Σε μια ιστορική στροφή για την ασφάλεια της Μέσης Ανατολής, το Ιράν αποδέχθηκε επισήμως την πρόταση της Ρωσίας για την από κοινού ανάπτυξη ενός περιφερειακού συστήματος αεράμυνας, και προσκάλεσε επίσημα το Ιράκ να συμμετάσχει στην πρωτοβουλία.
Η κίνηση αυτή έρχεται εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών για επικείμενη ισραηλινή στρατιωτική επίθεση όχι μόνο κατά της Τεχεράνης, αλλά και των συμμάχων της σε Υεμένη και Ιράκ.
Tο Ιράν «χτίζει ασπίδα» με Ρωσία και Ιράκ
Η απόφαση της Τεχεράνης ενισχύεται από την εμπειρία της στον πόλεμο των 12 ημερών με το Ισραήλ, κατά τον οποίο οι μαζικοί βομβαρδισμοί και οι πυραυλικές επιθέσεις αποκάλυψαν σοβαρά κενά στην ιρανική αεράμυνα.
Η αδυναμία του Ιράκ να αποτρέψει τη χρήση του εναέριου χώρου του από ισραηλινά μαχητικά, οδήγησε τα δύο κράτη σε κυβερνητική συμφωνία για κοινή δράση στον τομέα της άμυνας.
Η πρόταση αφορά πολυμερείς συνομιλίες με τη συμμετοχή της Ρωσίας, της Κίνας και της Βόρειας Κορέας, με στόχο την παροχή σύγχρονων συστημάτων αεράμυνας που θα θωρακίσουν τις δύο χώρες έναντι αεροπορικών επιθέσεων.
Ρωσικά μαχητικά και S-400 αλλάζουν τις ισορροπίες
Παράλληλα, το Ιράν έχει ήδη ξεκινήσει εκσυγχρονισμό της πολεμικής του αεροπορίας, με την αγορά αναβαθμισμένων MiG-29 και MiG-30 από τη Ρωσία, καθώς και ανταλλακτικών για τη λειτουργία των Su-35. Τα νέα μαχητικά διαθέτουν δυνατότητες συγκρίσιμες με αεροσκάφη τέταρτης και πέμπτης γενιάς, και προορίζονται για αποτροπή ισραηλινών F-15 και F-16.
Για την αντιμετώπιση πιο εξελιγμένων αμερικανικών μαχητικών, όπως τα F-22 Raptor και F-35, η Τεχεράνη επιδιώκει την απόκτηση του Su-35, ενώ διατηρεί επαφές με την Κίνα για την πιθανή προμήθεια των J-10, J-20 και J-35. Ωστόσο, η έλλειψη κατάλληλων ραντάρ και εκπαιδευμένων πιλότων καθιστά τα κινεζικά αεροσκάφη μέσο-μακροπρόθεσμη επιλογή.
Την ίδια στιγμή, όλα δείχνουν πως το Ιράν είτε έχει ήδη προμηθευτεί, είτε βρίσκεται πολύ κοντά στην απόκτηση του ρωσικού συστήματος S-400, το οποίο θεωρείται κορυφαίο στον κόσμο όσον αφορά την αναχαίτιση αεροσκαφών stealth.
Σε ισχύ το Στρατηγικό Σύμφωνο Ρωσίας–Ιράν
Η κλιμάκωση της στρατιωτικής συνεργασίας πραγματοποιείται λίγες ημέρες μετά την ενεργοποίηση του Ολοκληρωμένου Στρατηγικού Συμφώνου Συνεργασίας Ρωσίας–Ιράν, το οποίο υπεγράφη τον Απρίλιο του 2024. Αν και δεν περιλαμβάνει ρήτρα αμοιβαίας στρατιωτικής υποστήριξης, παρέχει πλαίσιο για στενή συνεργασία σε τομείς ασφαλείας και άμυνας.
Η συμφωνία αυτή αποδεικνύει την απροθυμία της Μόσχας να συμμορφωθεί με ενδεχόμενη επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ (snapback mechanism) κατά του Ιράν, και ερμηνεύεται ως ευθεία αμφισβήτηση της γεωπολιτικής πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ και του Ισραήλ στην περιοχή.
«Ρωσική ασπίδα» πάνω από Ιράν και Ιράκ – Δραματική αύξηση του κόστους για το Ισραήλ
Η ενεργοποίηση των συστημάτων αεράμυνας από Ρωσία και Ιράν καθιστά ένα πιθανό ισραηλινό πλήγμα πολύ πιο επικίνδυνο για τους επιτιθέμενους. Σύμφωνα με αναλυτές στην Τεχεράνη:
«Η Μόσχα θα ενισχύσει δραματικά την ικανότητα άμυνας του Ιράν και του Ιράκ απέναντι σε αεροπορικές επιθέσεις. Το Ισραήλ θα αναγκαστεί να επανεκτιμήσει το κόστος ενδεχόμενης στρατιωτικής δράσης, λόγω του αυξημένου ρίσκου απωλειών σε πιλότους και εξοπλισμό.»
Η δημιουργία μιας πολυεθνικής ζώνης εναέριας άμυνας με την υποστήριξη Ρωσίας, και ενδεχομένως Κίνας και Βόρειας Κορέας, είναι μια νέα πραγματικότητα στη Μέση Ανατολή, που αλλάζει τα δεδομένα στρατηγικής ισχύος και αποτροπής.
Ανατέλλει ένας νέος άξονας ασφαλείας στη Μέση Ανατολή
Η πρωτοβουλία Ιράν–Ρωσίας για κοινό αμυντικό δόγμα με το Ιράκ στοχεύει στην αποτροπή των προληπτικών πληγμάτων από Ισραήλ και ΗΠΑ. Πέρα από στρατιωτικό χαρακτήρα, αποτελεί σαφές γεωπολιτικό μήνυμα: η εποχή της μονοπολικής επιρροής της Δύσης στη Μέση Ανατολή φαίνεται να τερματίζεται.
Εάν υλοποιηθεί πλήρως, αυτή η συμμαχία αεράμυνας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ο πυρήνας ενός ευρύτερου περιφερειακού συστήματος ασφαλείας, με αντίβαρο την υφιστάμενη δομή επιρροής του ΝΑΤΟ και του Ισραήλ.