Τα τελευταία γεγονότα με την βίαιη ακύρωση των συνεδρίων με ευθύνη του ΠΑΜΕ ( ομοσπονδία ιδιωτικών υπαλλήλων, ΓΣΕΕ ) και τον διορισμό διοικήσεων από τα δικαστήρια,αναδεικνύουν την βαθειά και μόνιμη κρίση του συνδικαλιστικού κινήματος που αποκτά εκφυλιστικά χαρακτηριστικά.
Η ΓΣΕΕ η οποία δεν απασχολούσε με τη δράση της ούτε μονόστηλα εφημερίδων και δευτερόλεπτα στα δελτία ειδήσεων, ούτε φυσικά απασχολούσε τους εργαζόμενους ,έγινε ξαφνικά πρώτο θέμα μέσα από μια αρνητική και απωθητική εικόνα.
Έτσι μετά από δέκα χρόνια μνημονίων που σακάτεψαν τη ζωή των εργαζομένων και συνεχίζουν να αποδεκατίζουν δικαιώματα,το εργατικό κίνημα αντί να αναζητά δρόμους ανασύνταξής του, πνίγεται από την διαμάχη μιας συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας και κομματικών μηχανισμών για τον έλεγχο των συνδικάτων μακριά από τους εργαζόμενους.
Το σύστημα θέλει διαλυμένα συνδικάτα
Ένας από τους στόχους της τρόικας και των μνημονιακών πολιτικών -εκτός από την δραματική υποβάθμιση της ζωής της εργατικής τάξης -ήταν να χτυπηθεί η διαπραγματευτική δύναμη των συνδικάτων ώστε να μην μπορούν να σηκώσουν κεφάλι για πολλά χρόνια και έτσι να διασφαλιστεί η μονιμότητα της εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών.Ένα κλινικά «νεκρό» συνδικαλιστικό κίνημα είναι μια κατάσταση που εξυπηρετεί όλο το μνημονιακό πολιτικό σύστημα (ΣΥΡΙΖΑ,ΝΔ,ΚΙΝΑΛ και τις παραφυάδες του) και την μεγαλοεργοδοσία στη χώρα μας.Για να γίνω πιο σαφής το σύστημα σε αυτή τη φάση των μεγάλων δομικών ανατροπών δεν αντέχει και δεν θέλει ούτε ένα ευπροσάρμοστο στην εκάστοτε κυβερνητική εξουσία ρεφορμιστικό συνδικαλιστικό κίνημα.Άλλωστε η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία δεν θέλει τη συλλογική διαπραγμάτευση για την διαμόρφωση των μισθών ,διότι θεωρεί ότι στρεβλώνει την αγορά και προκρίνει την ατομική διαπραγμάτευση αφού δεν πιστεύει ότι υπάρχουν τάξεις αλλά μόνο άτομα.Συνεπώς μια διαλυμένη κατάσταση στα συνδικάτα είναι βούτηρο στο ψωμί τους.
ΠΑΣΚΕ –ΔΑΚΕ τεράστιες διαχρονικές ευθύνες
Οι ευθύνες της πλειοψηφίας της ΓΣΕΕ που απαρτίζεται από τις δυνάμεις ΠΑΣΚΕ και ΔΑΚΕ είναι καθοριστικές και διαχρονικές.Στη χώρα μας δομήθηκε ένας συνδικαλισμός που κατά κύριο λόγο ήταν εξαρτημένος από τις εκάστοτε κυβερνητικές επιλογές με μικρά περιθώρια αποκλίσεων κυρίως όταν οι κυβερνήσεις έπαιρναν τόσο αντεργατικά μέτρα που δεν μπορούσαν οι συγκεκριμμένες ηγεσίες να τα καταπιούν χωρίς να εξευτελιστούν πλήρως.
Στη διάρκεια των μνημονίων η κατάσταση χειροτέρεψε για υποκειμενικούς και αντικειμενικούς λόγους λόγω των τεράστιων πληγμάτων στην εργασία που δυσκόλευε την ταξική πάλη αλλά και τον πλήρη συμβιβασμό της πλειοψηφίας της ηγεσίας η οποία υποτάχτηκε στις μνημονιακές πολιτικές με αποκορύφωμα την απαράδεκτη στάση της στο δημοψήφισμα του 2015.Έκτοτε ο κατήφορος δεν είχε πάτο.
Το φαινομενικά παράδοξο στην όλη υπόθεση είναι ότι παρά την κομματικοποίηση των συνδικάτων,ο παλιός κυβερνητικός συνδικαλισμός κυρίως της ΠΑΣΚΕ συνεχίζει να καθορίζει τα πράγματα παρότι ο πολιτικός φορέας αναφοράς του έχει καταρρακωθεί ,ενώ και ο έτερος εναλλασσόμενος κυβερνητικός συνδικαλισμός της ΔΑΚΕ παίζει έναν σημαντικό ρόλο ακόμη και με διαφοροποιήσεις από την ΝΔ τουλάχιστον στο επίπεδο της επιλογής των στελεχών του.Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μικρές δυνάμεις μέσα στα συνδικάτα αλλά παρόλα αυτά ελάχιστα ενοχλήθηκε στην διάρκεια της διακυβέρνησής του από την στάση της ηγεσίας της ΓΣΕΕ.
Το φαινόμενο αυτό έχει την εξήγηση του στο γεγονός ότι ο συμβιβασμός των ηγεσιών έχει αποκτήσει πιο ιδεολογικά και στρατηγικά χαρακτηριστικά που ξεπερνά την στενά κομματική εξάρτηση.Η διαιώνιση αυτών των παρατάξεων παρά την εγκατάλειψή τους από τους εργαζόμενους ,οφείλεται στο ότι έχουν εξελιχθεί σε σκληρούς αυτοτελείς μηχανισμούς ειδικών συμφερόντων που αναπαράγονται μέσα σε ένα διαρκώς συρρικνούμενο οργανωμένο κομμάτι του συνδικαλιστικού κινήματος.Φυσικά το μεγαλύτερο μέρος των στελεχών αυτών εκλέγεται από πραγματικούς αντιπρόσωπους αλλά διευρύνεται συνεχώς ο αριθμός των νόθων αντιπροσώπων και από αυτές τις δυνάμεις αλλά και από το ΠΑΜΕ το οποίο συμβάλει στην παραχάραξη των συσχετισμών σε αρκετά κλαδικά σωματεία όπου δεν υπάρχει κανένας έλεγχος.
Άλλο η ταξική και άλλο η ελληνορωμαϊκή πάλη
H στάση του ΠΑΜΕ καταδεικνύει το αδιέξοδο του δρόμου που έχει διαλέξει το ΚΚΕ μέσα στο εργατικό κίνημα.Εδώ και είκοσι χρόνια επέλεξε την διάσπαση της κοινής δράσης των εργαζομένων,συμβάλλει τα μέγιστα στον κάθετο κομματικό και ιδεολογικό διαχωρισμό μέσα μέσα στην εργατική τάξη ,ενώ οργανωτικά ακολουθεί μια επαμφοτερίζουσα τακτική αφού παραμένει στη ΓΣΕΕ πλην όμως έχει δημιουργήσει χωριστά πρωτοβάθμια σωματεία ακόμη και σε χώρους πυκνής συνδικαλιστικής κάλυψης ,ενώ σε διεθνές επίπεδο συμμετέχει σε διαφορετική διεθνή συνδικαλιστική οργάνωση.Η στρατηγική αυτή έχει αποτύχει να συσπειρώσει εργαζόμενους με αποτέλεσμα το ΠΑΜΕ παρά τις παραχαράξεις συσχετισμών στις οποίες προβαίνει ,παρά το γεγονός ότι μεσολάβησαν 10 χρόνια μνημονίων και μια αντίστοιχη ριζοσπαστικοποίηση των εργαζομένων, να εμφανίζεται με διαρκώς συρρικνούμενες δυνάμεις μέσα στο οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα.Αυτό το γεγονός θα γινόταν εμφανές στο συνέδριο της ΓΣΕΕ παραμονές εκλογών και αυτός ήταν ένας πρόσθετος λόγος που το ΠΑΜΕ επέλεξε να διαλύσει βίαια τα συνέδρια.
Στα συνέδρια της ΓΣΕΕ ο συνήθης τρόπος με την εμπλοκή της ΠΑΣΚΕ,της ΔΑΚΕ και του ΠΑΜΕ,ήταν να γίνεται ένας διακανονισμός μεταξύ τους ,να αφαιρούνται μερικοί νόθοι και να νομιμοποιούνται οι περισσότεροι. Και η ζωή συνεχιζόταν με διαμάχες που πολλές φορρές δεν αφορούσαν τους εργαζόμενους.Φέτος τα πράγματα φαίνεται ότι δεν μπορούσαν να διακανονιστούν και έτσι τις συμφωνίες κάτω από το τραπέζι τις αντικατέστησε η κλωτσοπατινάδα και ο εκφυλισμός δίνοντας στην κοινωνία μια αποκρουστική εικόνα των συνδικάτων.
Κομματικός στρατός από την μιά και η γραφειοκρατία των ΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ αναμετρήθηκαν όχι με όρους κινήματος αλλά με όρους μηχανισμών για ένα αδειανό πουκάμισο όπως έχουν καταντήσει τη ΓΣΕΕ.
Το «έπαθλο» ήταν να έχουμε μια ακόμη δοτή διοίκηση από τα δικαστήρια.
Πολιτική η αντιμετώπιση του εργοδοτικού συνδικαλισμού
Το πρώτο ζήτημα είναι να φύγουν οι νόθοι και οι νοθείες μέσα απο τα συνδικάτα.Το επιχείρημα για τον εργοδοτικό συνδικαλισμό προφανώς έχει βάση αλλά ο εργοδοτικός συνδικαλισμός αντιμετωπίζεται με πολιτικούς και συνδικαλιστικούς όρους.Ο εργοδοτικός συνδικαλισμός είναι ένα φαινόμενο μακρόχρονο μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα.Πρόκειται για μια κατάσταση που επηρρεάζει ιδίως τα επιχειρησιακά σωματεία ,διότι εκεί μπορεί να υπάρχει άμεση επιρροή του εργοδότη.Μέσα σε αυτή την κατηγορία υπάρχει μια κλιμάκωση από συνδικαλιστές που συμβιβάζονται αναίτια ύστερα από πιέσεις του εργοδότη μέχρι συνδικαλιστές που είναι άμεσα εμπλεκόμενοι στο σχεδιασμό των εργοδοτών.Όμως πολλοί από αυτούς -δυστυχώς- ψηφίζονται από τους εργαζόμενους και γιαυτό η αντιμετώπισή τους δεν μπορεί να είναι διοικητικού χαρακτήρα, αλλά αποτέλεσμα μιας τακτικής πολιτικού στιγματισμού,απομόνωσής τους και διεύρυνσης της συνδικαλιστικής δημοκρατίας μέσα στα πρωτοβάθμια σωματεία.Το ΠΑΜΕ εύκολα εκστομίζει κατηγορίες χαρακτηρίζοντας άλλους συνδικαλιστές εργοδοτικούς-για μερικές περιπτώσεις έχει δίκιο-,αλλά και το ίδιο όταν είναι να πάρει ψήφους από εργοδοτικούς συνδικαλιστές εύκολα τους αποχαρακτηρίζει. Δεν ξεχνάμε άλλωστε ότι ιδρυτικό μέλος και στέλεχος του ΠΑΜΕ στην αρχική συγκρότησή του ήταν ο περιβόητος εργοδοτικός συνδικαλιστής Χαρίτος από τον χώρο των τραπεζών.
Υπεράσπιση της αυτονομίας και του διεκδικητικού χαραχτήρα των συνδικάτων
Η κατάσταση στο συνδικαλιστικό κίνημα έχει φτάσει στο απροχώρητο.Ο ξεπεσμός αυτός δεν μπορεί και δεν πρέπει να συνεχιστεί.Σε αυτή την κατάσταση θα μπορούσαν να παρέμβουν ουσιαστικά οι δυνάμεις που προέρχονται από το χώρο του αυτόνομου ριζοσπαστικού ταξικού συνδικαλισμού. Ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει φανεί η πιο έντονη διαφοροποίησή τους και αντιπαράθεσή τους με τις δυνάμεις του γραφειοκρατικού και κομματικού συνδικαλισμού.
Αν σχηματιστεί η αντίληψη ,ότι μετά τον διορισμό διοίκησης στη ΓΣΕΕ θα συνεχιστεί η πεπατημένη ,θα γίνουν πάλι οι διακανονισμοί για την τεχνητή διαμόρφωση των συσχετισμών τότε αυτό θα οδηγήσει στον πλήρη μαρασμό.
Η πρόταση που είχε γίνει από την Αυτόνομη παρέμβαση από την δεκαετία του 90 -για πλήρη μηχανογράφηση των μελών των συνδικάτων και των εκλογικών διαδικασιών ,ώστε να αποκλείονται οι διπλοψηφίες σε επιχειρησιακά και κλαδικά σωματεία και συμμετοχή στις εκλογές μόνο με κάρτα που θα αναγράφει τον μοναδικό αριθμό ΑΜΚΑ που έχει ο κάθε εργαζόμενος -,μπορεί να καταργήσει τουλάχιστον το φαινόμενο της νοθείας μέσα στα συνδικάτα.Αυτή την πρόταση επανειλλημμένα την αρνήθηκαν ΠΑΣΚΕ,ΔΑΚΕ και ΠΑΜΕ. Επίσης η υλοποίηση της απόφασης του οργανωτικού συνέδριου της ΓΣΕΕ την δεκατία του 1980 που προέβλεπε την ενοποίηση των δευτεροβάθμιων οργανώσεων -η οποία στην κυριολεξία πετάχτηκε στον κάλαθο των αχρήστων ,πρέπει άμεσα να εφαρμοστεί.
τρεις στόχοι-κλειδιά για το παρόν και το μέλλον
Τα πιό πάνω είναι απαραίτητα και πρέπει να δρομολογηθούν με εκλογικές διαδικασίες από τα κάτω μέχρι τα πάνω στην διάρκεια ενός εως δύο χρόνων.
Ομως αυτά δεν εξασφαλίζουν ,απαραίτητα τον ταξικό προσανατολισμό ,την μαχητική στάση και μια νέα αναγεννητική πορεία του οργανωμένου συνδικαλιστικού κινήματος.Όσο ηγεμονεύουν οι σημερινές δυνάμειςΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ στην ΓΣΕΕ ,όσο επιμένει το ΠΑΜΕ σε μια διασπαστική τακτική η κρίση του συνδικαλιστικού κινήματος θα είναι παρούσα.Συνεπώς η μάχη για την ριζική αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων με πραγματικούς όρους πρέπει να είναι στην ημερήσια διάταξη.Ταυτόχρονα όμως έστω και με τους σημερινούς συσχετισμούς δεν μπορεί να επιλέγεται η ακινησία αλλά η κοινή δράση για να πάει η κατάσταση ένα βήμα μπροστά σε όφελος των εργαζομένων.
Απαιτείται όμως παράλληλα μια πιο μακροπρόθεσμη θεώρηση.Πιστεύω ότι πρέπει να ξεκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση από τις δυνάμεις που αγωνίζονται στα πλαίσια του ριζοσπαστικού ταξικού συνδικαλισμού που πιστεύουν στην αυτονομία από κυβερνήσεις ,κόμματα και εργοδοσία με στόχο να κλείσουν οι μεγάλες πληγές. Χρειάζεται να εξασφαλιστούν: η μαζικοποίηση των συνδικάτων ιδίως με την ασυνδικάλιστη νέα γεννιά της επισφαλούς απασχόλησης,η διεύρυνση της δραστήριας συμμετοχής των εργαζομένων στα πρωτοβάθμια σωματεία κύρια μέσα από την ενεργοποίηση μαζικών συνελεύσεων ώστε να εξαλειφθεί η γραφειοκρατική διαχείριση, η ενωμένη δράση με τον συντονισμό πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων σωματείων για πολύμορφες κινητοποιήσεις στο βαθμό που η τριτοβάθμια οργάνωση συνεχίζει να μην ασκεί το ρόλο της,χωρίς φυσικά να διακυβεύεται η οργανωτική ενότητα.
Το πιο σημαντικό είναι να κατανοηθεί ο ειδικός χαρακτήρας της περιόδου που διανύουμε.Τα μνημόνια ανέτρεψαν συνθέμελα όλο τον τρόπο ζωής των εργαζομένων και θα συνεχίσουν επί χρόνια ακόμη να πατούν φρένο στην βελτίωση της ζωής της εργατικής τάξης,μετασχημάτισαν θετικά και αρνητικά συνειδήσεις,ανέτρεψαν δραστικά τον κοινωνικό συσχετισμό κεφαλαίου-εργασίας σε όφελος του πρώτου,απορρυθμίζουν τον συλλογικό εργαζόμενο.
Η εργατική τάξη πρέπει να αντιμετωπίσει αυτή την μεγάλη ήττα της από τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό με ένα νέο στρατηγικό σχέδιο αλλά και με άμεσους στόχους πάλης.Το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να κερδίσει την αξιοπιστία του και την χρησιμότητά του από μια εργατική τάξη που είναι δικαιολογημένα πολύ επιφυλακτική και πολύ απαιτητική.
*Ο Αλέκος Καλύβης ήταν πρώην Αναπληρωτής Πρόεδρος ΓΣΕΕ
