του Παναγιώτη Παπαδομανωλάκη
Αφορμή για αυτή τη συζήτηση στάθηκε η πολύ ενδιαφέρουσα πραγμάτευση του κου. Φούσκα* στη Διεθνή Διάσκεψη «Μεταναστευτική κρίση: Νομικά, κοινωνικά ζητήματα – διεθνής εμπειρία» που διοργάνωσε πρόσφατα η Ελληνορωσική Λέσχη «Διάλογος». Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε σε μια συγκυρία, όπου η υπαγωγή στον της χώρας μας στον ιμπεριαλιστικό άξονα του ευρωτλαντισμού, έχει οδηγήσει σε διατάραξη των σχέσεων με χώρες, όπως η Ρωσία και Ιραν.
-Στην εκδήλωση της Λέσχης «Διάλογος» προσπαθήσατε να εξηγήσετε τη σημερινή σύγκρουση μέσα από το πρίσμα της συνολικότερης ιμπεριαλιστικής στρατηγικής. Θα ήθελα αν μπορείτε να αναπτύξετε τα βασικά στοιχεία αυτής της στρατηγικής, τα οποία οδήγησαν στην κλιμάκωση του πολέμου;
-Το θέμα είναι να δούμε τι συγκεκριμένη μορφή εξωτερικεύει το Αμερικανικό κράτος στη σημερινή φάση της παγκοσμιοποίησης. Ιμπεριαλισμός είναι η εξωτερίκευση/διεθνοποίηση ενός κοινωνικού συστήματος στο σύνολό του, ενώ από καθαρά οικονομική άποψη σημαίνει ιδιοποίηση διεθνούς παραγόμενης αξίας. Στην εκδήλωση της Λέσχης, ωστόσο, υποστήριξα ότι ο ιμπεριαλισμός είναι κατ’ εξοχήν μία κατηγορία της πολιτικής επιστήμης, πρώτιστα, πριν φτάσει να έχει μια οικονομική αναφορά. Το επιχείρημά που ανέπτυξα ήταν ότι η μορφή του Αμερικανικού ιμπεριαλισμού σήμερα είναι εξέλιξη της συνολικής υψηλής στρατηγικής των ΗΠΑ που διαμορφώθηκε τη δεκαετία του 1940, δηλ. είναι συνέχεια του Ψυχρού Πολέμου (ΨΠ) και ότι ο ΨΠ δεν τελείωσε ποτέ. Δεν έχει υπάρξει ουδεμία τομή ή ασυνέχεια σ’ ότι αφορά τα δομικά χαρακτηριστικά της στρατηγικής των ΗΠΑ πριν και μετά το 1989. Μορφικές αλλαγές και προσαρμογές μέσα στην εκάστοτε συγκυρία καθώς και προσαρμογές τεχνολογικού/τεχνικού χαρακτήρα βεβαίως και υπήρξαν, τομή όχι. Αναφέρθηκα σε τέσσερα-πέντε χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι περικύκλωση των Ευρασιατικών δυνάμεων με πολιορκητικούς κριούς την Ευρώπη/Γερμανία, απ’ τη μια μεριά, και την Ιαπωνία απ’ την άλλη. Από δω προκύπτει ότι οποιαδήποτε σύσφιξη οικονομικών, πολιτικών και πολιτιστικών σχέσεων Ευρωπαίων με τη Ρωσία είναι απαγορευμένος καρπός. Το δεύτερο είναι η δημιουργία πολιτικών πυρήνων ελέγχου μέσα στα συστήματα πολιτικής εξουσίας των χωρών του κέντρου και της περιφέρειας, δημιουργώντας τέτοιες σχέσεις εξάρτησης και υποτέλειας ώστε ουδεμία απόφαση στρατηγικής σημασίας να μπορεί να παρθεί αν αυτή αντιβαίνει το Αμερικανικό συμφέρον. Το ΝΑΤΟ, μεταξύ άλλων, πολιτικοποιεί/θεσμοποιεί την εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ. Και το είδαμε αυτό με το παράδειγμα του ευτελισμού της Γερμανίας στην Ουκρανική κρίση. Το τρίτο δομικό χαρακτηριστικό του Αμερικανικού ιμπεριαλισμού είναι η πρωτοκαθεδρία του δολλαρίου στις παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές και εμπόριο, ένα φαινόμενο που επιτρέπει στις ΗΠΑ να χρηματοδοτεί τα ελλείματά της (και τις στρατιωτικές της βάσεις ανά την υφήλιο) με τον ιδρώτα άλλων λαών. Θα μου πείτε, αυτό είναι ένα οικονομικό χαρακτηριστικό του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Όχι, πολιτικό είναι. Το νόμισμα είναι πολιτικό ζήτημα, αφορά τη κεντρική τράπεζα, δηλ. το κράτος. Το τέταρτο στοιχείο αφορά την επιλεκτική δαιμονοποίηση του Σλαβικού και Κινεζικού στοιχείου, αλλά και άλλων λαών και πολιτισμών, των οποίων οι ηγεσίες δεν ελέγχονται απ’ το σύστημα του ιμπεριαλισμού. Αυτή η δαιμονοποίηση, η οποία έχει βεβαίως έντονα ρατσιστικά χαρακτηριστικά, έχει να κάνει με την υπερβολή της απειλής από κράτη που δεν ελέγχει ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός, δηλ. τη Ρωσία, τη Κίνα, το Ιράν, τη Βόρεια Κορέα, κράτη τη Λατινικής Αμερικής κλπ. Βεβαίως, όλα τα παραπάνω συμβαίνουν στο πλαίσιο μιας διακηρυγμένης πολιτικής ανοιχτών θυρών, δηλ. ανοιχτών παγκόσμιων αγορών, όπου δηλ. όλα τα κράτη του κόσμου θα πρέπει να έχουν τις πόρτες τους «ανοιχτές» για την είσοδο των Αμερικανικών πολυεθνικών. Πρόκειται για μία πολιτική που εκπονήθηκε τα τέλη του 19ου αι. και στρεφόταν ενάντια στον αποκλεισμό των ΗΠΑ απ’ την Ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, πιέζοντας ειδικά την Αγγλία ν’ ανοίξει την αγορά της Κίνας.
Αν κάποια απ’ τις προαναφερόμενες διαστάσεις του ιμπεριαλισμού πάψει να ισχύει, τότε το οικοδόμημα καταρρέει, η ηγεμονία των ΗΠΑ στη παγκόσμια πολιτική και οικονομία παύει να ισχύει. Αυτό είναι το στοίχημα των ΗΠΑ στην Ουκρανία σήμερα, εξού και ο κίνδυνος χρησιμοποίησης πυρηνικών αν δεν πρυτανεύσει η λογική. Ωστόσο, σήμερα έχουμε και τη καταχώρηση της Κίνας ως νέας οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής απειλής στη λίστα των μεγάλων εχθρών του ιμπεριαλισμού. Αυτό είναι μια παράμετρος η οποία δεν είχε προσμετρηθεί στους Ψυχροπολεμικούς άξονες της αναμέτρησης των ΗΠΑ, όπερ και οι ανησυχίες του Κίσινγκερ σήμερα: «προσοχή», συνέστισε στους Αμερικανούς ηγέτες σε μία πολύ πρόσφατη παρέμβασή του στις Financial Times, «μην κάνετε πράγματα που φέρνουν κοντά τη Ρωσία με τη Κίνα». Τέλος, θάθελα να παρατηρήσω ότι η κατανόηση της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομίας στη βάση της διαίρεσης μεταξύ εχθρών και φίλων πηγάζει απ’ το θεωρητικό του Ναζισμού, Καρλ Σμιτ. Δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι αυτό το συγκεκριμένο σχήμα έχει καθοδηγήσει τη πολιτική σκέψη Αμερικανών ηγετών, όπως οι Ντην Άτσεσον και Πωλ Νίτσα, στη θεμελίωση του ΝΑΤΟ και τη δόμηση των Ψυχροπολεμικών δομικών χαρακτηριστικών του ιμπεριαλισμού που περιέγραψα παραπάνω με το περίφημο κείμενο NSC-68, ένα κείμενο και μία προοπτική ενάντια στην ΕΣΣΔ με την οποία ο Τζωρτζ Κήναν διαφωνούσε. Δεν ήταν ο Κήναν και η πολιτική της «ανάσχεσης» πάνω στην οποία θεμελιώθηκαν οι Ψυχροπολεμικές αρχές. Ήταν η σκέψη και η πρακτική του Ντην Άτσεσον και του Πωλ Νίτσα που θεσμοποίησαν το παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό στη βάση της διαίρεσης φίλου και εχθρού, με τις ΗΠΑ ν’ αποτελούν το κέντρο της συνεχούς επέκτασης της Δύσης ενάντια στην ΕΣΣΔ, δηλ., σήμερα, ενάντια στη Ρωσία. Αλλά για να είναι επιτυχής ο αγώνας των ΗΠΑ στην Ευρασία, έπρεπε πρώτα να είναι εξασφαλισμένη εσαεί η ιμπεριαλιστική τους ηγεμονία στην Ευρώπη και την Ιαπωνία μέσω της υπερβολής της Σοβιετικής απειλής, δηλ. σήμερα της Ρωσίας. Η Σοβιετική/Ρωσική απειλή υπερβάλεται με στόχο τον ηγεμονικό έλεγχο των άκρων, δηλ. της Γερμανίας και της Ιαπωνίας. Σ’ αυτή τη συνάφεια, η πολιτική σκέψη του Λήο Στράους, ο οποίος συνέχισε και επέκτεινε τις θεωρίες του Σμιτ στις ΗΠΑ τις δεκαετίες του 1970 και 1980, καθοδήγησε τις γενιές των πολιτικών και των οργανικών διαννουμένων του ιμπεριαλιστικού συστήματος μέσω του οποίου οι ΗΠΑ
-Ο πόλεμος στην Ουκρανία – αν πιστέψουμε τουλάχιστον την αφήγηση των συστημικών μέσων της Δύσης – παρουσιάζεται σαν να ξεκίνησε πριν 3 μήνες, όταν ξεκίνησε η ενεργός εμπλοκή της Ρωσίας. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι αυτός ξεκίνησε πριν από 8 χρόνια τουλάχιστον με το φασιστικό πραξικόπημα του Μαϊντάν, το οποίο στηρίχθηκε (αν όχι υποδαυλίστηκε) από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
-Με μία έννοια, ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνονταν από δεκαετίες πριν, ένα πόλεμος υπόγειος, κρυφός, αδήλωτος. Εδώ, η συνεισφορά του Κήναν και του καλύτερου μαθητή του, Ζμπίγνιου Μπρεζίνσκι, υπήρξε σημαντική. Ο Κήναν, σ’ αντίθεση με τους Άτσεσον και Νίτσα, θεωρούσε ότι η στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης/Γερμανίας και της Ιαπωνίας θα συσπειρώσουν το Σοβιετικό καθεστώς και θα ωθήσουν σε παρόμοια απάντηση εκ μέρους του. Γιαυτό και ο Κήναν, ο οποίος ήταν αντίθετος στην ίδρυση του ΝΑΤΟ – και μετέπειτα, τη δεκαετία του 1990, στην επέκτασή του – πρότεινε τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης του «πλουραλισμού» μέσα στη πολυ-πολιτισμική Σοβιετική Ένωση και, κατ’ αυτό το τρόπο, ένα ήδη αδύναμο αντι-δημοκρατικό καθεστώς, θα αυτο-προωθηθεί προς τη κατάρρευση. Είχε κι αυτός τα δίκια του, με μια έννοια. Και έτσι βέβαια έγινε. Ανάπτυξη του «πλουραλισμού» δεν σήμαινε τίποτε άλλο παρά καλλιέργεια φορέων και πυρήνων (θρησκευτικών, φιλελεύθερων κλπ) υπονόμευσης της πολιτικής συνοχής της ΕΣΣΔ. Πάρτε το παράδειγμα του Αφγανιστάν και του Οσάμα Μπιν Λάντεν. Λοιπόν, στην Ουκρανία, γινόταν το ίδιο. Ήδη επί ΕΣΣΔ διευκολύνονταν αυτός ο «πλουραλισμός» εκ μέρους των ΗΠΑ και της Δύσης συνολικά, χτιζόταν μη-κομμουνιστικές/σοσιαλιστικές ταυτότητες εθνικού τύπου, κάτι που έβρισκε έδαφος ανάπτυξης λόγω του συγκεντρωτικού χαρακτήρα της οικονομίας, την έλλειψη πολιτικής δημοκρατίας κλπ., πράγματα που είναι γνωστά. Η κατάρρευση της ΕΣΣΔ έφερε το πολιτικό κατακερματισμό που είχε εθνο-ταυτοτικά προετοιμαστεί, με τη σχεδιασμένη συνδρομή της Δύσης, δεκαετίες πριν και κατά τη διάρκεια του ΨΠ. Η παρέμβαση των ΗΠΑ το 2014 που ορθά αναφέρετε είναι συνέχεια αυτής της στρατηγικής αντίληψης των πραγμάτων, που επεκτείνεται τώρα πλέον στον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας της χώρας, έτσι όπως ακριβώς οι ΗΠΑ ελέγχουν, μέσω του ΝΑΤΟ και των πλοκαμιών του (μυστικές υπηρεσίες, πυρηνικά κλπ.), τις πολιτικές εξουσίες όλων των κρατών-μελών και, φυσικά, όλης της ΕΕ. Το «παράδοξο» της όλης υπόθεσης είναι ότι τόσο η ΕΣΣΔ όσο και η Ρωσία ζήτησαν άπειρες φορές να ενταχθούν, ισότιμα, στο θεσμικό πλαίσιο της Δύσης. Η άρνηση των ΗΠΑ σε όλες τις περιπτώσεις ήταν κατηγορηματική για τους λόγους που σας ανέφερα προηγουμένως, άρα δεν πρόκειται για παράδοξο: οι ΕΣΣΔ-Ρωσία είχαν χαρακτηριστεί ως εχθροί του Δυτικού πολιτισμού. Δεν το έχουν κάνει αυτό εξ ολοκλήρου ακόμη με την Κίνα για λόγους που δεν υπάρχει χώρος ν’ αναπτύξω εδώ.
-Απέναντι στην συσπείρωση του ιμπεριαλιστικού μπλοκ υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, παρατηρούμε τις αντίστοιχες διαδικασίες από τις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου και ιδιαίτερα των χωρών αντι-ιμπεριαλιστικού, αντιαποικιακού και σε ορισμένες περιπτώσεις σοσιαλιστικού προσανατολισμού, οι οποίες αμφισβητούν το μονοπολικό σύστημα.
-Είναι σωστό αυτό και έχει ήδη παρατηρηθεί. Στην Ελλάδα, αν δεν κάνω λάθος, πρώτη που εξέφρασε αυτή τη διάσταση ήταν η Νάντια Βαλαβάνη. Ωστόσο, δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο ενωμένο είναι αυτό το «ιμπεριαλιστικό μπλοκ», όπως το ονομάζετε. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο θα κρατήσει ο πόλεμος, τι καθεστώς πραγμάτων θα δημιουργηθεί ακόμη κι αν τελειώσει ο πόλεμος, σε ποια κατάσταση θα είναι οι οικονομίες της Δύσης και της Ευρασίας κλπ., υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τη συνοχή του «ιμπεριαλιστικού μπλοκ». Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, αν ο Μιλόσεβιτς το 1999 είχε τη δυνατότητα να κρατήσει έστω ακόμη λίγες μόνο μέρες, δεν είμαι σίγουρος αν το ΝΑΤΟ θα μπορούσε πλέον να λειτουργήσει ενωτικά στο θέμα του βομβαρδισμού της Σερβίας. Η Γαλλία είχε ήδη αρχίσει να εκδηλώνει ανοιχτά τις ανησυχίες της. Η Ρωσία, όμως, δεν είναι Σερβία. Πρόκειται για κράτος με αυτοκρατορικό παρελθόν και είναι μεγάλη πυρηνική δύναμη. Αν αποδειχτεί ότι είναι σε θέση να διαχειριστεί τη κρίση για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς εσωτερικές απώλειες – εννοώ σε επίπεδο εσωτερικών κοινωνικών και πολιτικών συναινέσεων – τότε το ΝΑΤΟ θα έχει το πρόβλημα, όχι η Ρωσία. Οι χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου που δεν συντάχθηκαν μέσα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με την πλατφόρμα των ΗΠΑ είναι, εν δυνάμει, ένα πρόπλασμα νέου «κινήματος αδεσμεύτων», αλλά χρειάζονται ηγεσία. Χωρίς ηγεσία, είναι ασυντόνιστες και χωρίς συνοχή. Η Κίνα μπορεί να προσφέρει μια τέτοια ηγεσία, αλλά αυτή δεν μπορεί να είναι παρά οικονομικής μορφής. Κίνα και Ινδία αγοράζουν πυρηνική τεχνογνωσία από τη Ρωσία. Υπάρχει η δομή της Σαγκάης που ελέγχεται απ’ τη Κίνα, καθώς και η Ευρασιατική Ένωση που ελέγχεται απ’ τη Ρωσία. Ωστόσο, δεν έχουν υπάρξει ακόμη μορφές οικονομικής και πολιτικής ενσωμάτωσης μεταξύ Κίνας, Ινδίας και Ρωσίας. Αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει. Ο κόσμος μας είναι πάρα πολύ ρευστός και η Ουκρανική κρίση όξυνε αυτή τη ρευστότητα.
-Αν μπορείτε θα θέλαμε μια πρόβλεψη για το κατά πόσο αυτό το κύμα αμφισβήτησης θα επεκταθεί τελικά και στις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις, αλλά και τους μικρότερους δυτικούς συμμάχους, όπως η χώρα μας, καθώς και ποια μπορεί να είναι η αντίδραση της Δύσης αφού μέχρι σήμερα έχει αποτύχει να διεμβολίσει τη συμμαχία του Πεκίνου με τη Μόσχα;
-Αποφεύγω τις προβλέψεις, αν και ο Κων/νος Καβάφης μας δίδαξε ότι μπορούμε ν’ ακούσουμε την «αχώ των γεγονότων που έρχονται». Δεν μπορούμε όμως να τα δούμε και κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη. Μιλάτε, όμως, με κινηματικούς όρους. Με τέτοιους όρους, ελπίδα υπάρχει στη Λατινική Αμερική, στα εθνικο-απελευθερωτικά κινήματα (π.χ. Κουρδικό, Παλαιστίνη), στους μεγάλους δημοκρατικούς-σοσιαλιστικούς πυρήνες σε πολλές επαρχίες της Ινδίας, καθώς βέβαια και στη Κίνα. Σήμερα, δεν βλέπω ουδεμία μαζική, σοσιαλιστική αντίσταση στο σύστημα του νεο-φιλελεύθερου ιμπεριαλισμού μέσα στις κοινωνίες της Δύσης. Πολύ λυπάμαι που το λέω αυτό. Και μεγάλος υπεύθυνος γιαυτό είναι η πορεία που πήρε η Ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία μετά την ήττα του Κεϋνσιανού προγράμματος του Μιτεράν στη Γαλλία το 1983, υποκύπτοντας καθ’ ολοκληρία στην ορντο-φιλελεύθερη πολιτική της Γερμανίας, που σάρωσε στη κυριολεξία όλο το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Αυτά είναι θέματα που εξετάζω εξονυχιστικά σε μία απ’ τις τελευταίες μελέτες μου που συνέγραψα με τον Μπουλέντ Γκοκάϋ (Ελλην. μτφρ: Η αποσύνθεση του Ευρω-ατλαντισμού και ο νέος αυταρχισμός, εκδ. Επίκεντρο). Η σοσιαλδημοκρατία έχει παντελώς ενσωματωθεί μέσα στο πρόγραμμα του ορντο-νεο-φιλελευθερισμού, δηλ το πρόγραμμα της διαρκούς λιτότητας και του κρατικού αυταρχισμού. Η Ελλάδα, ως η χώρα με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση εκρηκτικών πολιτικο-οικονομικών αντιφάσεων στην Ευρωζώνη τη περίοδο 2010-15, έδωσε ένα μεγάλο αντιστασιακό κίνημα, το οποίο όμως ενέδωσε στη πίεση του νεο-ορντο-φιλελευθερισμού. Άρα, η πρόβλεψή μου απ’ αυτήν την άποψη είναι πολύ απαισιόδοξη. Από μια άλλη άποψη όμως, δεν είναι. Διότι ένα αντι-ιμπεριαλιστικό κίνημα δεν έχει μόνο μία αντι-καπιταλιστική ταξική διάσταση. Έχει και μια εθνο-λαϊκή διάσταση. Πολλάκις, ο αντι-ιμπεριαλισμός είναι βαθειά πατριωτικός με το πατριωτικό στοιχείο ακόμα και να υπερισχύει του ταξικού. Μ’ αυτή την έννοια, και με δεδομένο τον υπο-ιμπεριαλισμό της Τουρκίας σε Αιγαίο και Κύπρο καθώς και την στρατηγική απροθυμία των ΗΠΑ να στηρίξουν τις Ελληνικές αστικές τάξεις – πολιτικές και οικονομικές – βλέπω να υπάρχει η δυνατότητα ν’ αναπτυχθεί κοινωνικά μια λαϊκή-πατριωτική αντίσταση με έντονα αντι-ιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά, η οποία δεν είναι ωστόσο ακόμη αρθρωμένη πολιτικά.
-Βλέπουμε ότι ενώ το ΝΑΤΟ συνεχίζει την επέκτασή του, η επίσης Νατοϊκή Τουρκία δηλώνει πως δεν είναι διατεθειμένη να δώσει το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας, αν δεν λάβει εγγυήσεις ασφαλείας σε ό,τι αφορά την υποστήριξη του αυτονομιστικού κινήματος των Κούρδων.
-Η Τουρκία είναι ένας μεγάλος παίκτης, κι όχι μόνο σε περιφερειακό επίπεδο. Είναι μέλος των G20. Το ΑΕΠ μόνο της Κων/πολης είναι μεγαλύτερο απ’ το ΑΕΠ της Ελλάδας. Οι Τουρκικές επιχειρήσεις και τράπεζες στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη, τη Κεντρική Ασία και την Αφρική έχουν πλέον μία δυναμική που κανείς δεν μπορεί ν’ αγνοήσει. Η Τουρκία δεν χρειάζεται την ΕΕ, είναι η ΕΕ που χρειάζεται τη Τουρκία. Γιαυτούς – και για άλλους λόγους που εξηγώ στη πρόσφατη μελέτη μου Τουρκικός ιμπεριαλισμός και αποτροπή (εκδ. Επίκεντρο) – η Τουρκία είχε πάντοτε μία ελευθερία κίνησης μέσα στο ΝΑΤΟ που μόνο μ’ αυτή της Γαλλίας θα μπορούσε κάπως να συγκριθεί. Σήμερα η ελευθερία δράσης της Τουρκίας έχει αυξηθεί λόγω των ηττών που υπέστει η Αμερική στη Μέση Ανατολή και τη Κεντρική Ασία, αλλά και λόγω της τρομακτικής οικονομικής άνθισης της Τουρκίας την περίοδο των δύο δεκαετιών των κυβερνήσεων Ερντογάν. Η Τουρκία, ακόμα, ελέγχει τα στενά, έχει στρατό – εκτός ΝΑΤΟ – σε Συρία, Βόρειο Ιράκ, Λιβύη και Σομαλία. Έχει ουσιαστικά προσαρτήσει τα κατεχόμενα, ενώ Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία έχουν εγκλωβιστεί στη νοσηρή διαπραγματευτική φόρμουλα της «ΔΔΟ» (Διζωνική-Δικοινοτική Ομπσπονδία). Αυτή η φόρμουλα, ωστόσο, δεν είναι παρά εκλεπτυσμένες και λεπτομερείς εκδοχές του σχεδίου που έδωσε στους Γλαύκο Κληρίδη και Γεώργιο Μαύρο στις 13 Αυγούστου 1974 ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Τουράν Γκιουνές (αυτό ήταν το σχέδιο Ανάν, για παράδειγμα). Κανένας δεν της λέει τίποτε. Το ότι δεν της λένε τίποτα σημαίνει ότι έχει μεγάλη διαπραγματευτική ισχύ. Έτσι, μπορεί να θέτει όρους στις ΗΠΑ για την ένταξη της Φιλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ κλπ., κοντολογής δεν είναι poodle, δηλ. ένα μικρό πειθήνιο σκυλάκι. Θα συναινέσει στην ένταξή τους μόνο όταν πάρει αυτά που θέλει για το συμφέρον της. Κι σ’ αυτά που θέλει, να είστε σίγουρος, συμπεριλαμβάνονται και Ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου μιας «λύσης» στο Κυπριακό, όιπου θα υπάρχει ένα Τουρκικό κράτος στα κατεχόμενα και ένα Τουρκο-Ελληνικό κράτος στο Νότο, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για θέματα ΑΟΖ, εκμετάλλευσης υδρογοναρθράκων κλπ. Αυτή είναι η θέση της Τουρκίας απ’ το 1956-57 και είχε συστηματοποιηθεί απ’ τον Νιχάτ Ερίμ.
-Γιαυτό και η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται ως δεδομένη, ενώ διαβάζουμε σε ξένα δημοσιεύματα πως η Τουρκία σκοπεύει να θέσει το Κυπριακό ως προϋπόθεση για να πει «ναι» στη διεύρυνση του Ευρωατλαντικού Συμφώνου. Πως αξιολογείτε τις διαφορετικές στάσεις Ελλάδας και Τουρκίας και τι βλέπετε να προμηνύει για τις μεταξύ τους εξελίξεις;
-Ακριβώς! Το θέμα είναι γιατί η Ελλάδα είναι «δεδομένη». Είναι επειδή είναι μικρή, θα έλεγε κάποια. Και η Δανία είναι μικρή. Ναι αλλά δεν είναι στα Βαλκάνια, θα μας πούνε. Καλώς. Και το Ισραήλ είναι μικρό. Κι εδώ το τρικ των παραλληλισμών σταματάει. Το Ισραήλ έχει εθνική αστική τάξη η οποία συνεπικουρείται απ’ τη παγκόσμια οικονομική και πολιτική επιρροή της πανίσχυρης Εβραϊκής διασποράς. Η Ελλάδα έχει μία κομπραδόρικη-μεταπρατική αστική τάξη και μία μεγάλη εφοπλιστική τάξη των οποίων τα συμφέροντα δεν είναι γειωμένα στον Ελλαδικό χώρο αλλά περιπλεκόμενα και εξαρτημένα από μεγάλα μονοπωλιακά και χρηματιστηριακά κεφάλαια των χωρών του κέντρου. Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ/ΕΕ και ΟΝΕ περιέπλεξε ακόμα περισσότερο την εξάρτηση της χώρας από εξωγενείς φορείς. Όλοι οι παραγωγικοί πυρήνες μιας αυτοφυούς αστικής τάξης έχουν καταστραφεί με την εισοδο στην ΟΝΕ. Η Ελλάδα δεν μπορεί να δημιουργήσει οικονομίες κλίμακας σε ανοιχτό ανταγωνιστικό περιβάλλον. Έτσι, για ν’ αναφέρω ένα μόνο παράδειγμα, καταστράφηκε η κλωστο-υφαντουργία της. Η κρίση χρέους και τα μνημόνια ήρθαν κυρίως λόγω του τεράστιου ελλείματος στις τρέχουσες συναλλαγές και στο ισοζύγιο πληρωμών. Σε επίπεδο θεσμών, σήμερα έχουμε πλέον φτάσει σε σημείο να μιλάμε για σύμφυση μεταξύ των θεσμών της Ελλάδας και της ΕΕ υπό την απόλυτη κυριαρχία και έλεγχο της ΕΕ/Γερμανίας. Πρόκειται για νεο-αποικιοκρατική κατάσταση. Προσθέστε το ΝΑΤΟ και την αμυντική εξάρτηση της χώρας σ’ αυτή την εικόνα και όλες οι απορίες σας θα λυθούν. Να γιατί η Ελλάδα είναι «δεδομένη».
-Κάντε μας ένα σχόλιό σας σχετικά με τη πρόσφατη διατάραξη των σχέσεων της χώρας μας με το Ιράν.
-Με βάση αυτών που σας είπα πιο πάνω, η ενέργεια της Ελλάδας στη Κάρυστο ήταν απολύτως φυσιολογική, αν και δεν σκέφτηκαν το πιθανό αντίποινο, αυτό δηλ. που έκανε το Ιράν, διότι αν το σκεφτόταν τότε ίσως οι ιθύνουσες τάξεις μας θα εξέφραζαν κάποια ανησυχία στις ΗΠΑ πριν εφαρμόσουν την εντολή τους. Ξέρετε, απ’ τα στενά του Χορμούζ περνάνε εκατοντάδες ελληνικά τάνκερ, ενώ τα Ιρανικά τάνκερ στο Αιγαίο είναι αμελητέας οικονομικής βαρύτητας. Τα συμφέροντα του Ελληνικού εφοπλιστικού κεφαλαίου είναι πολλαπλάσια εκείνων του Ιρανικού. Έλληνες εφοπλιστές είναι οι κύριοι μεταφορείς του Αμερικανικού σχιστολιθικού αερίου στις παγκόσμιες αγορές. Έχουν ξεπεράσει ακόμα και τους Ιάπωνες. Άρα ισοδύναμη «τράμπα» δεν γίνεται. Η πράξη της Ελληνικής κυβέρνησης που έδρασε εκ προτροπής των ΗΠΑ βλάπτει τα συμφέροντα του Ελληνικού εφοπλιστικού κεφαλαίου και του Ελληνικού κράτους. Πρόκειται για κωμωδία με έντονα στοιχεία τραγωδίας, διότι αυτή η πράξη σπρώχνει το Ιράν πιο κοντά Τουρκία. Η Ελλάδα έχει συμφέρον να έχει καλές σχέσεις με το Ιράν, τη Συρία, την Ινδία, τη Ρωσία και τη Κίνα. Το ίδιο όπως καλές σχέσεις πρέπει να έχει και με τις ΗΠΑ. Αλλά, όπως φαίνεται, η Ελλάδα έχει βάλει όλα τα αυγά της σ’ ένα καλάθι, κάτι που βέβαια εξηγείται με την ταξική ανάλυση που σας έκανα παραπάνω.
-Μια τελευταία ερώτηση. Τι σημαίνει συνολικά για την Ελλάδα αυτή η άνευ όρων πρόσθεση στο άρμα του ευρωατλαντισμού, την οποία άλλωστε βλέπουμε και στην περίπτωση της σύγκρουσης στην Ουκρανία;
-Σύντομα, θα έλεγα ότι σημαίνει, με αργό αλλά σταθερό τρόπο, παραχωρήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων σε Θράκη, Αιγαίο και Κυπριακή Δημοκρατία και αυτό γιατί η Τουρκία παραμένει ο πρωτεύον στρατηγικός συνομιλητής των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο – το Ισραήλ αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση – ενώ μπορεί να αξιοποιεί τις οικονομικές και πολιτικές της σχέσεις με τη Ρωσία και τη Κίνα στο μεγάλο θέατρο της Ευρασίας. Οι κομπραδόρικες και πολλαπλά εξαρτημένες ελίτ της χώρας είναι ενδοτικές. Είναι έτοιμες εδώ και πολύ καιρό να έρθουν σε τέτοιο συμβιβασμό, πιστεύοντας ότι μπορούν να εξαγοράσουν ειρήνη με εκχωρήσεις εθνικής κυριαρχίας. Πρόκειται για καταστροφική και ανιστορική λογική. Η Τουρκία θα τσεπώσει ότι τις δώσεις και μετά από 5 χρόνια θάρθει και θα σου ζητάει κι άλλα. Κοιτάξτε, το έργο των κυρίαρχων τάξεων της χώρας είναι έργο καταστροφής απ’ όλες τις απόψεις. Πάρτε τις πληθυσμιακές τάσεις. Το 2050 η Τουρκία θα έχει 100 εκ. πληθυσμό και η Ελλάδα, αν δεν αντιστραφεί η δημογραφική της κρίση, 8 εκ. Η λύση δεν είναι οι μετανάστες, όπως υποστηρίζει η νεο-φιλελεύθερη ελίτ μας, όπου οι άνθωποι θα δουλεύουν χωρίς ασφάλιση και περίθαλψη με μισθούς πείνας. Η λύση είναι οι δημόσιες επενδύσεις και οι κοινοπραξίες με ξένα κεφάλαια τα οποία θα αποβαίνουν εις όφελος ενός Ελληνικού σοσιαλιστικού κράτους, δηλ. των Ελλήνων πολιτών. Μόνο ένα καθεστώς σοσιαλιστικής δημοκρατίας μπορεί να το καταφέρει αυτό, το οποίο θα μπορεί και ν’ αναπτύξει μία υβριδική και ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας και ασφάλειας απέναντι στη Τουρκική απειλή. Να πως «θα γίνεις Δανία», αν κι αυτό, όπως καταλαβαίνετε, είναι σχήμα λόγου. Αν η σοσιαλιστική δημοκρατία δεν ειναι Ελληνική, με όλα τα πολιτισμικά κοινωνικά στοιχεία των παραδόσεών μας, καλύτερα να μην υπάρξει. Το δε μείζον θέμα της αποτροπής της Τουρκικής απειλής σε Θράκη, Αιγαίο και Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να το φέρει σε πέρα μόνο μία σοσιαλιστική κυβέρνηση της οποίας ο πυρήνας θα ελέγεται από μία ηγεσία που θα εκφράζει την αρραγή ενότητα μεταξύ λαού και στρατού. Προϋπόθεση για να υπάρξει αυτή η ενότητα είναι ένα πολιτικό πρόγραμμα κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης με αξιοπρεπείς μισθούς και συντάξεις. Έχετε ρωτήσει να μάθετε το μισθό ενός ιπτάμενου που αναχαιτίζει Τουρκικά μαχητικά καθημερινά στο Αιγαίο; Η τήρηση του καθήκοντος «επαφίεται στο πατριωτισμό του», για να παραφράσω μια απ’ τις ακροτελεύτιες διατάξεις του Συντάγματος. Όλα αυτά πρέπει ν’ αλλάξουν. Η ενότητα μεταξύ λαού και στρατού που σήμερα υπονομεύεται απ’ το πολυ-εξαρτημένο σύστημα εξουσίας της χώρας θα τεθεί από μία σοσιαλιστική κυβέρνηση στο δημοκρατικό και επαγγελματικό επίπεδο επίπεδο που της αρμόζει.
*Το βιβλίο του Βασίλη Κων/νου Φούσκα, «Τουρκικός ιμπεριαλισμός και αποτροπή», κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις Επίκεντρο.
