Η επανεκλογή του Προέδρου Tayyip Erdogan στην Τουρκία αποτελεί μνημειώδη αποτυχία της εμφανούς δυτικής προσπάθειας για κυβερνητική αλλαγή.
Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας της Δύσης για την εκπαραθύρωση «μη αρεστών» ηγετών όπως ο Vikroρ Orban στην Ουγγαρία, μπορούμε με βάση τις τελευταίες εξελίξεις να δούμε το διαμορφωθέν θέατρο ενός Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου – με ίσες αν όχι μεγαλύτερες επιπτώσεις σε σχέση με αυτές του πολέμου στη Ουκρανία.
Η Τουρκία είναι άλλη μια περίπτωση σε μια μακρά πλέον σειρά αποτυχημένων εγχειρημάτων των οικονομικών δολοφόνων της Δύσης να προκαλέσουν μια ακόμη «έγχρωμη επανάσταση».
Η τελευταία σημαντική απόπειρα που απέτυχε ήταν στη Λευκορωσία το 2020 μετά την επανεκλογή του Alexander Lukashenko.
Η Τουρκία έχει αποτελέσει αντικείμενο εντατικής επταετούς εκστρατείας για την ανατροπή του Erdogan, ξεκινώντας με την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 που οργανώθηκε από την αεροπορική βάση του ΝΑΤΟ στο Ιντσερλίκ.
Η Τουρκία βιώνει, την ίδια ώρα, μια επίμονη πενταετή βάναυση υποτίμηση του νομίσματός της, της λίρας, βλέποντάς τη ισοτιμία του να πέφτει από λιγότερο από 2 έναντι του δολαρίου ΗΠΑ σε σχεδόν 21 αυτήν την εβδομάδα στον απόηχο της νίκης του ισχυρού όπως φάνηκε Τούρκου ηγέτη.
Αυτό που έχει υποστηριχθεί από διάφορες πλευρές όσον αφορά κυρίως την παραδοξότητα της πολιτικής Erdogan είναι ότι επιχειρήθηκε να αποδολαριοποιήσουν τις συναλλαγματικές υποχρεώσεις της Τουρκίας και να χαράξουν μια ανεξάρτητη πορεία.
Η πολυμερής γεωπολιτική στρατηγική του Erdogan
Ο Erdogan, πονηρός σαν αλεπού… παίζει επιδέξια τις ΗΠΑ και τη Ρωσία/Κίνα στους μεταξύ τους ανταγωνισμούς μεταξύ τους εδώ και χρόνια, τοποθετώντας την Τουρκία ταυτόχρονα ως μέλος του ΝΑΤΟ, τον φύλακα της Μαύρης Θάλασσας και το οικονομικό και εμπορικό σταυροδρόμι που συνδέει Ανατολή και Δύση.
Η εκστρατεία της Δύσης για την ανατροπή του Προέδρου Assad στη Συρία που ξεκίνησε το 2011 δεν θα μπορούσε να προχωρήσει χωρίς τη βοήθεια του Erdogan.
Το συνέχισε πολύ πρόθυμα. έχοντας υποσχεθεί ότι η Τουρκία διεκδικεί την επαρχία Ιντλίμπ στη Δύση και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του βορρά.
Ο Vladimir Putin, αποδεχόμενος την πρόσκληση του Assad για βοήθεια στην καταπολέμηση του ISIS και υπεράσπιστης της Ιντλίμπ (Hay’at Tahrir al-Sham ή HTS) συνεισέφερε στην αποκάλυψη αυτών των σχεδίων.
Η Τουρκία που κατέρριψε ένα ρωσικό SU-31 τον Νοέμβριο του 2015 υποτίθεται ότι θα ωθούσε τον Putin σε πόλεμο εναντίον της Τουρκίας, δίνοντας στο ΝΑΤΟ κάθε λόγο να εμπλέξει απευθείας τους Ρώσους.
Αλλά ο Putin και ο Erdogan κατέληξαν σε συνεννόηση σχετικά με αυτό το περιστατικό, υπονοώντας ότι δεν ήταν κατόπιν εντολής του δεύτερου η κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου αλλά μάλλον οι… συνήθεις ύποπτοι βρίσκονταν στη Δύση
Οικονομία και γεωπολιτικές στοχεύσεις
Σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο της αυτονόμησης του Erdogan από τα κελεύσματα της Δύσης που ήθελαν την εμπλοκή της Ρωσίας σε μια ευρύτερη σύγκρουση, εντάσσεται η πλήρης αποτυχία της εκστρατείας της Δύσης να ανατρέψει τον Erdogan και το κόμμα του AKP από την εξουσία στην Τουρκία.
Τα χρόνια της πολιτικής των μηδενικών επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες στη Δύση συνέπεσαν με τη μεγάλη υποβάθμιση της οικονομικής δραστηριότητας στην Τουρκία, ενώ ο Erdogan θέλησε να προσελκύσει δυτικές επενδύσεις στη χώρα για να υποστηρίξει τις εδαφικές του φιλοδοξίες.
Όμως, όπως τόνισε ο Baris Doster του Πανεπιστημίου του Μαρμαρά:
«Η κυβέρνηση της Τουρκίας είναι εξαιρετικά ρεαλιστική, κάτι που εκφράζεται στην ικανότητα να κάνει μια απότομη στροφή στην εξωτερική πολιτική», δήλωσε ο Doster στο Sputnik.
«Υπάρχουν πολλά σχετικά παραδείγματα: πρόκειται για σχέσεις με το Ισραήλ, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία.
Όταν οι σχέσεις με την Ανατολή δεν πάνε καλά, η Τουρκία στρέφεται προς τη Δύση και σε περίπτωση δυσκολιών με τη Δύση, στρέφεται προς την Ανατολή.
Ωστόσο, στην παρούσα κατάσταση, πιστεύω ότι ο υπάρχων πολιτικός φορέας (που ηγείται της κυβέρνησης) θα παραμείνει άθικτος».
Ουσιαστικά, ο πραγματισμός του Erdogan τον καθοδήγησε σχεδόν σε κάθε κίνηση που έκανε την τελευταία δεκαετία, συμβαδίζοντας με το ΝΑΤΟ όταν ήταν στην επίθεση, αλλά γρήγορα επιστρέφοντας όταν πρέπει σε άμυνα, κ.λπ. κύριως στην περίπτωση της Συρίας.
Στην πραγματικότητα, είναι εύκολο να υποστηριχθεί ότι το σημείο ρήξης του Eordogan με τη Δύση για τη Συρία είναι αυτό που κυριαρχεί στους γεωπολιτικούς κύκλους τα τελευταία επτά χρόνια.
Απολαμβάνει τον ρόλο του καθώς «μοχλεύει» όλη την πολιτική του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, την πρόσβαση της οποίας ελέγχει χάρη στη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936.
Εξακολουθεί να κρατά όμηρο το ΝΑΤΟ όσον αφορά την είσοδο της Σουηδίας, γεγονός για το οποίο επικρατεί η αίσθηση ότι προτιμά η νέα κυβέρνηση στη Στοκχόλμη.
Το παιχνίδι στο ΝΑΤΟ
Με την επανεκλογή του η γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας θα αυξηθεί.
Δεν θα εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ πρόθυμα, αλλά θα χρησιμοποιήσει το δικαίωμα αρνησικυρίας του για να επιβραδύνει τον κύκλο των ευρωκρατών και των παγκοσμιοποιητών που έχουν προδώσει όχι μόνο αυτόν αλλά και την Τουρκία.
Παρ’ όλες τις φιλοδοξίες τους για αλλαγές, ο Erdogan είναι Τούρκος εθνικιστής.
Τώρα θα θέσει εμπόδια στα σχέδια του ΝΑΤΟ για ευρύτερη σύγκρουση στην περιοχή από την Ουκρανία μέχρι το Ιράν και την Αρμενία έως ότου η Δύση εκδιώξει την Τουρκία ή κάποιος τον δολοφονήσει.
Εν τω μεταξύ, θα συνεχίσει να υποδέχεται ρωσικά, ιρανικά και κινεζικά χρήματα στην Τουρκία με στόχο να μειώσει την εξάρτησή της από την αγορά ενεργειακών αγαθών σε ακριβό δολάριο.
Ο τουρκικός λαός του έδωσε άλλα πέντε χρόνια για να ολοκληρώσει αυτή τη μετάβαση μακριά από τη Δύση σε έναν ανεξάρτητο εμπορικό κόμβο.
Εάν η Δύση είναι έξυπνη, δεν θα τον ανταγωνιστεί περαιτέρω.
Οι ανηλεείς επιθέσεις στη λίρα…
Ενόψει της ημέρας των εκλογών στις 28 Μαΐου, η τουρκική λίρα δέχτηκε πρωτοφανείς πιέσεις από μεγάλους οικονομικούς κολοσσούς.
Για παράδειγμα, αναλυτές των δυτικών τραπεζών JPMorgan Chase και HSBC Holdings άρχισαν να διαδίδουν πληροφορίες σχετικά με την αναπόφευκτη αποδυνάμωση της λίρας στα επίπεδα των 24-25 ανά δολάριο.
Είδαμε επίσης πολλούς άλλους δυτικούς χρηματοοικονομικούς επενδυτές να προσωρούν σε ανοικτές πωλήσεις τουρκικής λίρας.
Γιατί οι δυτικοί οικονομικοί κολοσσοί έκαναν αυτές τις κινήσεις έναντι της λίρας τις τελευταίες ημέρες;
Θα μπορούσε αυτή να είναι μια προσπάθεια επηρεασμού των τουρκικών εκλογών;
Ναι απολύτως.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν κρύψει τη δυσαρέσκειά τους με τον τρόπο που ο Πρόεδρος Erdogan ασκεί την εξωτερική πολιτική τα τελευταία χρόνια.
Η λίρα υφίσταται συνεχή επίθεση από το καλοκαίρι του 2018 …
Τότε μόνο η αποδοχήγ ότι οι ιταλικές και οι γαλλικές τράπεζες είχαν φορτώσει το τουρκικό εταιρικό χρέος σε δολάρια, θέτοντας σε κίνδυνο τους ισολογισμούς τους τερμάτισε αυτός ο γύρος πίεσης.
Η χειραφέτηση από το δολάριο και το ΔΝΤ
Ο Erdogan, από την πλευρά του, προκειμένου να αντιμετωπίσει την κατάσταση, ανέλαβε τον έλεγχο της κεντρικής τράπεζας για να αφαιρέσει τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής από το ΔΝΤ.
Υπήρχε μικρό εύρος επιλογών και η λίρα προοριζόταν για αυτή την υπερ-υποτίμηση έναντι του δολαρίου.
Η καθαρή συναλλαγματική θέση της Τουρκίας, η οποία το 2018 ήταν πάνω από 240 δισεκατομμύρια δολάρια, ήταν η αχίλλειος πτέρνα της.
Σήμερα, ο αριθμός αυτός μειώνεται στα ~80 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Τουρκίας.
Έτσι, ενώ η κατάσταση βελτιώνεται, εξακολουθεί να είναι το πεδίο στο οποίο ο Erdogan είναι πιο ευάλωτος.
Για να διορθωθεί αυτό, δικαίως προσκάλεσε κινεζικά και ρωσικά κεφάλαια στην Τουρκία και s;ynace σημαντικές ενεργειακές συμφωνίες με τον Putin για να μετριάσει τα χρόνια ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών και του εμπορικού τους ελλείμματος ως σημαντικός εισαγωγέας ενέργειας.
Οπότε, ναι, η χρηματοπιστωτική και νομισματική αστάθεια, ο συντριπτικός υπερπληθωρισμός της λίρας και οι αμφισβητούμενες γεωπολιτικές παρεμβάσεις υπονόμευσαν εν μέρει τη λαϊκή υποστήριξη του, εξαναγκάζοντας τον σε δεύτερο γύρο εκλογών, ενώ η πραγματική λαϊκή βάση της υποστήριξής του έδειχνε ότι μάλλον δεν χρειαζόταν.
Η Δύση παρείχε σημαντική υποστήριξη στον αντίπαλό του Kemal Kilicdaroglu, συνθέτοντας έναν συνασπισμό έξι κομμάτων με μόνο αντίπαλο τον Erdogan – όπως συνέβη και στην περίπτωση του Orban στην Τουρκία.
Ο Biden και η Ευρώπη θέλουν μια Τουρκία πιστή στο ΝΑΤΟ και στο πρόγραμμά τους για να αντιμετωπίσουν στο μέγιστο βαθμό τον άξονα Ρωσίας/Κίνας/Ιράν.
Ο Erdogan ήταν ένα «αγκάθι» σε αυτό το σχέδιο από τα τέλη του 2015 και η επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία αποκάλυψε τη συνενοχή του, όπως και του ΝΑΤΟ στη «βαλκανοποίησή» της χώρας.
Έπαιξε και με τις δύο πλευρές προκειμενου να χαράξει έναν ανεξάρτητο δρόμο για την Τουρκία.
Πολλές από τις κινήσεις του ήταν αμφιλεγόμενες, αλλά το μοτίβο της συμπεριφοράς του είναι ξεκάθαρο μέσα από αυτό το πρίσμα.
Οι προσπάθειές του να σφυρηλατήσει μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας πέρυσι ήταν πιθανότατα η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τη Δύση.
Αυτονόμηση από το ΝΑΤΟ
Η Τουρκία είναι το κλειδί για την Ανατολική Μεσόγειο και τη συνεχιζόμενη παρουσία των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Παρά τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας, μπόρεσε να διαδραματίσει έναν
«αντιαραβικό ρόλο» στην περιοχή.
Από εδώ, με τον ίδιο στην εξουσία για άλλα τέσσερα χρόνια (και πιθανότατα τα τελευταία τέσσερα), έχει ένα μεγάλο έργο μπροστά του να σταθεροποιήσει τα οικονομικά της Τουρκίας.
Έχει ήδη υποστηρίξει με επιτυχία ότι το ΝΑΤΟ γύρισε την πλάτη του στην Τουρκία, τώρα θα πρέπει να το μετατρέψει σε οριστική πολιτική αυτονόμηση.
Η στρατηγική εξόδου μέσω της νομισματικής πολιτικής… και η νέα ευκαιρία
Η «μη συμβατική» νομισματική πολιτική του Erdogan ήταν η βάση για τη στρατηγική εξόδου του από τη Δύση για την Τουρκία.
Ο Erdogan αμφισβήτησε τη συμβατική πολιτική του ΔΝΤ για αύξηση των επιτοκίων για την προσέλκυση ξένων επενδυτών.
Γιατί θέλει να προσελκύσει εκ νέου αυτούς που προηγουμένως τράβηξαν τα χρήματά τους από τη χώρα, αποσταθεροποιώντας την.
Η εισροή ξένου κεφαλαίου στο πλαίσιο αυτού του μοντέλου είναι απλώς εκβιασμός, αφήνοντας την κυβέρνηση εξαρτημένη από τις διεθνείς νομισματικές κινήσεις.
Αν δεν τους αρέσουν οι πολιτικές, αποσύρουν τα χρήματα, υποτιμούν το νόμισμα επιβάλλουν πολιτικές μεταρρυθμίσεις περισσότερο σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους.
Αυτό που έκανε ο Erdogan στα τέλη του 2021, όταν η λίρα έφτασε στο απόγειο των 18,2 έναντι του δολαρίου ήταν να χρησιμοποιήσει τον σχετικά υγιή προϋπολογισμό της Τουρκίας (λιγότερο από 40% χρέος προς το ΑΕΠ) προκειμένου να ενθαρρύνει τους Τούρκους να αποταμιεύσουν και να επενδύσουν σε λίρες ενώ καλεί για ρωσικές και κινεζικές επενδύσεις σε τουρκικά κρατικά χρέη και έργα υποδομής/εμπορίου.
Τον Νοέμβριο του 2021, το τουρκικό 10ετές ομόλογο απέδιδε περισσότερο από 23%.
Σήμερα ο 9,2%.
Η λίρα υποτιμήθηκε από 15 κατά μέσο όρο σε 20 σήμερα έναντι του δολαρίου. Ακόμη και αν ληφθούν υπόψη οι απώλειες συναλλαγματικών ισοτιμιών, αυτές ήταν εξαιρετικές αποδόσεις.
Θυμηθείτε ότι οι τιμές των ομολόγων αυξάνονται καθώς μειώνεται η απόδοση.
Τώρα, με την επανεκλογή του, ο Erdogan και η Τουρκία δεν βιώνει κάποιο πολιτικό ρίσκο καθώς η ηγεσία της είναι ισχυρή.
Η Τουρκία δεν έχει ξεφύγει ακόμα από τη νομισματική δυσκολία, αλλά τα οικονομικά δεδομένα βελτιώνονται, σε ορισμένους τομείς όπως η Εμπιστοσύνη στη Βιομηχανία (108) και η Αξιοποίηση των παραγωγικών συντελεστών (75,4%) αρκετά γρήγορα.
Αυτό που χρειάζεται είναι η πολιτική σταθερότητα.
Ο μιλιταριστικός τυχοδιωκτισμός δεν βοηθά.
Ο Erdogan έχει μια νέα θητεία προκειμένου να ολοκληρώσει την ανάκαμψη και τον επανασχεδιασμό της πορείας της τουρκικής οικονομίας σε στρατηγική αυτονομία απο οποιαδήποτε επιβουλή της Δύσης.
