φίσερ, Τζώρτζ Ένγκελ, Άλμπερτ Πάρσον καταδικάστηκαν σε απαγχονισμό και τους κρέμασαν στις 11 Νοεμβρίου 1887.
Η απολογία του Αύγουστου Σπις στο δικαστήριο, παραμένει μέχρι σήμερα μια σπουδαία και ηρωϊκή σελίδα στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Να μερικά αποσπάσματα από την απολογία του:
« Κύριοι Δικαστές,
Αν σας περνάει η ιδέα στα σοβαρά, πως με τις κρεμάλες σας μπορείτε να σταματήσετε το κίνημα που εξωθεί εκατομμύρια γονατισμένων από την καταπίεση εργατών στην εξέγερση, είστε, μα την αλήθεια “πτωχοί τω π ν ε ύ μ α τ ι. Σ ε παρόμοια περίπτωση μας κρεμάτε με το δίκιο σας. Έπειτα αυτό είναι το καλύτερο που έχετε να κάνετε. Κρεμάστε μας! Μα περιμένετε, εγώ σας το αγγέλω. Τεντώνετε ένα σχοινί.
Γύρω σας, κάτω σας, δίπλα σας, πάνω σας, απ’ όλες τις μεριές σας, θεριεύει κάτω από τα πόδια σας. Βαδίζετε κυριολεκτικά πάνω σε μια υπόγεια φωτιά. Μπορείτε να το αγνοείτε. Δεν θα την αποφύγετε. Θέλετε να απαλλαχτήτε μια για πάντα, απ’ όλους τους “συνωμότες”. Απαλλαγήτε πρώτα απ’ αυτά τα αφεντικά της βιομηχανίας που δημιούργησαν την ανήθικη περιουσία τους με το κλεμμένο αντίτιμο της εργασίας, που δεν πληρώθηκε. Μέσα στο σύστημά σας οι μηχανές σας φέρνουν την υπερπαραγωγή, που οδηγεί τον πραγματικό παραγωγό στην αθλιότητα και το θάνατο!
Είναι αυτό που σεις αποκαλείτε “αύξηση του εθνικού πλούτου”. “Εθνικού”; Ποια ειρωνεία! Τη χαρά μερικών προνομιούχων του έθνους να λέτε. Κάμετε κάτι καλύτερο. Καταργήστε τα τρένα, τον τηλέγραφο, τα τηλέφωνα, τα βαπόρια. Πριν απ’ όλα καταργήστε τον εαυτό σας. Θάναι το συντομότερο απ’ όλα. Καταργήστε πρώτ απ’ όλα εσάς τους ίδιους. Γιατί; Γιατί εσείς είστε με τη συμπεριφορά σας οι πρώτοι πράκτορες της επανάστασης. Καταργήστε την αρπαγή και το πλιάτσικο κύριοί μου. Μα αυτό είναι η δουλειά σας. Είναι η ανήθικη αποστολή μιας εκατοντάδας ανθρώπων, που προτιμάνε να απολαμβάνουν το παν, δίχως να κάνουν απολύτως τίποτε. Απ’ αυτήν ακριβώς την τάξη, πάμε να απαλλαγούμε. Κοιτάχτε το πεδίο της μάχης. Οι εργάτες έχουν πετσοκοφτεί κι’ εσείς ω χριστιανοί μα και καλοί μου ευγενικοί μπουρζουάδες, εσείς είστε οι κοινωνικοί γύπες που τρώτε τη σάρκα των πτωμάτων….
…Όποιος λέει ιδιωτική βιομηχανία, λέει αναρχούμενη βιομηχανία. Μετρημένα άτομα χρησιμοποιούν προς όφελός τους, τις εφευρέσεις και τα επινοήματα του νου. Ο κόσμος είναι για τους λίγους. Δεξιά και αριστερά πέφτουν οι όμοιοι τους, θύματα του πλούτου των και της καλοπέρασής τους. Λίγο τους ενδιαφέρει. Με τις μηχανές τους μετατρέπουν το ανθρώπινο αίμα σε βώλους χρυσαφιού. Την ίδια την υγεία των ανηλίκων. Με την πολλή δουλειά δολοφονούν τα γυναικόπαιδα. Με την ανεργία σκοτώνουν. Κι’ αυτοί οι άνθρωποι να που λέγονται Χριστιανοί. Πραγματικά, πούροι Χριστιανοί. Παραβήκαμε το νόμο για να δείξουμε στο Λαό, κατά ποιο τρόπο οι θεσμοί αυτοί τα τελευταία 20 χρόνια αποβλέπουν συστηματικά σ’ ένα σκοπό: να εγκαθιδρύσουν στη χώρα μια ολιγαρχία παρόμοια της οποίος δεν στάθηκε καμιά πιο κτηνώδης, πιο δυνατή, πουθενά ποτέ στη Γη.
Και τώρα οι ιδέες που εδώ υπερασπίζω μάθετε είναι δικές μου. Είναι ένα κομμάτι από τον εαυτό μου, μου είναι αδύνατο να τις εγκαταλείπω. Δεν είναι ρούχα να τα βγάλεις και να τα παρατήσεις. Μα αν μπορούσα πάλι δεν θα τις άφηνα. Σας περιφρονάμε μπροστά στο θάνατο! Η αλήθεια που κρεμάστηκε στο πρόσωπο του Σωκράτη, του Χριστού, του Τζιορντάνο Μπρούνο. του Χιούς, του Γαλιλαίου, ζει ακόμη, δεν πέθανε. Πολλοί άλλοι μαζί τους, που ο αριθμός τους είναι ατέρμονη λεγεώνα, μάς πρόλαβαν σε τούτη την οδό. Ιδέτε μας! Είμαστε έτοιμοι καθ’ όλα να τους ακολουθήσουμε στη μεγάλη πορεία!». [1]
Σε ανάμνηση αυτής της μεγάλης μάχης καθιερώθηκε η Πρωτομαγιά ως παγκόσμια ημέρα της εργατικής τάξης, ως ημέρας εργατικών διεκδικήσεων σε όλες τις χώρες, ύστερα από απόφαση που πήρε η ιδρυτική συνέλευση της Δεύτερης Σοσιαλιστικής Διεθνούς στο Παρίσι το 1889, αρχίζοντας από την 1η Μαΐου του 1890.
Η απόφαση αναφέρει:
“Θα οργανωθεί μια μεγάλη διεθνής εκδήλωση σε συγκεκριμένη ημερομηνία, με τρόπο, ώστε, συγχρόνως σε όλες τις χώρες και όλες τις πόλεις, οι εργάτες θέτουν την ίδια μέρα στις δημόσιες αρχές τη νομοθετική μείωση της εργασίας σε 8 ώρες καθώς και την εφαρμογή των άλλων επίσης αποφάσεων του Διεθνούς Συνεδρίου του Παρισιού.” Σ’ αυτήν την πρόταση που είχε κάνει ο γάλλος Ραϋμόν Λενίνγκ, οι Μπέμπελ και Λίμπκνεχτ πρόσθεσαν την παράγραφο: “Οι εργαζόμενοι όλων των εθνών θα πραγματοποιούν αυτήν την εκδήλωση στις συνθήκες που τους επιβάλλονται από την ειδική κατάσταση της χώρας τους”. Ημερομηνία αρχής η 1 Μαΐου 1890.»
Στην Ελλάδα η Εργατική Πρωτομαγιά γιορτάστηκε για πρώτη φορά το 1893 στο Παναθηναϊκό Στάδιο και επαναλήφθηκε το 1894.
Οι απαρχές εορτασμού της Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα
1890
Το 1890 ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Σταύρου Καλλέργη, ο Κεντρικός Σοσιαλιστικός Όμιλος. Περίπου 10 μέλη στην αρχή· 1891
Το 1891 ο Καλλέργης και άλλοι 12 φίλοι του σοσιαλιστές την ημέρα της Πρωτομαγιάς φωτογραφήθηκαν μαζί “σαν συμβολική συμμετοχή στην παγκόσμιο επέτειο και διαμαρτυρία των εργατών”.
1892
Την Πρωτομαγιά περίπου 30 σοσιαλιστές με επικεφαλής τον Σταύρο Καλλέργη “συγκεντρώθηκαν πάλι στο χώρο του Σταδίου και διαμαρτυρήθηκαν κατά του πλουτοκρατικού αθλίου συστήματος”.
1893
Με πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου και της εφημερίδος του ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΗΣ τιμήθηκε η Πρωτομαγιά.
Η Πρωτομαγιά αυτό το χρόνο πέφτει Σάββατο γι’ αυτό η συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε 2 Μαΐου ημέρα Κυριακή. Είναι η πρώτη μεγάλη και δημόσια εκδήλωση στην Ελλάδα αφιερωμένη στην Πρωτομαγιά των εργατών και Σοσιαλιστών. Συναθροίστηκαν περίπου 500 άτομα στις 5 η ώρα στο αρχαίο στάδιο πίσω από το Ζάππειο. Εκεί όπου το 1896 χτίστηκε το Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο. Η προκήρυξη, με την οποία ο Κεντρικός Σοσιαλιστικός Σύνδεσμος καλούσε τη συγκέντρωση, αναφέρει τα αιτήματα.
Περίπου 500 άτομα, σε ’κείνη τη μικρή Αθήνα. Πολλοί είχαν καρφώσει κόκκινες κονκάρδες στο αριστερό πέτο του σακακιού (κομβιοδόχη). Έγιναν πολλές συζητήσεις μεταξύ των Σοσιαλιστών του Συλλόγου και των εργατών που είχαν έλθει να παρακολουθήσουν τη συγκέντρωση. Τέλος, μίλησε ο Καλλέργης για το Σοσιαλισμό και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Πρότεινε και υπέγραψαν ψήφισμα για να επιδοθεί στη Βουλή, το οποίο αναφέρει τα αιτήματα:
«ΤΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ ΤΟΥ 1893
Ιον. Την Κυριακή να κλείωνται τα κατα στήματα καϋ’ όλην την ημέραν και οι εργάται ν’ αναπαύωνται.
2ον. Οι εργάται να εργάζωνται επί 8 ώρας την ημέραν και ν ’ απαγορευθή η εργασία είς τους ανηλίκους.
3ον. Να απονέμεται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παϋό- ντας και καταστά- ντας ανικάνους προς συντήρησιν εαυτώον και της οικογενείας των.
4ον. Να καταργηθώσιν αι θανατικαί εκτελέσεις,
5ον. Να καταργηθή η διά χρέη προσωπική κράτησις. *
Το ψήφισμα της συγκέντρωσης επεδόθη στη Βουλή την 1 Δεκεμβρίου 1893. Ο Πρόεδρος αρνήθηκε να το διαβάσει στο σώμα. Τότε ο Σταύρος Καλλέργης άρχισε να το διαβάζει από το θεωρείο του κοινού. Τον συνέλαβαν, τον κακοποίησαν και τον οδήγησαν στο δικαστήριο όπου και καταδικάστηκε σε 12 μέρες φυλακή.
Το 1894 η Πρωτομαγιά εορτάστηκε ενιαία από τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο και την ομάδα του Πλάτωνος Δρακούλη. Το απόγευμα στις 5 συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο οι σοσιαλιστές Αθήνας – Πειραιά και πολλοί εργάτες με τις οικογένειές τους. Περίπου 1000 άτομα γράφτηκε ότι συμμετείχαν. Ο Δρακούλης αργότερα (το 1912) σε λόγο του ανέφερε 5000 άτομα.
Γύρω – γύρω παρακολουθούσε δύναμη πεζών και εφίππων της Χωροφυλακής. Οι σοσιαλιστές είχαν κόκκινες κονκάρδες.
Πρώτος μίλησε ο Πλάτων Δρακούλης για το ιστορικό της εργατικής Πρωτομαγιάς και τις ευνοϊκές προοπτικές για το σοσιαλιστικό κίνημα και τους εργαζόμενους. Μετά μίλησε ο Καλλέργης πιο επιθετικός, καταγγέλει το κεφαλαιοκρατικό σύστημα. Στη συνέχεια μίλησαν και οι σοσιαλιστές Ευάγγελλου Μαρκαντωνάτος και Δ. Γραμματικός. Κλείνοντας τη συγκέντρωση ενέκριναν ψήφισμα το οποίο θα επιδώσουν στον πρωθυπουργό. Το ψήφισμα γράφει:
«Οι διεθνείς σοσιαλισταί και οι εργάται Αθηνών – Πειραιώς Προς την κυβέρνησιν της Ελλάδος Συνελθόντες σήμερον την Ιην Μαΐου του 1894 έτους, ημέραν Κυριακήν και ώραν 5μ.μ. πάντες οι διεθνείς Σοσιαλισταί και εν γένει πάντες οι υπό μισθόν ευρισκόμενοι και πάσχοντες εργάται Αθηνών – Πειραιώς, αποφασίζωμεν και ψηφίζωμεν τα εξής:
α) την Κυριακήν να κλείωνται τα καταστήματα καθ’ ύλην την ημέραν και οι εργάται ν’ αναπαύονται.
β) Οι εργάται να εργάζονται επί 8 ώρας την ημέραν και ν’ απαγορευθή η εργασία εις τους ανηλίκους.
γ) Να απονέμεται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανίκανους προς συντήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.
δ) Να καταργηθώσιν αι θανατικαί εκτελέσεις,
ε) Ανατίθεται εις τους διευθυντάς των σοσιαλιστικών εφημερίδων η επίδοσις του παρόντος ψηφίσματος εις την κυβέρνησιν, επί τη βάσει του οποίου παρακαλείται αυτή να συντάξη νομοσχέδιο και υποβάλη τούτο εις την Βουλήν προς ψήφισιν κατά την αμέσως συγκληθησομένην αυτής σύνοδον.
Αθήναι, την 1η Μαΐου 1984. » *
Η οργανωτική επιτροπή του εορτασμού απετελέσθη από τους σοσιαλιστές Συνοδινό, Αποστολίδη, Ματιάτο, Ζουλά, Μποφινά, Παπαδημητρίου και Μάργαρη.
Από τότε χρειάστηκε να περάσουν 17 χρόνια, με μεγάλες απεργίες σε όλη την Ελλάδα, ώσπου το 1911 γιορτάστηκε και πάλι η Εργατική Πρωτομαγιά στην Θεσσαλονίκη, όπου πρόταξε σαν κεντρικό σύνθημα «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες ύπνο».
Να πως μας μεταφέρει ο Δημήτρης Λιβιεράτος πως εορτάσθηκε η 1η Μαΐου του 1911 στην υπό Οθωμανική Αυτοκρατορία, Θεσσαλονίκη.
« “Η Πρωτομαγιά του 1911 εωρτάσθη μεγαλοπρεπώς εν Θεσσαλονίκη. Και εωρτάσθη σχεδόν εις όλας τας πόλεις της Ευρωπαϊκής Τουρκίας. Εις την μεγάλην παρέλασιν της Θεσσαλονίκης έλαβον μέρος όχι μόνο Ισραηλίται και Βούλγαροι, αλλά και αρκετοί Έλληνες και Τούρκοι. . .
Μεταξύ των ρητόρων συγκαταλέγοντο: ο Βλαχώφ, ο Παπαθωμάς, ο Αρδίττι, ο Τούρκος καπνεργάτης Ιχσάν και ο Μπεναρόγιας. Τέσσαρες μουσικαί ετοποθετήθησαν μεταξύ των χιλιάδων διαδηλωτών, κατατεταγμένων κατά επάγγελμα, τα λάβαρα ήσαν όλα ερυθρά, σοσιαλιστικά, η δε Διεθνής, ο σοσιαλιστικός ύμνος, ήρχισε εις διάφορες γλώσσες ταυτοχρόνως, 12.000 εργάται απήργησαν, 7.000 παρήλασαν. Ήτο καθαρά πλέον η υπερίσχυσις των σοσιαλιστών. »*
Την απεργία και τον εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς του 1911 στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη , διοργάνωσε η Σοσιαλιστική Οργάνωση της Φεντερασιόν, που είχε ήδη ιδρυθεί ένα χρόνο,πριν, το 1910 από τον εβραϊκής καταγωγής Αβραάμ Μπεναρόγια.
Η Εργατική Πρωτομαγιά, βρίσκει τη χώρα μας τα τελευταία 8 χρόνια, εγκλωβισμένη -όσο ποτέ άλλοτε- μέσα στο πλαίσιο των συμφωνιών με την ΕΕ και το ΔΝΤ, που εκφράζει και θα εκφράσει παρά τις εξαγγελίες για καθαρές εξόδους, ελαφρύνσεις του χρέους και παρεμφερείς αποπροσανατολισμούς, την συνέχεια της σκληρής γραμμής επιτήρησης, μιας ιδιότυπης οικονομικής κατοχής που έχει επιβληθεί από τους δανειστές και τοκογλύφους. Η πλήρης υποταγή της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ στους «θεσμούς» με το ευρωπαϊκό ιερατείο των στυγνών εκβιαστών και των οικονομικών δολοφόνων, οδηγεί τη χώρα μας στην πιο κρίσιμη καμπή της ιστορίας της. Με την διπλή (πολιτική και τεχνική) αποικιοκρατική κηδεμονία που επιβλήθηκε, συνάμα με την μεγάλη αντάρα που ενυπάρχει και κλιμακώνεται στα παιχνίδια πολέμου στην ευρύτερη περιοχή προμηνύοντας την διαφαινόμενη απώλεια και ακρωτηριασμό ελληνικής εδαφικής επικράτειας, εκχωρείται και η τελευταία ελπίδα του ελληνικού λαού, που εμπιστεύθηκε στη δήθεν αριστερή κυβέρνηση τη σκληρή διαπραγμάτευση στο όνομα της ανάσχεσης των αδιέξοδων εφαρμοζόμενων πολιτικών.
Οι εργαζόμενοι δεν έχουν τίποτα απολύτως να περιμένουν, από πολιτικού φορείς και κυβερνήσεις, που δίνουν γη και ύδωρ στους δανειστές. Όπως τίποτα δεν έχουν να περιμένουν και από τον κυβερνητικό – εργοδοτικό – γραφειοκρατικό συνδικαλισμό της ΓΣΕΕ. Καμιά απολύτως αναμονή, καμμιά ανάθεση σε ξεπουλημένους επιβήτορες του μόχθου, δεν πρόκειται να δημιουργήσει συνθήκες ανάπτυξης και ευημερίας, με εργασιακά και πολιτικά δικαιώματα. Προαπαιτούμενο, τέτοιας μορφής συνθηκών, είναι πρωτίστως η επανάκτηση της Εθνικής Κυριαρχίας της χώρας, που δεν πρόκειται να επιτευχθεί παρά μόνο με μονομερείς ενέργειες, στο πλαίσιο των κανόνων του διεθνούς δικαίου.
Και οι εργαζόμενοι οφείλουν σήμερα να αντιληφθούν, ότι η επιβίωση τους, δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα κλαδικών διεκδικήσεων, δεν μπορεί να εξαρτάται και να αποφασίζεται από ξένους δυνάστες και επικυρίαρχους. Μπορεί μόνο να διεκδικηθεί σε πανεθνικό επίπεδο, χωρίς κανενός είδους τεχνητούς διαχωρισμούς και να ιδωθεί, να συνδεθεί και να ριζοσπαστικοποιηθεί μέσα από τον αγώνα για την επιβίωση της ίδιας της χώρας.
Ας αφήσουμε τον εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά, να μας θυμίσει πως ύμνησε πίσω στα 1910 τον εργάτη:
«Εμείς είμαστε οι εργάτες, που με τον ιδρώτα μας ποτίζουμε τη γη για να γεννά καρπούς, λουλούδια, τ’ αγαθό του κόσμου ολόγυρά μας φτωχή, αλουλούδιαστη, άκαρπη μοναχά η εργατιά.
Εμείς οι εργάτες είμαστε που με τον ιδρώτα μας ζυμώνουμε του κόσμου το ψωμί πιο δυνατά από τα σπαθιά τα χέρια τα δικά μας που μ’ όλο τ’ αλυσόδεμα σκάφτουν κι η γη πλουτεΐ.
Στου κόσμου τους θησαυριστές το βιός σου, εργάτη, νόμοι στο τρώνε αδικητές, χωρίς ντροπή Αγκαλιαστήτε αδέλφια, ορθοί με μια -Δικαιοσύνη βρόντηξε και λάμψε προκοπή».
Κ. Παλαμάς 1910 Το τραγούδι του Εργάτη
Παραπομπές:
[1] Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του ΚΕΣ (Κίνημα Ελεύθερου Συνδικαλισμού) της 1ης Μαΐου 1952 εποχή άγρια για το εργατικό κίνημα κατά την μετεμφυλιακή περίοδο.
Διευθυντής Δημήτρης Στρατής.
* Αναφορές από το βιβλίο του Δημήτρη Λιβιεράτου « Η Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα (1890-1999). Εκδόσεις Προσκήνιο
