Όνειρα θερινής νυκτός αμερικάνικων κύκλων – Η Τουρκία τα θέλει όλα και τα θέλει τώρα!
Η ελληνική κυβέρνηση έχει ποντάρει τα πάντα στον «αμερικανικό παράγοντα» στο ζήτημα της τουρκικής επιθετικότητας. Ετοιμάζεται να πληρώσει κι άλλα δις για να εξασφαλίσει την «αμερικανική παρέμβαση». Μόνο που όπως αυτή περιγράφεται δε φαίνεται να είναι και τόσο υπέρ των ελληνικών θέσεων.
Ο Nicholas Saidel* αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Στρατηγικής Ανάλυσης και Αντιμετώπισης Απειλών στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια σε άρθρο του στο The Hill μας περιγράφει την «αμερικανική παρέμβαση» που πρέπει όπως γράφει επειγόντως να εκδηλωθεί για την «σταθεροποίηση της ανατολικής Μεσογείου». Με λίγα λόγια προτείνει την επιβολή συμβιβαστικής λύσης που θα εξασφαλίσει ότι Ελλάδα και Τουρκία θα σταματήσουν να ανταγωνίζονται προκειμένου και οι δύο να μπορούν να προσφέρουν δυνάμεις και πόρους στην αντιμετώπιση της Ρωσίας! Σε αυτή τη λογική εντάσσεται και η αγορά των F-35 από την Ελλάδα.
Γράφει ο Nicholas Saidel:
«Για να βοηθήσει στη σταθεροποίηση της ανατολικής Μεσογείου και να αντιμετωπίσει τη Ρωσία, ο Πρόεδρος Μπάιντεν θα πρέπει να μεσολαβήσει στη θαλάσσια διαμάχη μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας-Κύπρου. Οι άμεσες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχουν σταματήσει επ’ αόριστον, αποδυναμώνοντας το ΝΑΤΟ και τη Δύση, καθώς στρατεύματα και πόροι χρησιμοποιούνται για να αντιμετωπίσουν το ένα το άλλο, αντί να αποτρέψουν αντιπάλους όπως η Ρωσία.
Τον Μάιο, η Ελλάδα έφτασε στο σημείο να αποκλείσει την Τουρκία από μια άσκηση του ΝΑΤΟ αφού παραβίασε τον εναέριο χώρο της Ελλάδας 125 φορές μέσα σε 24 ώρες. Στα τέλη Ιουλίου, ο υπουργός Άμυνας Lloyd Austin συναντήθηκε με τον Έλληνα ομόλογό του, Νικόλαο Παναγιωτόπουλο, για να επιβεβαιώσει την αμερικανική υποστήριξη για την ασφάλεια της Ελλάδας ενόψει των αυξανόμενων τουρκικών απειλών και μιας κούρσας εξοπλισμών που ενδεχομένως θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανοιχτή σύγκρουση.
Ο Μπάιντεν έχει την εξουσιοδότηση του Κογκρέσου για τη μεσολάβηση αυτής της διαμάχης. Ο Νόμος για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία της Ανατολικής Μεσογείου του 2019 αναφέρει: «Ο Πρόεδρος εξουσιοδοτείται να διορίσει έναν ειδικό απεσταλμένο σε επίπεδο πρεσβευτών ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για την εκπροσώπηση των Ηνωμένων Πολιτειών στις άμεσες διαπραγματεύσεις με τα μέρη της Κυπριακής διαφοράς. Όπως συμφωνήθηκε από την Ελλάδα και την Τουρκία, ο ειδικός απεσταλμένος θα εκπροσωπήσει επίσης τις Ηνωμένες Πολιτείες στην προώθηση των αμοιβαίων συζητήσεων μεταξύ αυτών των χωρών σχετικά με τις διαφορές τους στα ζητήματα του Αιγαίου».
Το μόνο που πρέπει να κάνει ο Μπάιντεν είναι να δράσει και η ώρα είναι ώριμη για την αμερικανική ηγεσία.
Η ανατολική Μεσόγειος είναι μια γεωστρατηγική τοποθεσία που φιλοξενεί μια σειρά από παράκτια κράτη που εργάζονται για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους στο πλούσιο σε πόρους περιβάλλον κάτω από τη θάλασσα. Στην αναζήτησή της για φυσικό αέριο, η Τουρκία έχει χαράξει μια τεράστια αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) για την εξερεύνηση φυσικού αερίου που παραβιάζει τα θαλάσσια δικαιώματα της Ελλάδας —μέλος του ΝΑΤΟ— και της Κύπρου, κράτους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η θαλάσσια συμφωνία της Τουρκίας με τη λιβυκή κυβέρνηση, η οποία σε μεγάλο βαθμό αγνοεί τις νόμιμες ελληνικές και κυπριακές αξιώσεις, αποσταθεροποιεί την ανατολική Μεσόγειο, όπως και οι ελληνικές ενέργειες όπως η στρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου κοντά στις τουρκικές ακτές. Οι επιθετικοί ελιγμοί του τουρκικού ναυτικού έχουν οδηγήσει σε πολυάριθμα ναυτικά επεισόδια με την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ.
Η Ρωσία και η Κίνα αντιλαμβάνονται την ανατολική Μεσόγειο ως κόμβο ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων. Η Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας επεκτείνεται στην περιοχή, ενώ η Ρωσία επιδιώκει να υπονομεύσει τους στόχους των ΗΠΑ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ σε αυτό το θέατρο. Οι πρωτοβουλίες ήπιας δύναμης της Ρωσίας στοχεύουν στην απομάκρυνση των συμμάχων των ΗΠΑ όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Τουρκία – χώρες που είναι επιρρεπείς σε ρωσικές προσφορές για επενδύσεις, ενέργεια και τουριστικά δολάρια. Αυτές οι ρωσικές προσπάθειες εξαρτώνται από την εκμετάλλευση των ρωγμών μεταξύ των κρατών της ανατολικής Μεσογείου και μεταξύ αυτών και των ΗΠΑ, ειδικά των ρωγμών που θα μπορούσαν να υποστηριχθούν από τη ρωσική ενέργεια ή πολιτικό κεφάλαιο.
Η στιβαρή διπλωματία των ΗΠΑ με τη μορφή της διαμεσολάβησης για τις θαλάσσιες διαφορές θα βοηθούσε στην επιβολή τάξης και συνοχής στους συμμάχους του ΝΑΤΟ και θα είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό περιοχών ευκαιριών για τη Ρωσία — και την Κίνα. Επιπλέον, οι συνομιλίες υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών θα ενίσχυαν τους αμερικανικούς δεσμούς με την περιοχή και θα βοηθούσαν στον περιορισμό του απείθαρχου Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η εμπλοκή του Ερντογάν θα απαιτήσει επαγρύπνηση. Ορισμένοι αναλυτές δικαιολογημένα επισημαίνουν ότι η Τουρκία είναι αναξιόπιστη, παραπλανητική και συνεργάζεται με τους αντιπάλους μας, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας. Οι ΗΠΑ θα πρέπει να αξιοποιήσουν τη πτώση της τουρκικής λίρας, τις επερχόμενες τουρκικές εκλογές και την επιδίωξη του Ερντογάν για μια συμφωνία για τα F-16, για να επισυνάψουν παραχωρήσεις σε κάθε συμφωνία που αποβαίνει προς όφελος της Τουρκίας. Τουρκικοί συμβιβασμοί θα πρέπει να αναμένονται στο ελληνοκυπριακό πλαίσιο, αλλά και σε σχέση με άλλους στόχους των ΗΠΑ, όπως η δέσμευση της Τουρκίας ότι δεν θα αγοράσει ποτέ ξανά ρωσικά οπλικά συστήματα, τα οποία θέτουν κινδύνους ασφάλειας και διαλειτουργικότητας για το ΝΑΤΟ. Έχοντας πει όλα αυτά, η πρόσφατη στροφή του Ερντογάν στον Κόλπο και το Ισραήλ – και φαινομενικά η απομάκρυνση από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και το Ιράν – δίνει λόγο για επιφυλακτική αισιοδοξία.
Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση Μπάιντεν μεσολαβεί τώρα σε μια διαμάχη για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου – χώρες που, όπως η Τουρκία και η Κύπρος, δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις και χρειάζονται εξωτερική διαιτησία. Η τρέχουσα προσπάθεια των ΗΠΑ στον Λίβανο, η οποία φαίνεται να αποδίδει, θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προηγούμενο για μια ευρύτερα σχεδιασμένη στρατηγική διαμεσολάβησης που στοχεύει στη σταθεροποίηση του συνόλου της ανατολικής Μεσογείου, παρά τους κακόβουλους τοπικούς παράγοντες όπως ο Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας και η τρομοκρατική πολιτοφυλακή του Λιβάνου. Χεζμπολάχ.
Δεδομένης της ισχυρής εντολής του Κογκρέσου για τη διοργάνωση συνομιλιών και της κλιμακούμενης έντασης στην ανατολική Μεσόγειο, οι ΗΠΑ θα πρέπει να μεσολαβήσουν στη διαμάχη μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας-Κύπρου. Η στεγανοποίηση και η επίλυση του ζητήματος της ΑΟΖ θα μπορούσε να οδηγήσει στην επίλυση άλλων ελληνοτουρκικών-κυπριακών διαφωνιών και σε μια πιο ολοκληρωμένη περιφερειακή αρχιτεκτονική με δυτική κλίση. Η διαπραγμάτευση μιας θαλάσσιας συμφωνίας θα βοηθούσε να υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ των θιγόμενων μερών και θα μπορούσε να οδηγήσει σε συνεργασία σε σημαντικά θέματα όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η λειψυδρία, η κλιματική αλλαγή και η περιφερειακή ασφάλεια.
Επιπλέον, αυτή η στρατηγική χαμηλού κόστους και υψηλών επιπτώσεων θα συνέβαλε στη δημιουργία ενός πιο ενωμένου μετώπου ενάντια σε εχθρούς και αντιπάλους στην περιοχή.
*Ο Nicholas Saidel είναι αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Στρατηγικής Ανάλυσης και Αντίδρασης Απειλών στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Προηγουμένως ήταν συνεργάτης στο Κέντρο Ηθικής και Κράτους Δικαίου της Νομικής Σχολής Penn. συνεργάτης στο δικηγορικό γραφείο Wolf, Block LLP. νομοθετικός βοηθός του εκπροσώπου Robert A. Brady (D-Pa.)· και υπότροφος στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής.
