Τον περασμένο Δεκέμβριο, σε μια ομιλία που περιέγραφε την ατζέντα της κυβέρνησής του, ο Γερμανός καγκελάριος Olaf Scholz διαμήνυσε ότι η πολιτική της Γερμανίας απέναντι στην Κίνα πρέπει να βασιστεί στον ρεαλισμό, ενώ δεσμεύθηκε να διαφυλάξει τα γερμανικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα με «μεγάλη αυτοπεποίθηση».
Ωστόσο, ο Scholz δείχνει ελάχιστα στοιχεία από αυτόν τον ρεαλισμό και την αυτοπεποίθηση, καθώς προετοιμάζεται για την εναρκτήρια επίσκεψή του στο Πεκίνο αυτή την Παρασκευή για να συναντηθεί με τον Κινέζο ηγέτη Xi Jinping, σχολιάζει το Foreign Policy.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Scholz υπέκυψε στις κινεζικές πιέσεις και προώθησε τη συμφωνία που επέτρεψε στην China Ocean Shipping Company (γνωστή ως Cosco) να αγοράσει μερίδιο σε τερματικό σταθμό στο κύριο λιμάνι της Γερμανίας, το Αμβούργο – παρά τις αντιρρήσεις έξι υπουργών.
Αυτή η κίνηση έφερε τον Scholz σε αντίθεση με την αναδυόμενη συναίνεση μεταξύ των κομμάτων ότι η Γερμανία πρέπει επειγόντως να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα.
Σηματοδότησε επίσης αδυναμία έναντι του Xi ο οποίος μόλις προήδρευσε με αυτοπεποίθηση της στέψης του ως ισόβιου ηγέτη.
Είναι καιρός για τον Scholz να αλλάξει πορεία και να ασχοληθεί σοβαρά με την Κίνα του Xi.
Πρέπει να χρησιμοποιήσει την επίσκεψή του στο Πεκίνο για να αντιμετωπίσει τον Κινέζο ηγέτη σχετικά με τα γερμανικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης του Xi στον πόλεμο του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και των απειλών του κατά της Ταϊβάν, σημειώνει το FP στην ανάλυσή του.
Τεκτονικές αλλαγές στη Γερμανία
Μια τεκτονική αλλαγή βρίσκεται σε εξέλιξη στη Γερμανία, που έρχεται σε ρήξη με την προσέγγιση της πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας Angela Merkel, η οποία πόνταρε σε όλο και στενότερες οικονομικές σχέσεις με το Πεκίνο. Η καταστροφική αποτυχία της πολιτικής της Γερμανίας για τη Ρωσία επιτάχυνε αυτή τη μετατόπιση.
Υπάρχει πλέον μια αναδυόμενη συναίνεση σε όλα τα μεγάλα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα ότι η Γερμανία πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα.
Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης Friedrich Merz υποστηρίζει ότι πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι προειδοποιήσεις των υπηρεσιών πληροφοριών της Γερμανίας σχετικά με τους κινδύνους της εξάρτησης από την Κίνα.
Αλλά οι ισχυρότερες φωνές υπέρ μιας θεμελιώδους αλλαγής βρίσκονται στις τάξεις των δύο εταίρων του Scholz στον συνασπισμό: του Ελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (FDP) και των Πρασίνων.
Ο αντιπρόεδρος του FDP Johannes Vogel απαιτεί μία σαφή στάση απέναντι στην Κίνα.
Η υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock των Πρασίνων δήλωσε στους Γερμανούς βιομηχάνους ότι η Γερμανία δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να ενεργεί με βάση ένα το μότο «Πρώτα η επιχείρηση», χωρίς να λαμβάνει υπόψη της μακροπρόθεσμους κινδύνους και εξαρτήσεις.
Σε παρόμοιο πνεύμα, ο αντικαγκελάριος Robert Habeck των Πρασίνων υποσχέθηκε “όχι άλλη αφέλεια” στις σχέσεις της Γερμανίας με το Πεκίνο.
Το υπουργείο για τις οικονομικές υποθέσεις προωθεί μια σειρά από συγκεκριμένα μέτρα για να δώσει κίνητρα στις γερμανικές εταιρείες να διαφοροποιηθούν από την κινεζική αγορά, συμπεριλαμβανομένης της διακοπής όλων των δημόσιων επενδυτικών εγγυήσεων για επενδύσεις στην Κίνα.
Σύμφωνα με ένα δημοσίευμα, εξετάζει ακόμη και το ενδεχόμενο ελέγχου των εξερχόμενων επενδύσεων για τις γερμανικές επενδύσεις στην Κίνα.
Αλλάζει στάση και το SPD
Σημαντική αλλαγή στάσης απέναντι στην Κίνα συντελείται και στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) του Scholz.
Ήδη από το 2020, η κοινοβουλευτική ομάδα του SPD υποστήριξε ότι η συστημική αντιπαλότητα είναι το καθοριστικό χαρακτηριστικό της σχέσης της Γερμανίας με την Κίνα.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, βασικά μέλη της ηγεσίας του κόμματος επένδυσαν στην άντληση διδαγμάτων από την αποτυχία της προσέγγισης της “αλλαγής μέσω του εμπορίου” έναντι της Ρωσίας, η οποία αποτελούσε βασικό στοιχείο της πολιτικής ταυτότητας του SPD.
Ο συμπρόεδρος του SPD Lars Klingbeil κατέληξε στο συμπέρασμα ότι “η Γερμανία πρέπει να μειώσει δραστικά τις εξαρτήσεις της από αυταρχικές χώρες”, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας.
Ο πιο επιφανής σοσιαλδημοκράτης που τάχθηκε υπέρ μιας θεμελιώδους επανεξέτασης είναι ο Γερμανός πρόεδρος Frank Walter Steinmeier, ο οποίος ως υπουργός Εξωτερικών προώθησε τη σύσφιξη των οικονομικών και ενεργειακών σχέσεων με τη Ρωσία.
Μιλώντας από το Κίεβο, την πρωτεύουσα της Ουκρανίας, την περασμένη εβδομάδα, δήλωσε: “Πρέπει να μειώσουμε τις μονόπλευρες εξαρτήσεις, ιδίως όσον αφορά την Κίνα”.
Την άποψη αυτή συμμερίζονται πολλοί στην επιχειρηματική κοινότητα, ιδίως η Ομοσπονδία Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI) και πολλές μικρότερες και μεσαίες επιχειρήσεις που βιώνουν όλο και πιο αθέμιτο ανταγωνισμό στην κινεζική αγορά. Σε ένα έγγραφο με επιρροή το 2019, η BDI περιέγραψε την Κίνα ως “συστημικό ανταγωνιστή”.
Συμμαχία της Αριστεράς με τις αυτοκινητοβιομηχανίες υπέρ της… Κίνας
Σε μία ιδιότυπη συμμαχία, η ισχυρότερη αντίδραση κατά μιας θεμελιώδους επανεξέτασης των σχέσεων με την Κίνα, προέρχεται από το Αριστερό Κόμμα και τους ηγέτες εκείνων των μεγάλων εταιρειών που έχουν εξαρτηθεί έντονα από την κινεζική αγορά, ιδίως στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας (π.χ. Volkswagen, Mercedes-Benz και BMW), της μηχανολογίας (π.χ. Siemens) και των χημικών προϊόντων (π.χ. BASF).
Ο διευθύνων σύμβουλος της BASF Martin Brudermüller είναι ένας από τους πιο ριψοκίνδυνους διευθύνοντες συμβούλους που ζητούν να σταματήσει το “China-bashing”.
Η κινεζική κυβέρνηση τον επιβράβευσε με εξαίρεση από τους αυστηρούς κανόνες μηδενικού COVID.
Τον Σεπτέμβριο, ο Brudermüller μπόρεσε να ταξιδέψει στην Κίνα χωρίς να χρειαστεί να περάσει από καραντίνα για να εγκαινιάσει τη νέα επένδυση της BASF ύψους 9,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Zhangjiang, παρουσία του Κινέζου αντιπροέδρου Han Zheng.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Volkswagen Oliver Blume υπερασπίστηκε πρόσφατα το εργοστάσιο της εταιρείας στο Urumqi, στην καρδιά της κινεζικής επαρχίας Xinjiang, λέγοντας: “Πρόκειται για τη μεταφορά των αξιών μας στον κόσμο. Επίσης στην Κίνα στην περιοχή των Ουιγούρων”.
Φέτος, ο Scholz προειδοποίησε πάντως τις γερμανικές επιχειρήσεις να μην “βάζουν όλα τα αυγά σε ένα καλάθι”, τονίζοντας την ανάγκη διαφοροποίησης μακριά από την Κίνα.
Ο Scholz επέλεξε επίσης να επισκεφθεί την Ιαπωνία πολύ πριν από το πρώτο του ταξίδι στην Κίνα, διευύνοντας τους δεσμούς με την Ινδία, ενώ επισκέφθηκε το Βιετνάμ και τη Σιγκαπούρη τον Νοέμβριο, αμέσως μετά το ταξίδι του στο Πεκίνο.
Υπέκυψε στους εκβιασμούς της Κίνας ο Scholz
Όμως η καγκελάριος αποφεύγει να αποσύρει την πολιτική υποστήριξη σε εταιρείες που έχουν επιλέξει να εμβαθύνουν περαιτέρω την εξάρτησή τους από την κινεζική αγορά.
Διαφορετικά, δεν θα είχε προσκαλέσει τους διευθύνοντες συμβούλους της BASF, της Volkswagen και της Siemens να τον ακολουθήσουν στο σύντομο ταξίδι του στο Πεκίνο.
Φέρνοντας μια επιχειρηματική αντιπροσωπεία που είναι γεμάτη με μερικούς από τους πιο φιλικά διακείμενους προς την Κίνα CEOs, ο Scholz φαίνεται να συνεχίζει την προσέγγιση της Merkel «Business First», όσον αφορά την Κίνα.
Μεγάλο μέρος της υπόλοιπης Ευρώπης αντιμετωπίζει αυτή την προσέγγιση ως «Πρώτα η Γερμανία».
Ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron, ο οποίος θα ήθελε να έχει μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα της Κίνας για τις γαλλικές εταιρείες, δημοσιοποίησε ότι η γερμανική καγκελαρία είχε αρνηθεί την προσφορά να πάνε μαζί ο Macron και ο Scholz για να συναντήσουν τον Xi.
O Scholz συνάντησε τον Xi για λίγο μόνο μία φορά στο περιθώριο μιας συνάντησης της G-20 που φιλοξένησε ο Scholz ως τότε δήμαρχος του Αμβούργου το 2017.
Είναι κατανοητό ότι θέλει να πάει πρώτα ένα ατομικό ταξίδι για να χτίσει μια προσωπική σχέση με τον Xi, σημειώνει το Foreign Policy.
Αλλά ήταν μεγάλο λάθος του Scholz να πάρει μαζί του μια επιχειρηματική αντιπροσωπεία αντί να διατηρήσει αυτό το ταξίδι καθαρά πολιτικό.
Ακόμη μεγαλύτερο λάθος ήταν να προωθήσει την εξαγορά της Cosco παρά τις αντιρρήσεις έξι υπουργών που όλοι συνέστησαν να μπλοκαριστεί η συμφωνία. Η Cosco είναι ένα άμεσο όργανο του κομμουνιστικού κράτους. Πρόκειται για μια εξαιρετικά καλά διοικούμενη εταιρεία που επιδιώκει να αποκτήσει δεσπόζουσα θέση σε παγκόσμιο επίπεδο μέσω εξαγορών και ολοκληρωμένων ροών δεδομένων και αγαθών, ενώ παράλληλα εκμεταλλεύεται τις οικονομίες κλίμακας της κλειστής εγχώριας αγοράς της.
Η Cosco έχει συσταθεί για να αποκομίζει κέρδη, ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετεί τις παγκόσμιες πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές φιλοδοξίες της Κίνας.
Όπου είναι απαραίτητο, η εταιρεία μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως εργαλείο πολιτικού καταναγκασμού.
Έχει ήδη αγοράσει μερίδια σε λιμάνια σε όλη την Ευρώπη (μεταξύ άλλων με τους κύριους ανταγωνιστές του Αμβούργου, το Ρότερνταμ και την Αμβέρσα) και επίσης στις Ηνωμένες Πολιτείες (όπου κατέχει μερίδια στο Λονγκ Μπιτς, το Λος Άντζελες και το Σιάτλ).
Ο Scholz θα μπορούσε να είχε επιλέξει να αντιστρέψει τα δεδομένα στην Cosco επιδιώκοντας μια ευρωπαϊκή λιμενική πρωτοβουλία που θα παρουσίαζε στην Cosco ένα ενιαίο ευρωπαϊκό μέτωπο.
Αντ’ αυτού, η καγκελάριος ενέδωσε στον κινεζικό εκβιασμό.
Το Πεκίνο είχε απειλήσει με οικονομικές συνέπειες σε περίπτωση που η Γερμανία δεν έδινε το πράσινο φως για τη συμφωνία με την Cosco.
Η κινεζική ηγεσία θα συνεχίσει να επιδιώκει να εκμεταλλεύεται αυτή την αδυναμία ξανά και ξανά.