Φωτιά και πάλι οι λογαριασμοί αφού η κυβέρνηση «έσβησε» τον λιγνίτη, οι πάροχοι ανέβασαν τις τιμές του φυσικού αερίου και η αισχροκέρδεια γίνεται κανονικότητα λόγω υψηλής κατανάλωσης
Μόλις πέντε μήνες κράτησε η σταδιακή υποχώρηση των τιμών του ρεύματος –που ποτέ όμως δεν άγγιξαν τα προ κρίσης επίπεδα– και με την έλευση του καλοκαιριού είμαστε ξανά στα ίδια, καθώς οι πρώτες ζέστες σήμαναν την επαναφορά του πρωταθλητισμού της Ελλάδας στις υψηλές τιμές ρεύματος και οι λογαριασμοί πήραν την ανηφόρα.
Από πού αποδεικνύεται η αισχροκέρδεια; Υποτίθεται ότι οι τιμές χονδρεμπορικής που δίνουν οι θερμικές μονάδες φυσικού αερίου αποτελούν συνάρτηση του ευρωπαϊκού συμβολαίου TTF. Ομως το TTF τον Απρίλιο, μήνα από τον οποίο παίρνει τιμή η ελληνική αγορά τον Μάιο, βρισκόταν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων χρόνων, μόλις στα 26,74 ευρώ η μεγαβατώρα, καταγράφοντας από μήνα σε μήνα αύξηση μόλις 3%. Με αύξηση μόλις 3% στο TTF, η ελληνική χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος, που τον Απρίλιο είχε κλείσει στα 60,11 ευρώ ανά μεγαβατώρα, τον Μάιο βρέθηκε στα 81,08 ευρώ, ψηλότερα κατά 33%.
Τα πράγματα έγιναν χειρότερα τον Ιούνιο, όταν οι πρώιμοι καύσωνες έδωσαν το μήνυμα για επικείμενη σημαντική αύξηση της ζήτησης, οπότε η χονδρεμπορική τιμή έσπασε το φράγμα των 100 ευρώ και, φτάνοντας κάποιες μέρες ως και τα 120 ευρώ, κατέστησε ξανά ορισμένες μέρες την Ελλάδα τη χώρα με το ακριβότερο ρεύμα πανευρωπαϊκά. Ετσι, στις πρώτες 16 μέρες του Ιουνίου καταγράφηκε νέα αύξηση της χονδρεμπορικής τιμής κατά 18% σε σχέση με τον Μάιο και περιμένουμε να δούμε πώς θα κλείσει ο μήνας.
«Προσαρμογή» στην ακρίβεια
Τι σημαίνει αυτό στο πλαίσιο του συστήματος μεταφοράς των αυξήσεων της χονδρεμπορικής τιμής στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις που έχει θεσπίσει η κυβέρνηση της ΝΔ – παλαιότερα με τη ρήτρα αναπροσαρμογής, πλέον με τον μηχανισμό διακύμανσης; Σημαίνει πως ο Ιούλιος θα είναι χειρότερος από τον Ιούνιο και ο χειρότερος μήνας από τις αρχές του χρόνου για τους Ελληνες καταναλωτές. Για τον Ιούνιο οι εταιρείες προχώρησαν σε αυξήσεις-φωτιά, από 12% ως 70% για τα πράσινα τιμολόγια σε σχέση με τον Μάιο ή κατά 45% μεσοσταθμικά, στα 15 λεπτά η κιλοβατώρα από 10,30 λεπτά τον προηγούμενο μήνα. Η αύξηση θα ήταν βεβαίως πολύ μεγαλύτερη αν η ΔΕΗ δεν είχε επιλέξει να συγκρατήσει τα πράσινα τιμολόγιά της προχωρώντας σε αυξήσεις «μόνο» 12%, είτε επειδή –σε συνεννόηση πιθανώς με την κυβέρνηση– της έχει αποδοθεί ο ρόλος του αναχώματος στην αύξηση των τιμών είτε για προεκλογικούς λόγους. Στη σημαντική αύξηση των τιμών του Ιουνίου θα έρθει συνεπώς να προστεθεί νέα αύξηση τον Ιούλιο, ο οποίος λόγω της ευρείας χρήσης κλιματιστικών αποτελεί μαζί με τον Αύγουστο τους μήνες με τις υψηλότερες καταναλώσεις ρεύματος. Με δυο λόγια τα νοικοκυριά θα πληρώσουν χρυσό το ρεύμα την πιο δύσκολη και ενεργοβόρα εποχή του χρόνου.
Επιχειρώντας να δικαιολογήσει τον νέο κύκλο αυξήσεων, ο υπουργός Ενέργειας Θόδ. Σκυλακάκης παρουσίασε νέο αφήγημα, με άξονα τα χαρακτηριστικά του νέου πράσινου ενεργειακού συστήματος της Ελλάδας, όπου ανακάτεψε αλήθειες με ψέματα, διαστρέβλωσε νούμερα και προχώρησε σε κρίσιμες αποσιωπήσεις, προκειμένου –τι άλλο;– να υποστηρίξει ότι η κυβέρνηση της ΝΔ τα έχει κάνει όλα καλά αλλά ο κόσμος είναι γκρινιάρης κι απροσάρμοστος γιατί δεν έχει καταλάβει πόσο πολύ έπεσαν οι τιμές. Ετσι, ο κ. Σκυλακάκης είπε ότι οφείλουμε να προσαρμοστούμε στις διαρκείς αυξομειώσεις των τιμών του ρεύματος οι οποίες θα μας συντροφεύουν από εδώ και στο εξής για πάντα και να πάψουμε να ζητάμε κυβερνητικές παρεμβάσεις για να πέσει η τιμή του.
Ακριβό καλοκαίρι, φτηνά φθινόπωρο και άνοιξη
Τι λέει το νέο αφήγημα Σκυλακάκη; Αναφέρει ότι το ενεργειακό σύστημα έχει αλλάξει επειδή έχει βάση για την παραγωγή ενέργειας της χώρας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και όχι τις παλιές μονάδες βάσης –έκαιγαν λιγνίτη–, αλλά γι’ αυτό τον λόγο θα έχουμε υψηλές τιμές για το ηλεκτρικό ρεύμα το καλοκαίρι, χαμηλότερες το φθινόπωρο και την άνοιξη και μεσαίες τον χειμώνα.
«Αυτή η εποχικότητα θα είναι πια μόνιμο χαρακτηριστικό του συστήματος παραγωγής ενέργειας της χώρας κι όταν οι ΑΠΕ δουλεύουν πολύ, οι τιμές θα πέφτουν, αλλά όταν δουλεύουν λιγότερο, οι τιμές θα ανεβαίνουν. Οταν οι ΑΠΕ δουλεύουν φουλ, οι τιμές πέφτουν πολύ· όταν δουλεύουν λιγότερο και έχουμε υψηλή ζήτηση, οι τιμές ανεβαίνουν γιατί αυτή την περίοδο έχουμε ταυτόχρονα σχετικά υψηλές τιμές φυσικού αερίου και δικαιωμάτων ρύπων (σ.σ.: ψέμα). Επίσης δεν είχαμε μεγάλες βροχές τον χειμώνα με αποτέλεσμα τα υδροηλεκτρικά μας δεν έχουν υψηλά αποθέματα. Αρα αυτή η εποχικότητα θα συνοδεύει από εδώ και πέρα το ηλεκτρικό σύστημα, θα έχεις δηλαδή υψηλότερες τιμές τα καλοκαίρια, χαμηλότερες το φθινόπωρο και την άνοιξη και μεσαίες τιμές τον χειμώνα, ανάλογα με τον καιρό».
Οι μειώσεις έφτασαν μισές στα νοικοκυριά
Και τότε γιατί τα τιμολόγια Ιουνίου, που ανακοινώθηκαν τέλη Μαΐου, ενώ δεν είχαν ξεκινήσει ακόμη οι ζέστες και η αύξηση της ζήτησης, αυξήθηκαν κατά 45%; Ευκολάκι, αφού κατά τον υπουργό Ενέργειας τον Ιούνιο δεν υπήρξαν αυξήσεις. «Η αύξηση 8-10%» είπε χαρακτηριστικά ο Θόδ. Σκυλακάκης «προήλθε από μια μείωση η οποία ήταν 40%, δεν υπήρχε δηλαδή αύξηση, στην πραγματικότητα είχαμε αυτή την πτώση τη βίαιη που θα έχουμε κάθε άνοιξη και κάθε φθινόπωρο και μετά η τιμή ξανανέβηκε στα μέσα επίπεδα».
Είναι αλήθεια αυτό; Κατηγορηματικά όχι. Οι δήθεν «βίαιες μειώσεις» κατά 40% πράγματι υπήρξαν, αλλά αφορούσαν τη χονδρεμπορική τιμή που έπεσε από τα 102,2 ευρώ ανά μεγαβατώρα τον Δεκέμβριο του 2023 στα 60,11 ευρώ τον Απρίλιο του 2024, δηλαδή κατά 40%. Το οικονομικό όφελος από την πτώση της χονδρεμπορικής τιμής δεν πήγε όμως στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις. Περίπου το μισό πήγε πράγματι στους τελικούς καταναλωτές και το άλλο μισό πήγε στους παρόχους, δηλαδή στις εταιρείες λιανικής.
Ενδεικτικά, αν πάρουμε ως βάση τις τιμές της ΔΕΗ, που το πρώτο πεντάμηνο του 2024 υπήρξε η φτηνότερη από όλες τις εταιρείες, βλέπουμε ότι τον Ιανουάριο η εταιρεία έδωσε ρεύμα στους καταναλωτές με τιμές στα 13,63 λεπτά την κιλοβατώρα, τις οποίες μείωσε σταδιακά ως τον Μάιο, στα 10,56 λεπτά η μεγαβατώρα, δηλαδή συνολικά κατά 22,52%, ενώ το υπόλοιπο 18% καρπώθηκε η ίδια, αυξάνοντας τα περιθώρια κέρδους της. Το ίδιο έκαναν και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό και οι υπόλοιπες εταιρείες.
Παράλληλα, λόγω της αύξησης του παγίου στα 5 ευρώ τον μήνα από τον Ιανουάριο και πολύ περισσότερο τη σημαντική αύξηση των ρυθμιζόμενων χρεώσεων κατά 41%, από 1ης Ιανουαρίου 2024 τα νοικοκυριά όχι μόνο δεν επωφελήθηκαν από την πράγματι ισχυρή μείωση των τιμών χονδρικής κατά 40% στο διάστημα Ιανουαρίου – Μαΐου που είπε ο Θόδ. Σκυλακάκης αλλά, αντίθετα, είδαν τους λογαριασμούς τους να αυξάνονται από τις αρχές του χρόνου κι ας εμφανίζονταν μειωμένες οι ανταγωνιστικές χρεώσεις και η τιμή της κιλοβατώρας. Συν τοις άλλοις, τον Ιούνιο οι εταιρείες δεν αύξησαν τα τιμολόγιά τους κατά 8-10%, όπως λέει ο υπουργός, αλλά κατά 12-70% και μεσοσταθμικά κατά 45%.
Είναι δυνατόν να μην τα ξέρει αυτά ο αρμόδιος υπουργός;
Προφανώς και τα ξέρει, αλλά αν δεν διαστρεβλώσει τα νούμερα, πώς θα υποστηρίξει ότι οι καταναλωτές κάνουν λάθος αν νομίζουν ότι πληρώνουν ακριβά το ρεύμα και ζητούν νέα κυβερνητική παρέμβαση για να πέσουν οι τιμές;
Διότι κατά τον Θόδ. Σκυλακάκη η κυβέρνηση και το ΥΠΕΝ τα έχουν κάνει όλα καλά. Παρενέβησαν όταν έδωσαν επιδοτήσεις με την ενεργειακή κρίση, παρενέβησαν και όταν υπήρξε θέμα δυσλειτουργίας της αγοράς, καθιερώνοντας «τα πράσινα τιμολόγια για να υπάρξει διαφάνεια». Βεβαίως από τον Ιούνιο η διαφάνεια έχει πάει περίπατο και υπάρχει απόλυτο χάος, καθώς οι περισσότερες εταιρείες έχουν εγκαταλείψει την προσπάθεια να φτιάξουν ανταγωνιστικά πράσινα τιμολόγια προς τη ΔΕΗ και έχουν ξεκινήσει εμπορικές καμπάνιες για να προσελκύσουν πελάτες στα σταθερά τιμολόγιά τους –μπορεί υπό κάποιους όρους να είναι συμφέροντα, ειδικά όσο ανεβαίνουν οι τιμές–, αλλά σε καμία περίπτωση δεν προσφέρουν διαφάνεια ή δυνατότητα σύγκρισης στους καταναλωτές, αλλά ούτε αυτό το έχει δει ο αρμόδιος υπουργός.
Πώς βάζουν φωτιά στις τιμές με το φυσικό αέριο
Για να δικαιολογήσει γιατί οι καταναλωτές πρέπει να πληρώσουν αδιαμαρτύρητα το ρεύμα χρυσό την εποχή του χρόνου με τις υψηλότερες ενεργειακές καταναλώσεις, ο υπουργός Ενέργειας είπε ότι η κυβέρνηση θα φέρει μετά το φθινόπωρο το πορτοκαλί τιμολόγιο για τις επιχειρήσεις που απορροφούν περίπου τη μισή ηλεκτροπαραγωγή της χώρας κι ότι αυτό μπορεί να ρίξει τις τιμές του ρεύματος γιατί θα επιτρέψει καλύτερη λειτουργία του συστήματος και θα υποχωρήσουν οι μεγάλες διακυμάνσεις.
Απέφυγε όμως κάθε αναφορά σε δύο πολύ σημαντικά στοιχεία που επηρεάζουν τις τιμές:
Απέφυγε να ομολογήσει ότι μετά την ανεξέλεγκτη αισχροκέρδεια που παρατηρήθηκε στη χονδρεμπορική αγορά τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουνίου, όπου ενώ όλη τη μέρα οι τιμές με ΑΠΕ ήταν στα 100 ευρώ η μεγαβατώρα, έμπαιναν το βράδυ «κάνοντας παιχνίδι» οι θερμικές μονάδες –δηλαδή το ολιγοπώλιο των παραγωγών του φυσικού αερίου– και ανέβαζαν τις τιμές ακόμη και πάνω από τα 250 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Το ΥΠΕΝ για να βάλει φρένο στην αύξηση των τιμών υποχρεώθηκε να θέσει ξανά σε λειτουργία την υπερσύγχρονη λιγνιτική μονάδα της Πτολεμαΐδας που το ίδιο την είχε κλείσει στα μέσα Μαΐου. Γιατί μπορεί η κυβέρνηση της ΝΔ να μη νοιάζεται αν πληρώνουν χρυσό το ρεύμα οι φτωχοποιημένοι πολίτες της, αλλά τουλάχιστον είναι σε θέση να κατανοήσει ότι θα έχει πρόβλημα αν οι τιμές ανέβουν τόσο πολύ που οι λογαριασμοί ρεύματος δεν θα μπορούν πια να πληρωθούν.
Απέφυγε επίσης να πει ότι έρχεται κι άλλη αύξηση στους λογαριασμούς ρεύματος. Αυτό θα συμβεί διότι έχει αυξηθεί πολύ το έλλειμμα του ΕΛΑΠΕ, απ’ όπου οι παραγωγοί ΑΠΕ παίρνουν τις εγγυημένες από το κράτος τιμές τους χωρίς επιχειρηματικό ρίσκο και το κόστος καλύπτουμε όλοι εμείς. Ο αρμόδιος διαχειριστής ΔΑΠΕΕΠ έχει ζητήσει να αυξηθεί το τέλος ΕΤΜΕΑΡ κατά 41%, είναι επομένως θέμα χρόνου να δούμε άλλη μια αύξηση στο ρεύμα.