Γιατί το ”όραμα Ντράγκι” για τη διαλυμένη Ευρώπη φαίνεται μάλλον αδύνατο

ΟΜάριο Ντράγκι παρουσίασε χθες στις Βρυξέλλες τις ιδέες του για την επανεκκίνηση της οικονομίας σε μια Ευρώπη η οποία όπως φαίνεται συνεχώς διολισθαίνει. 

«Θα γίνουμε μια κοινωνία που ουσιαστικά συρρικνώνεται», δήλωσε ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κρούοντας το καμπανάκι.

Οι προοπτικές του Μάριο Ντράγκι για την Ευρώπη είναι αδιαμφισβήτητα ζοφερές. Το χειρότερο όμως είναι ότι αν και ξέρει πώς να τις βελτιώσει, μάλλον δεν μπορεί να κάνει και πολλά σχολιάζει σε ανάλυσή του το Politico και σε αυτό συμφωνούν και αρκετοί ειδικοί.

Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μεγάλο πρόβλημα παραγωγικότητας. Οι εργαζόμενοί της παράγουν λιγότερο ανά ώρα από τις ΗΠΑ και η τεχνολογία παίζει βασικό ρόλο σε αυτό. Τα τελευταία 20 χρόνια η Αμερική κυριάρχησε στη μετάβαση στην ψηφιακή τεχνολογία, ενώ η Ευρώπη απουσίαζε σε μεγάλο βαθμό.

«Οι κορυφαίες εταιρείες στην έρευνα και τις επενδυτικές δαπάνες είναι οι ίδιες που είχαμε πριν από 20 χρόνια», είπε χθες ο Ντράγκι. «Στις Ηνωμένες Πολιτείες τώρα είναι όλα ψηφιακά».

Η Κίνα από την άλλη απλά δεν προλαβαίνει. Σε τομείς όπως η βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων, κάνει άλματα μπροστά στην Ευρώπη.

Μαγικό ραβδί

Το όραμα του Ντράγκι για την καθαρή ενέργεια και την υψηλή τεχνολογία  είναι φιλόδοξο, σχολιάζει το δημοσίευμα. Οι προτάσεις καλύπτουν τη μεταρρύθμιση της ενεργειακής αγοράς, τους χαλαρότερους κανόνες συγχώνευσης ακόμη και αλλαγές στη διαδικασία νομοθετικής διαβούλευσης της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με την έκθεση Ντράγκι θα πρέπει να επενδύει ένα πρόσθετο ποσόν 800 δισ.ευρώ, ετησίως σε ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις ώστε να γίνει πιο ανταγωνιστική, ένα άνευ προηγουμένου άλμα στις δαπάνες για μια ήπειρο που εξακολουθεί να είναι αβέβαιη για το αν πρέπει να προσπαθήσει να εκτοξεύσει τα μετρητά ή να ισορροπήσει τα δημοσιονομικά της βιβλία.

Εάν λοιπόν υπήρχε ένα μαγικό ραβδί με το οποίο με μια κίνηση ο Ντράγκι θα μπορούσε να τα υλοποιήσει όλα αυτά, τότε δεν υπήρχε αμφιβολία ότι θα έβαζε ενισχυτές πυραύλων στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Η νομοθετική διαδικασία της ΕΕ όμως είναι επίπονη, αργή και συγκρατείται από μια διαφωνούσα μειοψηφία σε κάθε βήμα.

«Η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει»

Πουθενά το πρόβλημα δεν είναι πιο δύσκολο από όταν πρόκειται να μιλήσουμε για χρήματα. Ο Ντράγκι θέλει περισσότερο κοινό δανεισμό. Έχοντας θεωρηθεί πάντα ως ένα μεγάλο ταμπού, η ΕΕ το εισήγαγε με περιορισμένο τρόπο κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid για να βοηθήσει να πληρώσει για την οικονομική ανάκαμψη.

Αλλά μια επανάληψη φαίνεται να μπλοκάρεται από μια ομάδα χωρών όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, οι οποίες έχουν χαμηλά επίπεδα χρέους και δε θέλουν να ενισχύσουν τους πιο υπερχρεωμένους γείτονές τους. 

Το πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό. Δεν είχαν περάσει λιγότερο από τρεις ώρες αφότου ο Ντράγκι ολοκλήρωσε την παρουσίασή του προτού ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Κρίστιαν Λίντνερ είπε ότι «η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει» στον κοινό δανεισμό. Και αυτό δείχνει γιατί υπάρχουν όρια σε πολλές από τις φιλοδοξίες του Ντράγκι.

Άλλες πηγές μετρητών, όπως η αξιοποίηση κονδυλίων της ΕΕ που προορίζονται για να βοηθήσουν τις λιγότερο ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες να καλύψουν τη διαφορά, αντιμετωπίζουν παρόμοια πολιτικά προβλήματα.

Βασανισμένοι και διασπασμένοι

Υπάρχουν όμως πολλά καλά να ειπωθούν τόσο για τον Ντράγκι όσο και για την έκθεση. Για όσους έχουν συνηθίσει την λοξή, προσεκτικά αντισταθμισμένη γλώσσα που χαρακτηρίζει τους γραφειοκράτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Ντράγκι ήταν άμεσος, ακόμη και ωμός.

Η διάγνωση είναι ένα πρώτο βήμα, αλλά δεν αποτελεί εγγύηση για την εύρεση θεραπείας.

Το ερώτημα είναι πώς μπορούν οι ηγέτες της Ευρώπης να αποτρέψουν αυτό που φαίνεται πως πρόκειται να συμβεί. Η παρακμή της Ηπείρου δεν είναι προκαθορισμένη. Έχει επανέλθει και στο παρελθόν. Κανείς δεν μπορούσε να περιμένει το οικονομικό θαύμα που ακολούθησε τους δύο παγκόσμιους πολέμους και το οποίο είδε το μέγεθος του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της Δυτικής Ευρώπης να πλησιάζει το μέγεθος των ΗΠΑ.

Και οι απότομοι κραδασμοί των τελευταίων δύο δεκαετιών, όπως η οικονομική κρίση και ο Covid, ώθησαν τελικά τις κυβερνήσεις να παραμερίσουν τα τοπικά τους συμφέροντα και να ξεκινήσουν τη μεταρρύθμιση. Αλλά είναι κάτι έστω το να επιβιώνεις από μια κρίση.

Η βραδύτερη ανάπτυξη κατά 1 ποσοστιαία μονάδα είναι σχεδόν ανεπαίσθητη σε διάστημα ενός έτους, αλλά μετά από μια δεκαετία ή δύο γίνεται αγεφύρωτο χάσμα.