Η Τουρκία επιχείρησε να οδηγήσει σε ψηφοφορία μια τυπική διαδικασία στα Ηνωμένα Έθνη και εν τέλει το μόνο που κατάφερε ήταν να απομονωθεί αφού κανένα κράτος δεν την ακολούθησε στη αμφισβήτηση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Το ψήφισμα επαναλαμβάνει την οικουμενικότητα της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Τα ανοίγματα που επιχειρεί τα τελευταία χρόνια η Τουρκία, προς διάφορες κατευθύνσεις, στοχεύουν μεταξύ άλλων, στο να αποκτήσει η χώρα ένα ισχυρό έρεισμα σε διεθνή φόρα, όπως είναι τα Ηνωμένα Έθνη. Φαίνεται ότι τη δεδομένη στιγμή κανένα κράτος, όσο κι αν ευχαριστεί την Τουρκία για στήριξη και βοήθεια, δεν είναι ακόμα διατεθειμένο να εγκαταλείψει διεθνείς συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Όπως είναι η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών εντός Δεκεμβρίου υιοθετεί κάθε χρόνο Απόφαση για τους Ωκεανούς και το Δίκαιο της Θάλασσας. Μια τυπική διαδικασία που περνά χωρίς να χρειάζεται ψηφοφορία. Αυτό γινόταν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Στην τελευταία σύνοδο του 2020 η Τουρκία (η οποία να σημειώσουμε προεδρεύει φέτος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών) αποφάσισε να ζητήσει όπως διεξαχθεί ψηφοφορία ανάμεσα στα κράτη μέλη του διεθνούς οργανισμού.
Σίγουρα πίσω από την απόφαση για να ζητηθεί η ψηφοφορία δεν βρισκόταν η καταγραφή της αντίθεσης της Τουρκίας στο Δίκαιο της Θάλασσας, αφού αυτό θα μπορούσε να το κάνει και χωρίς ψηφοφορία. Ενδεχομένως να ήλπιζε ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία θα την ακολουθούσαν κι άλλες χώρες, κάτι που θα της επέτρεπε να στήσει ένα νέο αφήγημα περί αμφισβήτησης της συγκεκριμένης Σύμβασης. Αφήγημα το οποίο θα χρησιμοποιούσε ως όπλο στην προώθηση των σχεδίων της στην Ανατολική Μεσόγειο σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδας. Στην ψηφοφορία που διεξήχθη εντός Δεκεμβρίου στα Ηνωμένα Έθνη την εν λόγω έκθεση της Γενικής Συνέλευσης υπερψήφισαν 152 χώρες, 1 χώρα εναντίον, η Τουρκία και τέσσερις αποχές από Κολομβία, Μαδαγασκάρη, Νιγηρία και Βενεζουέλα.
Όπως αναφέρεται και σε σχετική ανακοίνωση στην ιστοσελίδα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών: “Μέσα από το 56σέλιδο κείμενο η Σύνοδος επαναβεβαίωσε τον ενοποιητικό χαρακτήρα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και τη ζωτική σημασία που έχει στη διατήρηση της ακεραιότητά της. Καλεί όλα τα κράτη που δεν το έχουν πράξει να καταστούν συμβαλλόμενα μέρη στη Σύμβαση και το Τμήμα ΧΙ της Συμφωνίας που καθιέρωση τη Διεθνή Αρχή Βυθού και προσέφερε ένα καθεστώς για τα ορυκτά που βρίσκονται εκτός των χωρικών υδάτων ενός κράτους ή την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Παράλληλα καλεί εκείνα τα κράτη που δεν το έχουν πράξει όπως συμβληθούν με τη Συμφωνία για την Εφαρμογή των Προνοιών της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας της 10ης Δεκεμβρίου 1982”.
Περαιτέρω “καλεί όλα τα κράτη όπως εναρμονίσουν την εθνικής τους νομοθεσία με τις πρόνοιες της Σύμβασης και, αν δεν το έχουν ήδη πράξει, να καταθέσουν προς τον Γενικό Γραμματέα τους πίνακες ή τις λίστες των γεωγραφικών συντεταγμένων όπως καθορίζονται από τη Σύμβαση”.
Το ψήφισμα της απόφασης της Γενικής Συνέλευσης καλεί τα κράτη μέλη του διεθνούς οργανισμού όπως επιλύουν ειρηνικά τις όποιες διαφορές έχουν σε σχέση με την εφαρμογή της Σύμβασης και να εργάζονται προς την κατεύθυνση της διατήρησης συνθήκων ασφάλειας εντός των θαλασσών.
Η τουρκική αντίδραση
Ο εκπρόσωπος της Τουρκίας, στην παρέμβασή του προς εξήγηση της θέσης του ( προβαίνοντας σε δικαιολόγηση ψήφου) ανέφερε ότι η αντιπροσωπεία του αισθάνθηκε υποχρέωση να ζητήσει ψήφο για το “L.39” λόγω της αναφοράς του στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Τουρκία, ανέφερε ο Τούρκος αντιπρόσωπος, δεν είναι μέρος του εν λόγω μηχανισμού και διαφωνεί με την άποψη ότι η Σύμβαση έχει οικουμενικό χαρακτήρα. Σύμφωνα με την τουρκική θέση, η Σύμβαση δεν είναι το μόνο νομικό πλαίσιο που καθορίζει τον έλεγχο επί των ωκεανών και των θαλασσών.
Σίγουρα η Τουρκία δεν ζήτησε την ψηφοφορία προκειμένου να εξηγήσει τη θέση της, όπως ήταν το επιχείρημα του Τούρκου αντιπροσώπου στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Προφανώς επεδίωκε να κερδίσει κάτι περισσότερο μέσα από την συγκεκριμένη ψηφοφορία. Αλλά φαίνεται πως ούτε και οι χώρες με τις οποίες συμπορεύεται και συνεργάζεται τον τελευταίο ένα χρόνο δεν την ακολούθησαν στην προσπάθεια αμφισβήτησης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών. Γιατί εάν το επιτύγχανε έστω και μερικώς σίγουρα η τουρκική διπλωματία θα είχε τρόπους να το πλασάρει διεθνώς.
Η απάντηση της Κύπρου
Η θέση που εξέφρασε η Τουρκία ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών έλαβε και σχετική απάντηση από πλευράς Κύπρου. Ο εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας που έλαβε το λόγο, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του ΟΗΕ, ανέφερε πως η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας κωδικοποιεί το εθιμικό διεθνές δίκαιο και οι πρόνοιες τους είναι δεσμευτικές για όλα τα κράτη. Υπέδειξε πως εάν η Τουρκία έχει πρόβλημα με την εφαρμογή του δικαίου της θάλασσας, υπάρχουν πάντοτε τρόποι επίλυσης τους και σ’ αυτούς περιλαμβάνεται και το Διεθνές Δικαστήριο.
Και από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών η Κυπριακή Δημοκρατία κάλεσε εκ νέου την Τουρκία να απευθυνθούν στο Διεθνές Δικαστήριο που εδρεύει στη Χάγη προκειμένου να επιλύσουν τις όποιες διαφωνίες έχουν επί του συγκεκριμένου θέματος.
Για την Κύπρο το περιεχόμενο της εν λόγω απόφασης θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό πέραν από την επανάληψη της οικουμενικότητας της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Κρίνεται σημαντικό και σ’ ότι αφορά την έκκληση που απευθύνει προς τα κράτη μέλη του διεθνούς οργανισμού να προχωρήσουν και να συμβληθούν με τη Σύμβαση υιοθετώντας όλες τις πρόνοιες της. Επίσης σημαντικό, για την περίπτωση της Κύπρου, η έκκληση για ειρηνική επίλυση των όποιων διαφορών υπάρχουν σε σχέση με της θαλάσσιες περιοχές.
Μηνύματα που στην περίπτωση της Ανατολικής Μεσογείου έχουν ένα συγκεκριμένο αποδέκτη που είναι η Άγκυρα, αφού η Τουρκία είναι η μόνη χώρα που όχι απλώς αρνείται να δεχθεί τις πρόνοιες της εν λόγω Σύμβασης αλλά με επιχειρεί με συγκεκριμένες ενέργειες να την αμφισβητήσει. Ενώ η απόφαση δείχνει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση ως προς την ύπαρξη διαφορών που δεν είναι άλλη από την ειρηνική επίλυσή τους, είτε μέσω απευθείας διαλόγου είτε με προσφυγή στα αρμόδια διεθνή.
Το ψήφισμα που υιοθέτησε η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών:
1. Επαναβεβαιώνει τον ενιαίο χαρακτήρα της Σύμβασης και τη κρίσιμη σημασία που έχει η διατήρηση της ακεραιότητά της.
2. Καλεί όλα τα κράτη που δεν το έχουν πράξει, προκειμένου να επιτευχθεί πλήρως ο στόχος της οικουμενικής συμμετοχής, να συμβληθούν με τη Σύμβαση.
3. Καλεί τα κράτη που δεν το έχουν πράξει, προκειμένου να επιτευχθεί οικουμενική συμμετοχή, να καταστούν μέρος της Συμφωνίας για την Εφαρμογή των Προνοιών της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας της 10ης Δεκεμβρίου 1982.
4. Καλεί τα κράτη να εναρμονίσουν την εθνική τους νομοθεσία με τις πρόνοιες της Σύμβασης… ώστε να διασφαλίσουν ότι οι όποιες αποφάσεις και συμφωνίες τους δεν είναι αντίθετες με τη Σύμβαση.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ψήφισμα αναγνωρίζει τη σημασία που έχει να βοηθηθούν αναπτυσσόμενες και λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες συμπεριλαμβανομένων μικρών νήσων προκειμένου να προχωρήσουν σε εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Δεσμευτική για όλα τα κράτη δηλώνει ο ΟΗΕ
Ευρωπαϊκή Ένωση και κράτη μέλη είχαν κοινή θέση ως προς την υιοθέτηση του ψηφίσματος για τους Ωκεανούς και το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Τουρκία δέχθηκε, στην προκειμένη περίπτωση, κι ένα δεύτερο ράπισμα από τον ευρωπαϊκό χώρο αφού με την κοινή ευρωπαϊκή θέση συμπορεύθηκαν χώρες με τις οποίες η Άγκυρα έχει αδελφικές σχέσεις.
Όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την κοινή δήλωση της ΕΕ και των κρατών μελών της συντάχτηκαν οι υποψήφιες χώρες Βόρεια Μακεδονία, Μαυροβούνιο, Σερβία, Αλβανία και Βοσνία-Ερζεγοβίνη, καθώς επίσης και οι Ουκρανία, Μολδαβία και Γεωργία.
Η θέση της ΕΕ και των κρατών μελών της όπως καταγράφηκε στην τελευταία απόφαση των Ηνωμένων Εθνών περιλαμβάνει τα εξής:
– Η UNCLOS ορθώς χαρακτηρίζεται ως το Σύνταγμα των Ωκεανών, η πρόνοιες της οποίας αντικατοπτρίζουν το διεθνές δίκαιο και ως εκ τούτου δεσμεύει όλα τα κράτη ανεξαρτήτως εάν έχουν ή όχι ενταχθεί στη Σύμβαση. Με την εφαρμογή ενός νομικού πλαισίου για τις θάλασσες και τους ωκεανούς, η Σύμβαση συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη καθώς και στην ειρήνη, ασφάλεια, συνεργασία και τις φιλικές σχέσεις ανάμεσα στα κράτη.
– Για το σκοπό αυτό είναι επάναγκες να υπάρχει σεβασμός στις ελευθερίες που απολαμβάνονται κάτω από τη Σύμβαση από όλα τα κράτη, συμπεριλαμβανομένων και περίκλειστων από ξηρά. Να υπάρχει επίσης σεβασμός στα κυριαρχικά δικαιώματα των παράκτιων κρατών επί των θαλάσσιων ζωνών τους, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που δημιουργούνται από νησιά.
– Όλα τα μέλη της διεθνούς κοινότητας θα πρέπει να δεσμεύονται από τις βασικές αρχές και κανόνες του δικαίου της θάλασσας και θα πρέπει να απέχουν από τις όποιες ενέργειες οι οποίες υποσκάπτουν την περιφερειακή σταθερότητα.