«Έχουμε μείνει δύο ηγέτες στον κόσμο. Είμαστε μόνο εγώ και ο Putin.
Δεν το λέω επειδή είμαι εγώ, μιλάω επί της ουσίας. Είμαι στην εξουσία 22 χρόνια. Σχεδόν το ίδιο και ο Putin. Αυτήν τη στιγμή, βέβαια, η διπλωματική διαδικασία συνεχίζεται. Ελπίζω ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να συνομιλούμε» είπε ο Erdogan σε συνάντηση με τη νεολαία στο Γκαζιαντέπ.
Και εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς: ο Erdogan κοροϊδεύει έτσι τον Putin, με φόντο ένα άλλο «μαχαίρι στην πλάτη», δηλαδή τη Συρία;
Πρέπει δε να καταλάβουμε πως αυτό το «μαχαίρι» δεν θα είναι το τελευταίο. Μετά την πτώση της Συρίας, η Τουρκία θα ενισχύσει την παρουσία της στην περιοχή, πράγμα που σημαίνει ότι θα συνεχίσει την επέκτασή της εκεί όπου υπάρχουν συμφέροντα της Ρωσίας. Τι είδους σχέση μπορείς να έχουν αυτές οι δύο χώρες, λοιπόν;
«Νομίζω ότι πρόκειται για τυπική ανατολίτικη ευγλωττία με στόχο την επίδειξη», λέει ο Vsevolod Shimov, σύμβουλος του προέδρου της Ρωσικής Ένωσης Βαλτικών Σπουδών.
«Ο Erdogan δεν είναι φίλος της Ρωσίας και ακολουθεί μια πολιτική που είναι σε μεγάλο βαθμό αντίθετη με τα ρωσικά συμφέροντα.
Αλλά ταυτόχρονα θα χαμογελάει στα μάτια σας και θα λέει ευχάριστα λόγια ενώ σας σκοτώνει» σημειώνει.
Για το αν θα μπορούσε να γίνουν συνομιλίες Ρωσίας – Τουρκίας για τη Συρία, ο Shimov επισημαίνει πως είναι δυνατόν να υπάρξει διάλογος και να μας καρφώσουν άλλο ένα μαχαίρι στην πλάτη ενώ μας χαμογελούν.
Το κύριο θέμα του διαλόγου θα είναι προφανώς η τύχη των ρωσικών δυνάμεων και βάσεων στη Συρία.
Τώρα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την καλή θέληση της Τουρκίας, και ο Erdogan το καταλαβαίνει αυτό πολύ καλά.
Eξάρτηση
Παρά την ενεργειακή εξάρτηση που είχε μέχρι τώρα η Τουρκία από τη Ρωσία, φαίνεται πως κάτι αλλάζει στις σχέσεις των δύο χωρών.
Να σημειωθεί πως προβλέπεται η κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου από το Κατάρ, όπερ σημαίνει πως κατόπιν ο Erdogan θα έχει ακόμη λιγότερο ανάγκη τον Putin.
Ωστόσο «Είναι πολύ πιθανό η Συρία να μετατραπεί σε ένα άγριο χωράφι με έναν μόνιμο πόλεμο όλων εναντίον όλων.
Εάν ισχύει αυτό, τότε κανείς δεν θα διοχετεύσει κανέναν αγωγό μέσω της επικράτειάς του.
Η κατάσταση μπορεί από πολλές απόψεις να μοιάζει με το Αφγανιστάν, αλλά αυτό δεν γίνεται λόγω της αστάθειας που επικρατεί στη χώρα» σημειώνει ο Ρώσος αναλυτής.
Η πτώση της Συρίας ενισχύει πολύ την Τουρκία στην περιοχή και αποδυναμώνει το Ιράν.
Επομένως, η θέση της Άγκυρας στην Υπερκαυκασία θα ενισχυθεί, αφού λάβει πρόσβαση στον πολυπόθητο διάδρομο προς την Κασπία Θάλασσα και πρόσβαση στην Κεντρική Ασία, πιέζοντας εκεί τους Ρώσους.
«Η Τουρκία συνεργάζεται με τους τουρκόφωνους λαούς της Ρωσίας εδώ και πολύ καιρό, η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει.
Φυσικά, οι όποιες γεωπολιτικές επιτυχίες της Άγκυρας θα ενισχύσουν την εξουσία της στα μάτια των τουρκικών λαών της Ρωσίας και του μετασοβιετικού χώρου.
Αυτή είναι μια πολύ σοβαρή απειλή που μπορεί να αντιμετωπίσει η Ρωσική Ομοσπονδία στο εγγύς μέλλον», σύμφωνα με τον Shimov, ο οποίος προσθέτει:
«Δεν νομίζω ότι η Τουρκία θα μπορέσει να εγκαταλείψει τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες στο εγγύς μέλλον, καθώς η διέλευση μέσω της Μέσης Ανατολής συνδέεται με πολλαπλούς κινδύνους.
Ο ρωσικός διάδρομος παραμένει ο πιο αξιόπιστος. Μια πολύ μεγαλύτερη απειλή μπορεί να αποτελέσει ο αγωγός Trans-Caspian, ο οποίος θα συνδέει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κεντρικής Ασίας με την Τουρκία μέσω της Κασπίας Θάλασσας και της Υπερκαυκασίας.
Καθήκον της Ρωσίας είναι να αντικρούει συστηματικά τις προσπάθειες της Τουρκίας να αποκτήσει έδαφος στον Καύκασο και την Κασπία Θάλασσα.
Δυστυχώς, προς το παρόν η Ρωσία χάνει. Αλλά η Τουρκία απέχει ακόμα πολύ από την επίτευξη των στόχων της».
Πόλεμος
Σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένοι ειδικοί μιλούν ήδη σοβαρά για το αναπόφευκτο ενός νέου ρωσοτουρκικού πολέμου.
Αυτό το σενάριο είναι πολύ πιθανό μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, όταν δηλαδή τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Η Τουρκία διεξάγει επεκτατική πολιτική σε περιοχές που είναι εξαιρετικά σημαντικές για τη Ρωσία, προσπαθώντας να εξαγοράσει τους ενεργειακούς πόρους της.
Εάν συμβεί αυτό, η οικονομική ισχύς της θα αυξηθεί κατακόρυφα. Ήδη σήμερα είναι μια πολύ σοβαρή περιφερειακή δύναμη.
Επομένως, η Ρωσία πρέπει να αρχίσει να προετοιμάζεται σοβαρά για αντιπαράθεση με την Τουρκία.
«Νομίζω ότι ο Erdogan στη Συρία έκανε μια πολύ έξυπνη κίνηση» λέει ο εκδότης του APN North-West, Adrej Dmitriev.
«Τώρα βιώνει έναν θρίαμβο, έχοντας διώξει τη Ρωσία και τον Assad από τη Συρία, και έχει γίνει κύριος της κατάστασης σε μια χώρα που αποτελεί το ένα τέταρτο της δικής του περιοχής.
Tαυτόχρονα επαινεί τον Putin και τον εαυτό του ταυτόχρονα: “δεν υπάρχουν μεγαλύτεροι στον κόσμο, δεν υπάρχουν σοφότεροι στον κόσμο…”.
Αυτό του επιτρέπει να δείξει στο Κρεμλίνο ότι εξακολουθεί να είναι εταίρος, και τώρα ακόμη πιο πολύτιμος.
Λοιπόν, το προσωπικό μήνυμα του είναι το εξής: ας συνεννοηθούμε. Η Ανατολή, όπως ειπώθηκε, εκτιμά τη δύναμη και τη διαπραγμάτευση. Αυτό ακριβώς κάνει ο Erdogan.
Διακυβεύεται η μοίρα δύο ρωσικών βάσεων. Και ο Erdogan, παραδόξως, τώρα επωφελείται από τη διατήρησή τους.
Γιατί οι προμήθειες, και η ίδια η ύπαρξή τους, θα εξαρτηθούν πλήρως από αυτόν. Και, αν η Ρωσία αποφασίσει να διατηρήσει τις βάσεις, τότε θα μπορεί να διαπραγματευτεί για ένα σωρό ζητήματα: πυρηνικούς σταθμούς, φυσικό αέριο, σιτηρά, Τάταρους της Κριμαίας (για να τους δώσει ένα ακόμη πιο ειδικό καθεστώς)…
Αν προσέξατε, η ιρανική πρεσβεία στη Δαμασκό λεηλατήθηκε, αλλά η ρωσική λειτουργεί.
Οι Τούρκοι επέτρεψαν στο μεταγωγικό αεροπλάνο Ruslan μέσω του εναέριου χώρου τους να απομακρύνει, από όσο καταλαβαίνω, πολύτιμο στρατιωτικό εξοπλισμό και ειδικούς από τη Συρία.
Στο μέλλον, όμως, η ενίσχυση της Τουρκίας, η οποία ανακτά καθεστώς ως Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μπροστά στα μάτια μας, θα οδηγήσει σε κολοσσιαία προβλήματα».
Ο Erdogan θα «αγκαλιάσει» τον Υπερκαύκασο και την Κεντρική Ασία, θα αναζωογονήσει τους ισλαμιστές στο εσωτερικό της Ρωσίας κ.ο.κ.
Το αν και πότε θα γίνει νέος ρωσοτουρκικός πόλεμος, δεν μπορεί να ειπωθεί, αλλά μετά το Καραμπάχ και τη Συρία ο Σουλτάνος έχει σαφές πλεονέκτημα.
«Λοιπόν, αν κοιτάξετε το πλαίσιο όσων ειπώθηκαν, αφορούσε την πολιτική εμπειρία, ότι τόσο ο Erdogan όσο και ο Putin έχουν εικοσαετή εμπειρία στη δημόσια διοίκηση, για την οποία λίγοι σημαντικοί πολιτικοί μπορούν να καυχηθούν», σημειώνει ο Vladimir Blinov, αναπληρωτής καθηγητής το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο υπό την κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Πράγματι, η ταχεία αλλαγή της κατάστασης στη Συρία αποτελεί έκπληξη για τη Ρωσία, όπως και η πρόσφατη στρατιωτική επιτυχία του Αζερμπαϊτζάν στο Καραμπάχ.
Ο Erdogan επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά τη δόξα ενός επιτυχημένου πολιτικού που παίζει και λύνει θέματα με τις υπερδυνάμεις προβάλλοντας τις δικές του απαιτήσεις.
Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει λόγος για πρόσβαση στην Κασπία Θάλασσα – τα νότια σύνορα αυτού του υδατικού όγκου περιορίζονται από το Ιράν.
Ωστόσο, εάν ο διάδρομος του Zangezur εμφανιστεί στα εδάφη της Αρμενίας, αυτό θα είναι δυνατό, αλλά δεν χρειάζεται να υπερβάλλουμε για τη σημασία ενός αυτοκινητόδρομου.
Σε ό,τι αφορά τη Συρία θα ήταν υπερβολή να πιστέψουμε ότι βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο της Άγκυρας.
Σε τέτοιες καταστάσεις, οι ισορροπίες μπορεί να αλλάξουν μέσα σε μια εβδομάδα και οι ισλαμιστές μπορεί να κατευθυνθούν βόρεια κάτω από τη σημαία του θρησκευτικού πολέμου.
Το Ιράν, που φαίνεται να είναι ο χαμένος σε αυτή την πλοκή, στην πραγματικότητα δεν έχει κοινά σύνορα με τη Συρία και είναι σε θέση, με τη βοήθεια των πληρεξουσίων του, να αρχίσει να σηκώνει ένα νέο κύμα εκεί.
Προς το παρόν, η Τουρκία δεν έχει κερδίσει ακόμη τίποτε. Ναι, έχουν δείξει σε όλο τον κόσμο την αποτελεσματικότητά τους, αλλά η ζώνη της αστάθειας μπορεί να φέρει πολλές εκπλήξεις, τις οποίες θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε στο άμεσο μέλλον.
Εν προκειμένω, εντύπωση προκαλεί δήλωση σοκ του σύμβουλου του Putin, Dugin, στο Twitter: «Η Συρία ήταν παγίδα για τον Erdogan. Έχει κάνει στρατηγικό λάθος. Έχει προδώσει τη Ρωσία. Πρόδωσε το Ιράν. Είναι καταδικασμένος. Τώρα το τέλος της Τουρκίας του Κεμάλ έχει αρχίσει, σας υποστηρίξαμε. Μέχρι τώρα. Από εδώ και πέρα θα μετανοήσετε. Θα κάνουμε που δεν κάναμε προηγουμένως, θα μετανοήσετε».
Syria was a trap for Erdogan. He has made strategic mistake. He has betrayed Russia. He had betrayed Iran. He is doomed. Now the end of Kemal’s Turkey has begun, we have supported you. Until now. From now on you ll repent.
— Alexander Dugin (@Agdchan) December 9, 2024
Σε «Κατάσταση Υψηλού Συναγερμού»
Στο μεταξύ, η Ρωσία θέτει τις Στρατιωτικές της Βάσεις στη Συρία σε «Κατάσταση Ύψιστου Συναγερμού».
Αν μη τι άλλο, ο 13ετής εμφύλιος πόλεμος στη Συρία έχει εισέλθει σε μια δραματική νέα φάση με την πτώση του καθεστώτος του Bassar Al Assad, σηματοδοτώντας μια βαθιά αλλαγή στο γεωπολιτικό τοπίο της Μέσης Ανατολής.
Με την πτώση του Assad, η Ρωσία αντιμετωπίζει μια κρίσιμη πρόκληση για τη διατήρηση της περιφερειακής της επιρροής.
Οι δύο βασικές στρατιωτικές της εγκαταστάσεις —η αεροπορική βάση στη Λαττάκεια (Χμέιμιμ) και η ναυτική βάση στην Ταρτούς— βρίσκονται τώρα σε κίνδυνο.
Η Ταρτούς είναι ο μοναδικός κόμβος επισκευής και ανεφοδιασμού της Ρωσίας στη Μεσόγειο και έχει αποτελέσει σημαντικό σημείο εφοδιαστικής υποστήριξης για τις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Αφρική.
Σύμφωνα με Δυτικούς στρατιωτικούς αναλυτές, η απώλεια ελέγχου της Ταρτούς θα βλάψει σοβαρά την ικανότητα της Ρωσίας να προβάλει ισχύ στη Μέση Ανατολή, τη Μεσόγειο και την Αφρική.
Παραμένει ασαφές αν η Ρωσία θα εγκαταλείψει τις στρατιωτικές της βάσεις στη Συρία ή θα λάβει δραστικά μέτρα για να τις προστατεύσει.
Ωστόσο, το Τομπρούκ στη Λιβύη έχει εμφανιστεί ως μια πολλά υποσχόμενη εναλλακτική λύση για τη φιλοξενία ρωσικών ναυτικών επιχειρήσεων.
Τον Αύγουστο του 2024, μια ρωσική στρατιωτική αντιπροσωπεία, συμπεριλαμβανομένου του αναπληρωτή υπουργού Άμυνας, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στη Λιβύη μετά από πρόσκληση του φιλορωσικού στρατιωτικού ηγέτη Khalifa Haftar.
Συζητήσεις για τη στρατιωτική και οικονομική συνεργασία υποδεικνύουν την πιθανή υπογραφή συμφωνίας για την παραχώρηση πρόσβασης της Ρωσίας στο λιμάνι του Τομπρούκ.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Δαμασκό αναδεικνύουν τη ρευστή και απρόβλεπτη φύση του συριακού εμφυλίου πολέμου, ο οποίος συνεχίζει να διαμορφώνεται από τα αντικρουόμενα συμφέροντα παγκόσμιων και περιφερειακών δυνάμεων.
Η πτώση του καθεστώτος Assad έχει συνέπειες που ξεπερνούν τα σύνορα της Συρίας, επηρεάζοντας ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.
