Με αφορμή την επίσκεψη της κοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας του Αζερμπαϊτζάν στην κατεχόμενη Κύπρο στα μέσα Ιουλίου το Jamestown Foundation αναλύει τα βήματά του.
Η Τουρκία θέλει ανοιχτά το Αζερμπαϊτζάν να αναγνωρίσει την “Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου” (ΤΔΒΚ) ως ανεξάρτητο κράτος, όπως αναφέρει το αμερικανικό ινστιτούτο jamestown.org, πρώτο μεταξύ μιας σειράς φίλια προσκείμενων προς την Τουρκία κρατών.
Μετά τον δεύτερο πόλεμο του Ναγκόρνο – Καραμπάχ (27 Σεπτεμβρίου – 9 Νοεμβρίου 2020) μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και λόγω της υποστήριξης της Τουρκίας, η Άγκυρα ξεκίνησε να πιέζει αφόρητα το Μπακού να εμπλακεί περισσότερο στα τουρκικά γεωπολιτικά παιχνίδια με στρατιωτικές ασκήσεις και άλλες κινήσεις.
Το Μπακού όμως είναι επιφυλακτικό για τις επικίνδυνες επιπτώσεις μιας τέτοιας αναγνώρισης, λόγω διαφόρων μετώπων από εξωτερικής πολιτικής.
Tα μέτωπα της κυβέρνησης του Μπακού
Επί του παρόντος, το Αζερμπαϊτζάν αντιμετωπίζει εντάσεις με τη Ρωσία και το Ιράν. Στις 11 Αυγούστου 2021, το Υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση για να καταδικάσει την αδράνεια των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων στο Καραμπάχ μέσω του Διαδρόμου Λάτσιν.
Την ίδια μέρα, το Υπουργείο Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν εξέδωσε ένα νότα διαμαρτυρίας στην Τεχεράνη για ιρανικά οχήματα που εισέρχονταν και εξέρχονταν από την περιοχή που ελέγχουν τα ρωσικά ειρηνευτικά τμήματα του Καραμπάχ.
Ο Αζέρος Πρόεδρος Ilham Aliyev εξέφρασε προσωπικά τη διαμαρτυρία του προς τη Ρωσία και το Ιράν στη συνέντευξή του στο CNN Turk στις 14 Αυγούστου.
Με δεδομένο όλα αυτά, το Μπακού συνειδητοποιεί ότι χρειάζεται μια ισχυρή, συνεχή όμως τουρκική στρατιωτική υποστήριξη.
Ως εκ τούτου, το Κυπριακό γίνεται όλο και περισσότερο ένα ζήτημα προς ενδελεχή εξέταση στο πλαίσιο της συμμαχίας Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας.
Στις 21 Ιουλίου 2021, ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan δήλωσε ότι η Άγκυρα «θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξασφαλίσει (διεθνή) αναγνώριση του τουρκοκυπριακού κράτους το συντομότερο δυνατό».
Μεθοδεύει την αναγνώριση των κατεχομένων η Τουρκία
Η Άγκυρα προσπαθεί να εξασφαλίσει τουλάχιστον κάποια περιορισμένη αναγνώριση για την ΤΔΒΚ (επί του παρόντος αναγνωρισμένη αποκλειστικά από την Τουρκία), διότι η τουρκική ηγεσία επικρίνεται όλο και περισσότερο από τους εγχώριους αντιπάλους της για απομόνωση της χώρας.
Διάφορα δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης και αναφορές εμπειρογνωμόνων δείχνουν ότι η Άγκυρα επικεντρώνεται ιδιαίτερα στην ενθάρρυνση των κυβερνήσεων του Πακιστάν, του Κιργιζιστάν και του Αζερμπαϊτζάν να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία της “ΤΔΒΚ”.
Πράγματι, ο Πρόεδρος Ερντογάν είπε στους δημοσιογράφους νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, ότι «συζητά συνεχώς» το θέμα με τον ομόλογό του από το Αζερμπαϊτζάν.
Προφανώς ως απτό αποτέλεσμα αυτών των «συνεχιζόμενων συζητήσεων», η κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία του Αζερμπαϊτζάν πραγματοποίησε μια σπάνια επίσκεψη στην Κατεχόμενη Κύπρο στα μέσα Ιουλίου.
Ο ψευδο-πρόεδρος της “ΤΔΒΚ” Ersin Tatar, και ο “ψευδο-πρωθυπουργός Ερσάν Σανέρ συναντήθηκαν με την αζέρικη αντιπροσωπεία.
Ο Πρόεδρος Tatar περιέγραψε το Αζερμπαϊτζάν, τη κατεχόμενη Κύπρο και την Τουρκία ως «ένα έθνος, τρία κράτη», μια αναδιατύπωση του περίφημου συνθήματος «ένα έθνος, δύο κράτη» του Ερντογάν.
Εάν το Αζερμπαϊτζάν όμως αναγνωρίσει την Κατεχόμενη Κύπρο ως κράτος, η Ελλάδα και η Κύπρος, πιθανότατα θα ανταποδώσουν αναγνωρίζοντας τες ”de facto” τις Αρμενικές αρχές στο Καραμπάχ. Οι σχέσεις του Αζερμπαϊτζάν με την Ελλάδα, ως τον κύριο υποστηρικτή του ελληνικού τμήματος της Κύπρου (δηλαδή της διεθνώς αναγνωρισμένης Δημοκρατίας της Κύπρου) δεν είναι απλές.
Ο Aliyev, επέλεξε να είναι ειλικρινής και όχι να τηρεί τη διπλωματική τακτική, όταν έλαβε για παράδειγμα τα διαπιστευτήρια από τον νεοδιορισμένο Έλληνα πρέσβη στις 2 Σεπτεμβρίου 2020.
Κατηγόρησε την Αθήνα για τη μη συμμόρφωση με τους όρους του διαγωνισμού, για την εξαγορά του ελληνικού φορέα εκμετάλλευσης δικτύου φυσικού αερίου ΔΕΣΦΑ, ενώ υποστήριξε πλήρως την Τουρκία στις διαφορές της με την Ελλάδα.
Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα είναι μια χώρα διέλευσης για το στρατηγικό έργο φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, και το μερίδιο του Αζερμπαϊτζάν στις εισαγωγές φυσικού αερίου από την Ελλάδα έχει φτάσει το 18%.
Η υποστήριξη Κύπρου – Ελλάδας
Επιπλέον, στις 12 Ιουλίου 2021, ο Έλληνας πρεσβευτής επισκέφθηκε την πόλη Σούσα του Αζερμπαϊτζάν, προκαλώντας έντονη κριτική και ένταση στην Αρμενία, αλλά και εντός Ελλάδας.
Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία απολαμβάνουν επίσης την υποστήριξη από τις Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Μια αναγνώριση των Κατεχομένων στην Κύπρο από το Αζερμπαϊτζάν θα σήμαινε επομένως, προβλήματα και με την ΕΕ, και αυτό δεν το θέλει ο Aliyev σε καμία περίπτωση.
Τον Ιανουάριο του ίδιου έτους, κατά την έναρξη της πρώτης προεδρικής θητείας του Ilham Aliyev, είπε στους δημοσιογράφους ότι το Αζερμπαϊτζάν θα αναγνωρίσει την Κατεχόμενη Κύπρο ως ανεξάρτητο κράτος εάν η Κυπριακή Δημοκρατία ψηφίσει κατά της ειρηνευτικής συμφωνίας στο επερχόμενο δημοψήφισμα.
Αλλά παρόλο που τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος ήταν αρνητικά, το Μπακού δεν έπραξε ουδέν.
Συνεπώς, η παντομίμα και το θέατρο σκιών θα συνεχιστεί από το Μπακού, με αποδέκτη το τουρκικό κοινό.
Μόνο που ο Erdogan έχει το “μαχαίρι και το πεπόνι” και μπορεί πραγματικά να πείσει το Μπακού να υλοποιήσει την τουρκική απόφαση, η οποία θα προκαλούσε ντόμινο εξελίξεων στις τουρκόφωνες χώρες της περιοχής.