«Η σημερινή κρίση μπορεί να είναι η χειρότερη στην Ιστορία» αναφέρει ο αντιπρόεδρος της S&P Global, Daniel Yergin
Είναι η σημερινή ενεργειακή κρίση τόσο σοβαρή όσο αυτή που προκάλεσε το πετρελαϊκό σοκ της δεκαετίας του 1970; διερωτάται με άρθρο του στο Project Syndicate ο αντιπρόεδρος της S&P Global, Daniel Yergin.
Αυτό το ερώτημα απασχολεί, αν μη τι άλλο, όλο την υφήλιο, καθώς οι καταναλωτές πλήττονται από τις υψηλές τιμές, οι επιχειρήσεις ανησυχούν για τον ενεργειακό εφοδιασμό τους, οι πολιτικοί και κεντρικοί τραπεζίτες παλεύουν με τον πληθωρισμό και τα κράτη με τις πιέσεις στο ισοζύγιο πληρωμών τους.
«Άρα, ναι, αυτή η ενεργειακή κρίση είναι εξίσου σοβαρή» αποφαίνεται ο Daniel Yergin και συνεχίζει: «Στην πραγματικότητα, η σημερινή κρίση μπορεί να είναι η χειρότερη στην Ιστορία».
Γιατί; Στη δεκαετία του 1970 αφορούσε μόνο το πετρέλαιο, ενώ η τρέχουσα περιλαμβάνει το φυσικό αέριο, τον άνθρακα, ακόμη και τον κύκλο των πυρηνικών.
Εκτός από το ότι διογκώνει τον πληθωρισμό, κατακερματίζει την αγορά καθιστώντας την ευάλωτη σε διαταραχές, ενώ μειώνει την οικονομική ανάπτυξη.
Και, μαζί με τη γεωπολιτική κρίση που προέκυψε από τον πόλεμο στην Ουκρανία, βαθαίνει περαιτέρω το ρήγμα στις σχέσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.
Η σημερινή ενεργειακή κρίση δεν ξεκίνησε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά πέρυσι, όταν η ζήτηση αυξήθηκε μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων τα οποία είχαν ληφθεί για την άμβλυνση των συνεπειών της πανδημικής κρίσης.
Τότε, η Κίνα παρουσίασε έλλειψη άνθρακα και οι τιμές εκτοξεύτηκαν.
Στη συνέχεια, η παγκόσμια αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) έγινε πιο σφιχτή, με τις τιμές να εκτοξεύονται στα ύψη και τις τιμές του πετρελαίου να αυξάνονται επίσης.
Κανονικά, με την αύξηση των τιμών της ενέργειας, μια χώρα όπως η Ρωσία θα είχε αυξήσει τις πωλήσεις φυσικού αερίου στον κύριο πελάτη της, την Ευρώπη, πάνω από τους ελάχιστους συμβατικούς όγκους.
Αντίθετα, έμεινε στα συμβόλαιά της, παρόλο που θα μπορούσε να έχει παραγάγει πολύ περισσότερα.
Εκείνη την εποχή, φαινόταν ότι η Ρωσία προσπαθούσε να ωθήσει τις τιμές προς τα πάνω, ενώ το Κρεμλίνο μπορεί κάλλιστα να προετοιμαζόταν για πόλεμο.
Επειδή η Ευρώπη εξαρτιόταν από τη Ρωσία για το 35-40% του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της, ο Putin υπέθεσε ότι οι Ευρωπαίοι θα αντιδράσουν μεν για την εισβολή, αλλά τελικά θα παραμερίσουν….
Εμμένοντας στην αυτόκλητη αποστολή του να αποκαταστήσει αυτό που θεωρεί Ρωσική Αυτοκρατορία, δεν περίμενε απάντηση στον πόλεμο που κήρυξε στον γείτονά του.
Πέντε παράγοντες…
Σύμφωνα με τον Daniel Yergin, πέντες θα μπορούσαν να κάνουν τη σημερινή ενεργειακή κρίση ακόμη χειρότερη, για τους εξής λόγους:
α) Ο Putin άνοιξε ένα δεύτερο μέτωπο, μειώνοντας τις ποσότητες φυσικού αερίου με τις οποίες η Ρωσία προμηθεύει στην Ευρώπη.
Στόχος είναι οι Ευρωπαίοι να μην έχουν αρκετά αποθέματα για τον επόμενο χειμώνα και να αυξηθούν οι τιμές, προκαλώντας έτσι οικονομικές δυσκολίες και πολιτικές διαφωνίες.
Στην ομιλία του τον Ιούνιο στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, ο Ρώσος ηγέτης κατέστησε σαφές το σκεπτικό του: «Τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που επιδεινώνονται στην Ευρώπη» θα «διχάσουν τις κοινωνίες τους» και «αναπόφευκτα θα οδηγήσουν σε λαϊκισμό… και αλλαγή των ελίτ βραχυπρόθεσμα».
Η Γερμανία προετοιμάζεται να επιβάλει δελτίο φυσικού αερίου ενώ ο Γερμανός υπουργός οικονομικών υποθέσεων, Robert Habeck, προειδοποίησε για ένα «domino effect τύπου Lehman» εάν η Ευρώπη δεν διαχειριστεί τις οικονομικές δυσκολίες που προκαλούν οι τρέχουσες διαταραχές.
β) Μια νέα πυρηνική συμφωνία με το Ιράν είναι απίθανη.
Οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη χώρα δεν θα αρθούν – και αυτό σημαίνει ότι το ιρανικό πετρέλαιο δεν θα ρεύσει στις παγκόσμιες αγορές σύντομα.
γ) Αν και η Σαουδική Αραβία μπορεί να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου για να βοηθήσει στη «σταθεροποίηση» των αγορών, δεν είναι πιθανό να ακολουθήσει κάποια έκρηξη παραγωγής, επειδή δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη ποσότητα επιπλέον πετρελαίου στη Σαουδική Αραβία Αραβία.
Εν τω μεταξύ, πολλές άλλες χώρες εξαγωγής πετρελαίου δεν μπορούν καν να επιστρέψουν στα προηγούμενα επίπεδα παραγωγής τους, λόγω της έλλειψης επενδύσεων μετά την πανδημία.
δ) Η ζήτηση της Κίνας για πετρέλαιο έχει μειωθεί σημαντικά λόγω της πολιτικής «μηδενικού COVID», που έχει περιορίσει δραστικά την οικονομική δραστηριότητα.
Αν όμως η Χώρα του Δράκου άρει πολλούς περιορισμούς, θα ακολουθήσει μεγάλη αύξηση της κατανάλωσης και της ζήτησης.
ε) Τέλος, όσο στενή και αν είναι η αγορά αργού, υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη στενότητα στον τομέα της διύλισης που παράγει τη βενζίνη, το ντίζελ και τα καύσιμα για τα αεροπλάνα.
Αυτός ο τομέας έχει εξελιχθεί σε ένα σύνθετο, εξαιρετικά διασυνδεδεμένο παγκόσμιο σύστημα.
Η Ρωσία διύλιζε προϊόντα που έστελνε στην Ευρώπη, ενώ η Ευρώπη έστελνε βενζίνη στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ και ούτω καθεξής.
Σε ορισμένα μέρη, το σύστημα είναι σε πλήρη εξέλιξη, με τα διυλιστήρια των ΗΠΑ να λειτουργούν ήδη με δυναμικότητα περίπου 95%.
Αλλά το σύστημα συνολικά δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη ζήτηση.
Τα ρωσικά διυλιστήρια λειτουργούν μόνο εν μέρει, στερώντας την Ευρώπη από προϊόντα πετρελαίου και, φυσικά, δεν υπάρχει αρκετή ευρωπαϊκή βενζίνη για τη Βόρεια Αμερική.
Τα κινεζικά διυλιστήρια λειτουργούν με δυναμικότητα κάτω του 70%.
Προσθέστε στα παραπάνω τον κίνδυνο ατυχημάτων, κακών πολιτικών αποφάσεων και κάποιον τυφώνα που θα χτυπήσει τα διυλιστήρια στην ακτή του Κόλπου των ΗΠΑ.
Η κατάσταση θα μπορούσε να χειροτερέψει πολύ περισσότερο, αναφέρει ο αντιπρόεδρος της S&P Global, καταλήγοντας: «Ωστόσο, μερικές χώρες θα μπορούσαν να ενισχύσουν την παραγωγή, π.χ. ο Καναδάς».
www.bankingnews.gr