Ποιες επενδύσεις;

Το άρθρο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο 5^ο τεύχος του περιοδικού «Τετράδια Μαρξισμού».

Βαδίζοντας τον 8^ο χρόνο της κρίσης στην Ελλάδα, της πιο μακροχρόνιας κρίσης που έχει γνωρίσει καπιταλιστική χώρα από καταβολής του καπιταλισμού, πολλά έχουν αλλάξει στην οικονομία και την κοινωνία. Καθώς γίνεται όλο και πιο φανερό πως τα έως τώρα αφηγήματα των, εκπροσωπούντων το εγχώριο και διεθνές μεγάλο κεφάλαιο,   αστικών πολιτικών δυνάμεων πως η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί από το 2010 και μετά είναι κάτι παροδικό το μόνο που τουα απομένει για να δίνουν ελπίδα στον κόσμο είναι οι επενδύσεις.
Εκείνο το οποίο πρέπει να κατανοήσουμε είναι το πώς οι ασκούμενες πολιτικές διαμορφώνουν το τοπίο του μέλλοντος για την ελληνική οικονομία και κυρίως για τους εργαζόμενους και τις κυριαρχούμενες τάξεις και στρώματα. Δηλαδή το σημαντικό είναι το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον το οποίο, συνειδητά και σχεδιασμένα, διαμορφώνει η άρχουσα τάξη για τη συντριπτική πλειονότητα του ελληνικού λαού
Το ζήτημα των επενδύσεων δεν είναι απλά ένα ποσοτικό θέμα. Δηλαδή το ποσό των επενδύσεων. Είναι κι ένα ποιοτικό θέμα. Που θα γίνουν δηλαδή και υπό ποιες συνθήκες θα γίνουν. Είναι επομένως ένα βαθύτατα κοινωνικό και πολιτικό θέμα καθώς επηρεάζει καθοριστικά τον τρόπο ζωής και τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των κυριαρχούμενων τάξεων και στρωμάτων. Στα παρακάτω θα δούμε συνδυαστικά τόσο τις ποσοτικές όσο και τις ποιοτικές παραμέτρους για να κατανοήσουμε το μέλλον των επενδύσεων στην ελληνική οικονομία.
Ας δούμε πρώτα κάποια ποσοτικά δεδομένα. Το 1995 οι επενδύσεις στην Ελλάδα ανήρχοντο στα 18,6 δισεκατομμύρια ευρώ ακολουθώντας ανοδική πορεία ως το 2004 φτάνοντας τα 47,2 δισεκατομμύρια. Μετά από μια πτώση από το 2004 ως το 2006 ανέβηκαν πάλι ως τα 60,5 δισεκατομμύρια ευρώ το 2007 σημείο που αποτέλεσε και το μέγιστό τους. Από το 2008 αρχίζει γρήγορη πτώση των επενδύσεων φτάνοντας το 2012 στα 20,1 δισεκατομμύρια ευρώ, όσα δηλαδή και το 1995. Από το 2012 και μετά οι επενδύσεις παραμένουν στο επίπεδο των 20 δις έχοντας  μια ελαφρά πτωτική τάση. Κι αυτά σε απόλυτους αριθμούς. Για μια ακόμη φορά πρέπει να τονίσουμε πως το μέγεθος που μετράει δεν είναι ο απόλυτος αριθμός αλλά το ποσοστό του ΑΕΠ που κατευθύνεται στις επενδύσεις. Κι αυτό ανέρχεται μόλις στο 11%. Τα ποσά αυτά αντιστοιχούν ουσιαστικά μόνο σε αποσβέσεις.
Στην Ελλάδα οι επενδύσεις να παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη πτώση στην ΕΕ εξαιρουμένης της Σλοβακίας Το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των επενδύσεων στην ελληνική οικονομία γινόταν από τα νοικοκυριά και το δημόσιο. Η συμμετοχή των επιχειρήσεων ήταν περιορισμένη. Κι όχι μόνο αυτό. Όταν ξεκίνησε η κρίση αυτά τα κεφάλαια των επιχειρήσεων ήσαν εκείνα τα οποία αποσύρθηκαν ωθώντας ην οικονομία σε ακόμη πιο βαθειά και παρατεταμένη ύφεση.
Σύμφωνα με τον ΣΕΒ το καθαρό απόθεμα κεφαλαίου στην Ελλάδα ανερχόταν το 2010 στα 879,8 δισεκατομμύρια ευρώ για να πέσει το 2016 στα 800 περίπου δισεκατομμύρια. Έχουμε επομένως μια τεράστια αποεπένδυση η οποία, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της PwC δημιούργησαν ένα τεράστιο επενδυτικό χάσμα της τάξης των 540 δισεκατομμυρίων ευρώ σε σχέση με το μέσο όρο των επενδύσεων στην ΕΕ. Σύμφωνα με την PwC οι επενδυτικές ανάγκες για το 2017-2022 υπολογίζονται σε περίπου 270 δισεκατομμύρια ευρώ. Το νούμερο αυτό είναι αστρονομικό για τα ελληνικά δεδομένα.
Σε απόλυτη σύνδεση με τις πολιτικές που ακολουθούνται βρίσκεται και η μείωση της Διεθνούς επενδυτικής θέσης της Ελλάδας. Το ελληνικό κεφάλαιο υποβαθμίζεται στο διεθνή καταμερισμό ενώ τα πάγια στοιχεία εντός της επικράτειας περνούν στα χέρια του ξένου μεγάλου κεφαλαίου  Το 2001 η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Ελλάδας ανερχόταν στα -75.897 δισεκατομμύρια ευρώ το 2017 έφτασε στα -240.867 δισεκατομμύρια. Αυτό είναι αποτέλεσμα τόσο της μεγάλης φυγής κεφαλαίων μετά το 2010 και την αποεπένδυση που επέφερε όσο και των εξαγορών από ξένα κεφάλαια εντός της επικράτειας.
Το μεγάλο ελληνικό κεφάλαιο και οι πολιτικοί του εκπρόσωποι είναι απολύτως σύμφωνο με τις μεταβολές αυτές παίρνοντας σαν αντάλλαγμα για τη διεθνή υποβάθμισή του το σύνολο των μεταβολών που αφορούν τις αμοιβές των εργαζόμενων, τις εργασιακές συνθήκες και την αύξηση της ασυδοσίας του. Αυτά θα έχουν ως αποτέλεσμα την μεγάλη αύξηση του ποσοστού του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου από την εργασία στο κεφάλαιο, την πολύ μεγαλύτερη από πριν αύξηση της ανισοκατανομής με την μεγάλη αύξηση της κερδοφορίας του. Η ένταση της εκμετάλλευσης της εργασίας και η ασυδοσία είναι το αντάλλαγμα προς το μεγάλο εγχώριο κεφάλαιο. το ίδιο φυσικά ισχύει και για το διεθνές κεφάλαιο που δραστηριοποιείται ή θα δραστηριοποιηθεί στην ελληνική οικονομία.
Η ένταση της εκμετάλλευσης αποτελεί πλέον τον μοναδικό τρόπο αύξησης της κερδοφορίας του. Αυτό έχει πολύ συγκεκριμένες επιδράσεις με οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους. Ας περάσουμε τώρα να δούμε τα αποτελέσματα στην εργασία στα  πλαίσια των ασκούμενων πολιτικών όπως αυτές περιγράφονται στην ετήσια έκθεση της ΓΣΕΕ

• Από τις 200 κλαδικές συμβάσεις που υπήρχαν πριν από το 2010, σήμερα διατηρούνται μόλις και μετά βίας 16.
• 500.000 ημιαπασχολούμενοι ιδιωτικοί υπάλληλοι, αμείβονται καθαρά με λιγότερο από το ελάχιστο επίδομα ανεργίας, που ανέρχεται στα 360 ευρώ.
• Συνολικά 343.760 εργαζόμενοι αμείβονται με μηνιαίους μισθούς από 100 έως και 400 ευρώ μεικτά.
• 126.956 εργαζόμενοι αμείβονται με μεικτό μηνιαίο μισθό έως 100 ευρώ.
• Η ανασφάλιστη εργασία φτάνει στο 30%.
• Η απλήρωτη εργασία θίγει πάνω από 1 εκατομμύριο εργαζόμενους.
• Τουλάχιστον μια στις δύο νέες προσλήψεις αφορά σε μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση και όχι σε πλήρη εργασία, ενώ τον Σεπτέμβριο 6 στις 10 προσλήψεις αφορούσαν σε ευέλικτες μορφές εργασίας.
• Το ποσοστό φτώχειας των εργαζομένων μερικής απασχόλησης, από 30,1% το 2009, εκτινάχθηκε στο 52%.
• Το ποσοστό απόλυτης φτώχειας των μισθωτών πλήρους απασχόλησης το 2009 ανερχόταν στο 7,6% και πλέον αγγίζει το 20%.
• Οι μειώσεις μισθών που έχουν σημειωθεί από το 2010 και μετά, κυμαίνονται στα επίπεδα του 40% – 50% μεσοσταθμικά.
• Ο κατώτατος μισθός την περίοδο 2010-2015 σημείωσε μείωση κατά 24,7% και κατά 34,3% για τους νέους ηλικίας κάτω των 25 ετών.
• Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της ΕΕ όπου ο ονομαστικός ακαθάριστος ελάχιστος μισθός μειώθηκε το 2015 σε σχέση με το 2008, από 794 σε 684 ευρώ, δηλαδή κατά -14%.

Μετά την παράθεση των δεδομένων που παρουσιάσαμε μπορούμε με σχετική ασφάλεια να οδηγηθούμε στα παρακάτω συμπεράσματα:

1. Η αποεπένδυση που έγινε στην ελληνική οικονομία δεν πρόκειται και ούτε είναι στόχος να αποκατασταθεί. Στόχος είναι η οικονομία να ισορροπήσει σε ένα πολύ κατώτατο σημείο απ’ ‘ότι πριν το 2010
2. Φυσικά επενδύσεις θα γίνονται και κάποιες πιθανά θα είναι και μεγάλες. Ποτέ όμως δεν θα φτάσουν σε εκείνο το επίπεδο που απαιτείται για πλήρη απασχόληση.
3. Ένα σημαντικό μέρος των επενδύσεων θα κατευθύνεται στις αποκρατικοποιήσεις και σε επιλεγμένους τομείς τις οικονομίας.
4. Οι τομείς αυτοί θα είναι ο τουρισμός, οι μεταφορές, η ενέργεια, κάποιοι τομείς του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα όπως το λάδι και τα ορυχεία.
5. Έχει ήδη διαμορφωθεί το νομικό πλαίσιο που απαιτείται ώστε να μπορεί το μεγάλο κεφάλαιο να μην  υπόκειται σε καμιά δέσμευση. Περιβαλλοντική, αρχαιολογική, δασική, φορολογική κ.λπ.
6. Ο τουρισμός που προωθείται είναι αυτός του τελείως φτηνού τουρισμού που θα αφήνει ελάχιστα στην οικονομία και το μόνο που θα μένει στις εγχώριες κοινωνίες είναι το κόστος των υποδομών και των υπηρεσιών. Στον τομέα της ενέργειας ο ευνοούμενος τομέας είναι αυτός της αιολικής που η συμβολή του στην παραγωγή ενέργειας είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη αλλά είναι εξαιρετικά κερδοφόρος για τους μεγάλους ξένους κι εγχώριους ομίλους που δραστηριοποιούνται σε αυτόν.
7. Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο χώρο της εργασίας θα παραμένει και θα βαθαίνει καθώς η πραγματική ανεργία θα μένει σε ποσοστά υψηλότατα.

Τα παραπάνω θα έχουν στη βάση τους την απολύτως υποταγμένη στο κεφάλαιο εργασία. Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί για την εργασία έχει μόνιμα χαρακτηριστικά. Η ψηλή ανεργία, η μερική απασχόληση, οι πολύ χαμηλοί μισθοί, η ανυπαρξία εργατικών δικαιωμάτων και κοινωνικών παροχών θα είναι ο κανόνας
Οι πολυδιαφημιζόμενες και ως μάνα εξ ουρανού καρτερούμενες  επενδύσεις δεν είναι καθόλου δεδομένο πως έχουν να προσφέρουν κάτι στους εργαζόμενους και τους ανέργους. Αποκαλυπτική  από την άποψη  αυτή είναι η διαπίστωση του enterprisegreece.gov: για το 2015.:
  Αξίζει να σημειωθεί πως οι ΑΞΕ που πραγματοποιήθηκαν δημιούργησαν 111 νέες θέσεις εργασίας, κατά κύριο λόγο στους κλάδους των χρηματοοικονομικών και των μεταφορών και επικοινωνιών.
Η ελληνική κοινωνία και οικονομία θα αποτελεί το πρότυπο του ολοκληρωμένου και ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Ένα πρότυπο φτώχειας και χωρίς κανένα δικαίωμα για τις υποτελείς τάξεις και στρώματα. Το αν αυτό θα διαρκέσει και πόσο εξαρτάται αποκλειστικά από τους υποτελείς.