Τρίτη 12 Δεκέμβρη 1944
Ο στρατηγός Σκόμπυ ζητά συνάντηση με εκπροσώπους του ΕΑΜ. Μεσολαβεί ο κεντρώος πολιτικός Ηρακλής Πετμεζάς και ορίζεται συνάντηση με τον Μιλτιάδη Πορφυρογένη ( σ.σ.: δικηγόρος , μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ στο Λίβανο και της κυβέρνησης «εθνικής ενότητας» τις μέρες της απελευθέρωσης). Στην συνάντηση που έχει ανεπίσημο χαρακτήρα ο Σκόμπυ θέτει ως όρους για να σταματήσουν οι μάχες την αποχώρηση από την Αττική των δυνάμεων του μόνιμου ΕΛΑΣ και τον αφοπλισμό των ελασιτών της Αθήνας και του Πειραιά.
Ο Μιλτιάδης Πορφυροφένης με το στρατηγό Σαράφη.
Η ΚΕ του ΕΛΑΣ στην απάντησή της , στις 14 του Δεκέμβρη, δέχεται τους όρους αυτούς με τις προϋποθέσεις της ταυτόχρονης απόσυρσης από την πρωτεύουσα της Ορεινής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου, του αφοπλισμού και της θέσης εκτός υπηρεσίας της Χωροφυλακής, του αφοπλισμό των ταγματασφαλιτών και της παράδοσής τους στη Δικαιοσύνη. Ζητά ακόμη να σταματήσει η επέμβαση των βρετανών στα εσωτερικά της Ελλάδας και να σχηματισθεί κυβέρνηση «πραγματικής εθνικής ενώσεως, η οποία θα ρυθμίσει Δημοκρατικώς το όλον πολιτικόν και στρατιωτικό πρόβλημα της χώρας». Ο Σκόμπυ απέρριψε αυτές τις προτάσεις αποδεικνύοντας ότι η κίνησή του ήταν ένας απλός ελιγμός για να κερδίσει χρόνο..
Την ίδια μέρα αποφασίζεται και επισήμως η μαζική χρησιμοποίηση στις μάχες κατά του ΕΛΑΣ των ταγματασφαλιτών ( σ.σ.: Γράφουμε «επισήμως» γιατί από τις πρώτες ώρες των συγκρούσεων στο Γουδί χρησιμοποιήθηκαν ταγματασφαλίτες που «κρατούνταν» εκεί. Το ίδιο έγινε και με τους στρατιωτικούς που βοήθησαν τους χωροφύλακες στου Μακρυγιάννη ).
Τριάντα δυο χρόνια μετά ο τότε υφυπουργός Στρατιωτικών Λεωνίδας Σπαής μίλησε γι’ αυτή την απόφαση « Η εισήγηση ήταν των Άγγλων και η απόφαση δική μου. Ήταν πόλεμος πλέον και κάθε μέτρο φαίνεται “ επιβεβλημένο”. Δε θέλω να δικαιολογήσω την πράξη μου αλλά δε γινόταν αλλιώς, η στρατιωτική μας δύναμη ήταν ανύπαρκτη. Συνολικά υπήρχαν 27.000 άνδρες των ταγμάτων Ασφαλείας. Χρησιμοποιήσαμε 12.000, τους λιγότερο εκτεθειμένους» ( σ.σ.: Και μια λεπτομέρεια που έχει τη σημασία της: Ο στρατηγός Σπαής , φίλος του Πλαστήρα και δυό φορές βουλευτής με την ΕΠΕΚ στα μετεμφυλιακά χρόνια, στις εκλογές του 1961 ήταν υποψήφιος του ΠΑΜΕ, συνεργαζόμενος με την… ΕΔΑ! Όχι δεν άλλαξε αυτός. Η ηγεσία της Αριστεράς άλλαξε και ξέχασε!).
Οι ελασίτες καταφέρνουν να κυριεύσουν τη Σχολή Ευελπίδων και την παρακείμενη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού. Οι Εγγλέζοι επεμβαίνουν με τανκς και σώζουν από την αιχμαλωσία πολλούς ευέλπιδες.
Στη Σωτηρία οι Ριμινίτες επιτίθενται με τη βοήθεια βρετανικών τεθωρακισμένων. Οι ελασίτες υποχρεώνονται σε υποχώρηση με βαρειές απώλειες.
Οι βρετανοί συνεχίζουν τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς σε Αθήνα και Πειραιά, μεταφέρουν και καινούργιες ενισχύσεις και την ίδια ώρα συγκεντρώνουν στο Χασάνι (σ.σ.: Το σημερινό Ελληνικό) 1000 αμάχους τους οποίους είχαν συλλάβει τις προηγούμενες μέρες.
Στην Ανατολική Μακεδονία τερματίζονται οι συγκρούσεις με τα δοσιλογικά τμήματα του Τσαούς Αντών (Aντώνης Φωστερίδης) με πλήρη επικράτηση του ΕΛΑΣ.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ – ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ
«Ο Αράπης γίνηκε “νεκρή ζώνη”»
Απόσπασμα από την έκδοση της 6ης Αχτίδας της ΚΟΑ « Οι Ανατολικές Συνοικίες της Αθήνας ( το Δεκέμβρη του 1944» (Αθήνα 1945) που επανεκδόθηκε από τη Σύγχρονη Εποχή το 2014:
«Στις 12/12 οι Ριμινίτες μ’ αιφνιδιαστική επίθεση, παίρνουν τον Αράπη ( σ.σ.: Λόφος πάνω από την Καισαριανή). Τον οχυρώνουν εσπευσμένα με πυροβολικό, όλμους και πολυβολεία.
Άνδρες της Ορεινής Ταξιαρχίας (Ρίμινι) λίγο πριν τα δεκεμβριανά. (Φωτογραφία του Dmitri Kessel «Ελλάδα του ’44», εκδόσεις ΑΜΜΟΣ, Αθήνα 1994).
Το ίδιο βράδυ ξεκινάει για να τον ανακαταλάβει μια Διμοιρία από ανταρτοεπονίτες. Η νύχτα είναι σκοτεινή και βρέχει με το τουλούμι. Οι ανταρτοεπονίτες έρποντας σκαρφαλώνουν το λόφο. Το εγχείρημα αυτό είναι σωστή τρέλα, γιατί ο εχθρός είναι καλά οχυρωμένος και υπερτερεί συντριπτικά σε οπλισμό. Αλλά και σε ποια περίπτωση μεσ’ το Δεκέμβρη δε συνέβαινε το ίδιο; Οι ΕΛΑΣίτες πλησιάζουν αθόρυβα τα πολυβολεία και αιφνιδιαστικά πέφτουν απάνω στους Ριμινίτες. Η φρουρά του Αράπη εξοντώνεται μέσα σε πέντε λεπτά και όσοι γλύτωσαν κατρακυλούν την πλαγιά του αλαφιασμένοι. Τότε αρχίζει το πυροβολικό τους ένα αληθινό καταιγισμό πυρός. Οι αντάρτες, όμως, λες και έχουν κολλήσει απάνω στην κορυφή. Με τα νύχια γαντζώνουν το μουσκεμένο χώμα, ενώ οι οβίδες σκάζουν κομματιάζοντας κάθε μέτρο γης. Η θέση αυτή ήταν αδύνατο να κρατηθεί και εγκαταλείφτηκε την άλλη μέρα αλλά οι Ριμινίτες δεν τόλμησαν να ξανανέβουν. Ο Αράπης γίνηκε «νεκρή ζώνη».
«Ο αδιαφόρετος θάνατος που σεργιανά με το καρότσι στους δρόμους»
Από τις ημερολογιακές σημειώσεις του Γιώργου Σεφέρη (στις «Μέρες Δ΄ 1Γενάρη-31 Δεκέμβρη 1944», σ.376, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1986):
« Τρίτη 12 Δεκέμβρη
Νωρίς απομεσήμερο, καθώς κοιτάζω από το παράθυρο κατά τη Σωτήρα, βλέπω έναν Άγγλο στρατιώτη να κάνει νόημα σ’ ένα άλλον. ένα σοβαρό νόημα. Aπό το βάθος του δρόμου ξεπρόβαλε ένα καροτσάκι. το τραβούσε ένας εργατικός, ένας άλλος περπατούσε στο πλάι του. Από την κάσα του καροτσιού ξεπερνούσαν δυό ανθρώπινα πόδια μόνο με κάλτσες. πιο ψηλά από τις κάλτσες ξεχώριζε μια μαβιά σάρκα κι ένα πανί με αράδες σκέπαζε όλο το υπόλοιπο κορμί: Ο αδιαφόρετος θάνατος που σεργιανά με το καρότσι στους δρόμους. Ο υστερισμός της αυτοκαταστροφής σ’ όλη τη χώρα.
Αθηναϊκός δρόμος της μέρες του Δεκέμβρη του ’44. (Φωτογραφία του Dmitri Kessel οπ.π.).
Νέοι που προτιμούν το αυτόματο όπλο από την ανθρωπιά. γέροι , ξεμωραμένοι σαράφηδες στ’ αναμεταξύ ένα κοπάδι που το συγκλονίζει ο πανικός φόβος. Ποιος μπορεί να καθίσει και να λογαριάσει ψύχραιμα τα δεδομένα της τρομακτικής κρίσης που ζούμε αυτές τις μέρες».
«Κινδυνεύουν οι αρχαιότητες- Ετοιμάζουν τάγματα γεννιτσάρων»- Χιλιάδες συλλήψεις
Ειδήσεις από την πρώτη σελίδα του «Ριζοσπάστη» (12.12.1944), που κυκλοφορούσε στις περιοχές που ήλεγχε ο ΕΛΑΣ:
«Η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ θα κάνει διαβήματα σ’ όλες τις συμμαχικές πρεσβείες, για τη σωτηρία των αρχαιοτήτων μας. Οι Άγγλοι οχυρώθηκαν άνανδρα πίσω απ’τα αθάνατα μνημεία του πολιτισμού και από κει σκορπούν το θάνατο με τα πυροβόλα τους στον άμαχο πληθυσμό.
Η πρώτη σελίδα του «Ριζοσπάστη» στις 12.12. 1944
Ο ΕΛΑΣ θα μπορούσε με το πυροβολικό του να νεκρώσει τις δολοφονικές εστίες του αντιπάλου , αλλά δεν απάντησε στην πρωτάκουστη αυτή βαρβαρότητα. Αγγλικές δυνάμεις οχυρώθηκαν επίσης στην Αγγλικανική Εκκλησία της οδού Φιλελλήνων και στη διοίκηση της Εθνοφυλακής…»
Διαμαρτυρία στον Ερυθρό Σταυρό
«΄Εγινε συνάντηση της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ με εκπροσώπους του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Από μέρους του ΕΑΜ πήρε μέρος και ο βιομήχανος Λούλης τέως βουλευτής των Φιλελευθέρων. Κατά τη συνάντηση διατυπώθηκε στον Ερυθρό Σταυρό διαμαρτυρία: 1) Γιατί οι Άγγλοι οχύρωσαν τον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης και βάζουν έτσι σε κίνδυνο τα σπουδαιότατα μνημεία και 2) Γιατί οι Άγγλοι πολυβολούν και βομβαρδίζουν τον άμαχο πληθυσμό»
Ετοιμάζουν τάγματα γεννιτσάρων»
«Ο Παπανδρέου καλεί τις ηλικίες 1935-38 στο κράτος του που αποτελείται από τέσσερα αστυνομικά τμήματα. Αν πάρει κανείς υπ’ όψη του, ότι οι Κολονακιώτες δεν πάνε ποτέ στο στρατό, η άλλη περιοχή είναι μόνο καταστήματα , η δήθεν επιστράτευση σημαίνει ότι πάνε να ντύσουν τους Εδεσίτες, τους Χίτες και τους άλλους προδότες. Τα όπλα τα δίνουν οι Άγγλοι. Και έτσι με την επιστράτευση θέλουν να φτιάξουν σώματα εμφυλίου πολέμου».
Άγρια τρομοκρατία στο κράτος του Παπανδρέου
« Ύστερα από τις αλλεπάλληλες νίκες του λαού σ’ όλη την Αθήνα, το Κράτος του Παπανδρέου περιορίσθηκε σε πολύ στενό χώρο, μεταξύ Ομόνοιας και Συντάγματος. Εκεί βασιλεύει πρωτοφανής για τα ελληνικά χρονικά τρομοκρατία. Η κυκλοφορία επιτρέπεται μόνο μεταξύ 9-11 το πρωί. Το στενό αυτό χώρο, λυμαίνονται ένοπλοι Χίτες, Εδεσίτες και άλλοι δοσίλογοι που ενεργούν συλλήψεις πολιτών σε πείσμα της «απαγόρευσης» του Σκόμπυ.
Συλλήψεις πολιτών από βρετανούς και χωροφύλακες. (Φωτογραφία του Dmitri Kessel οπ. π.)
Όσους πιάνουν τους συγκεντρώνουν στη «Φέμινα» ( σ.σ.: Στην οδό Βουκουρεστίου), στα 3 Αστυνομικά Τμήματα και στα Παλιά Ανάκτορα, όπου τους βασανίζουν για να μαρτυρήσουν κινήσεις των ανταρτών στις συνοικίες. Αυτοί φαίνεται είνε οι 2 1)2 χιλιάδες αιχμάλωτοι που ανέφερε ο Παπανδρέου».
Θ’ ανοίγουν τα καταστήματα τροφίμων
«Η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ, αποφάσισε ν’ ανοίγουν τα καταστήματα τροφίμων σε όλες τις περιοχές της Αθήνας και του Πειραιά, εκτός από το Κέντρο της Πρωτεύουσας, όπου εκτείνεται το Κράτος του Παπανδρέου»
« Βοηθείστε την Αθήνα»
Από την πρώτη σελίδα της εφημερίδας της Θεσσαλονίκης «Λαϊκή Φωνή» οργάνου του Γραφείου Περιοχής Μακεδονίας του ΚΚΕ:
« Η Αθήνα που πολεμά για τη λευτεριά της πεινά. Οι δήμιοι του Σκόμπυ για να τη λυγίσουν την κήρυξαν σε αποκλεισμό.
Με λαϊκούς εράνους ειδών διατροφής και με την άμεση αποστολή τους στην Αθήνα πρέπει να βοηθήσουμε τον αγώνα του υπέροχου λαού της».
« Βρετανικαί στρατιωτικαί ενισχύσεις καταφθάνουν συνεχώς εις τας Αθήνας»
Από την εφημερίδα της κυβέρνησης Παπανδρέου «Η Ελλάς» που έριχναν στις αθηναϊκές γειτονιές τα Εγγλέζικα αεροπλάνα:
«ΛΟΝΔΙΝΟΝ ( Ιδ. Υπηρεσία). Ανεκοινώθη επισήμως ότι Βρετανικαί ενισχύσεις φθάνουν εις τας Αθήνας.
Απόβαση βρετανικών στρατευμάτων στον Πειραιά.
Επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακος διεξάγονται εις τα ανατολικά προάστεια. Εις την Θεσσαλονίκην επανελήφθη η εκφόρτωσις των πλοίων.
Ο κ. Νίξον τηλεγραφεί ότι χθες ερρίφθησαν υπό των ανταρτών 3 οβίδες των 75 χιλιοστομέτρων. Βρεττανικά αεροπλάνα εσίγησαν τα πυροβόλα των ανταρτών. Εξηκριβώθη ότι οι επαναστάται έχουν 6 πυροβόλα.
Υπευθύνως ανεκοινώθησαν εκ Βρετανικής πηγής τα εξής: « Είμεθα εις θέσιν να βομβαρδίσωμεν σφοδρώς τον Πειραιά από θαλάσσης και αέρος, αλλά δε το επράξαμεν ακόμη» (σ.σ.: Η αλήθεια είναι ότι οι βομβαρδισμοί ήταν συνεχείς. Μόνο στην Καλλίπολη στις 11.12 υπήρξαν δεκάδες νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες που μεταφέρθηκαν στο Τζάννειο νοσοκομείο) …».
« Η Μεραρχία θεωρεί ευχερή την ανακατάληψιν της Σωτηρίας, αλλά πολύ δύσκολη την διατήρησιν»
Δελτίο επιχειρήσεων του Α΄ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ στις 11.00 της 12ης Δεκεμβρίου:
«Ι. ΙΙ ΜΕΡΑΡΧΙΑ. Κατόπιν σφοδράς επιθέσεως κατά Σωτηρίας με τανκς και πεζικό ( ορεινής και ταγματαλήτες) η οποία ήρχισε από την 14ην ώραν και εξηκολούθησεν αργά την νύκτα, το ΙΙΙ/42 πλην Λόχος εκάμφθη και αγνοείται. Ο εχθρός κατόπιν αυτού συνεπτύχθη εις Γουδί. Η Μεραρχία θεωρεί ευχερή την ανακατάληψιν της Σωτηρίας, αλλά πολύ δύσκολη την διατήρησιν. Ο εχθρός απώλεσε 4 τανκς καταστραφέντα. Το Τάγμα Κρόνου έφθασε κατά την διάρκειαν της νυκτός εις Βύρωνα και ετέθη διαταγάς Ι Ταξιαρχίας. Είναι κατάκοπον και έχει πολλάς απωλείας λόγω βομβαρδισμού.
ΙΙ. Ι ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ. Καισαριανή ηρεμία. Μακρυγιάννη. Εισήλθον εις μερικά βοηθητικά οικήματα, αλλά απεσύρθησαν λόγω συνδεδυασμένων πυρών από πέριξ οικήματα. Τμήματα της Ι Ταξιαρχίας διείσδυσαν και εγκατεστάθησαν εις περιοχήν στηλών Ολυμπίου Διός. Ομοίως επετεύχθη σύνδεσμος Ι,ΙΙ Ταξιαρχιών εις συνοικίαν Πλάκας.
Η διοίκηση της 2ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ Αθήνας.
ΙΙΙ. ΙΙ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ. Προωθήθη μέχρι πλατείας Κάνιγγος- Σχολή Ευελπίδων. Οι υπερασπισταί της αναγκάσθηκαν να την εκκενώσουν εξ ολοκλήρου. Τμήματά μας εισήλθον εις Σχολήν. Την 6.30΄ ήρχισε επίθεσις κατά Γενικής Ασφαλείας μετά πρηγουμένην πυρκαιάν Δ΄ Τμήματος δια βενζιναντλίας. Ο εχθρός εγκατέλειψε το Δ΄ Αστυνομικό Τμήμα. Εχθρικόν τανκς κατεστράφη. Ετοιμάζεται ανατίναξις κτρίου Μπακάκου την 10.30΄. Κατελήφθη κτίριον γεωγραφικής υπηρεσίας. Το πυρ/κο μας βάλλει σποραδικώς κατά των Παλαιών Ανακτόρων δια να παρεμποδίζει την συγκέντρωσιν των επιστρατευμένων Εθνοφυλάκων. Εις όλην την πόλιν κατασκευάζονται πυρετωδώς οδοφράγματα και ορύγματα.
ΙV. ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ 7ου . Εξακολουθεί να πιέζει τας προ αυτού εχθρικάς αντιστάσεις. Το τμήμα της Λεωφόρου Κηφισίας απ΄του τέρματος Αμπελοκήπων μέχρι Ψυχικού ( το οποίον εγκατέλειψαν οι Άγγλοι) ελέγχεται. Η αντίδραση οργάνωσε επιτοπίαν αντίστασιν. Το συγκρότημα κατέχει το 3ονΣτρατιωτικόν Νοσοκομείον, το Αντικαρκινικόν Ινστιτούτο, το Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Την νύκτα κατέλαβον ορισμένα κτίρια του συν/σμου Κουντουριώτικα ( σ.σ.: Προσφυγικός συνοικισμός μέχρι και τη δεκαετία του’60, βρισκόταν πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού)».
Στρατηγός Σπαής: Πώς δώσαμε όπλα στους ταγματασφαλίτες
Στο περιοδικό Πολιτικά Θέματα (4.12.1976) ο στρατηγός Λεωνίδας Σπαής περιγράφει πώς εξοπλίσθηκαν από τους Άγγλους και τον Παπανδρέου οι ταγματασφαλίτες για να χτυπήσουν τον ΕΛΑΣ:
« Στις 12 Δεκεμβρίου , έρχεται ο Παπαρρόδου ( σ.σ. Ο Νικόλαος Παπαρρόδου ήταν στο επιτελείο της Χ του Γρίβα στη διάρκεια της κατοχής και αργότερα, το 1964 αρχηγός του Στρατιωτικού Οίκου του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου) και ζητάει πανικόβλητος βοήθεια. Τους είχε αποκλείσει στο Θησείο μια δύναμη του ΕΛΑΣ υπό τον δικηγόρο Γιώργο Οικονομόπουλο. Στέλνω 60 αξιωματικούς από τους 200 που στρατωνίζονταν στο Επιτελείο και εχρησιμοποιούντο σαν μάχιμοι οπλίτες σχεδόν, να καταφέρουν να διασώσουν τον Γρίβα και τους δικούς του.
Τότε αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθούν κατά του ΕΑΜ τα Τάγματα Ασφαλείας. Η εισήγηση ήταν των Άγγλων και η απόφαση δική μου. Ήταν πόλεμος πλέον και κάθε μέτρο φαίνεται «επιβεβλημένο». Δεν θέλω να δικαιολογήσω την πράξη μου αλλά δεν γινόταν αλλιώς, η στρατιωτική μας δύναμη ήταν ανύπαρκτη.
Ο Λεωνίδας Σπαής, ο στρατηγός που κατ’ εντολήν του Σκόμπυ όπλισε τους ταγματασφαλίτες για να πολεμήσουν τον ΕΛΑΣ.
Συνολικά υπήρχαν 27.000 άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας. Χρησιμοποιήσαμε 12.000, τους λιγότερο εκτεθειμένους και οπωσδήποτε κανένα από τα σημαίνοντα στελέχη. Τους ντύσαμε και τους εξοπλίσαμε – αφού τους πήραμε από τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, κυρίως στο Γουδί- στο κτίριο των Παλαιών Ανακτόρων, την σημερινή Βουλή. Εκεί στα υπόγεια υπήρχαν αποθήκες ιματισμού και οπλισμού. Δημιουργήθηκαν νέα Τάγματα Εθνοφυλακής και έτσι κατορθώθηκε μια ισορροπία δυνάμεων. Δεν είναι αλήθεια ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν Τάγματα Ασφαλείας στα Δεκεμβριανά, όπως τότε και αργότερα ισχυρίζονταν Άγγλοι και Έλληνες. Χρησιμοποιήθηκαν οι μισοί περίπου από όσους είχαν συλληφθή και αυτή είναι η αλήθεια, που την αποκαλύπτω σήμερα. Όπως ακόμα, ότι στα Δεκεμβριανά δεν πολέμησαν ούτε ο Παπαδόπουλος ούτε ο Μακαρέζος. Ο πρώτος ήταν υπασπιστής του Παυσανία Κατσώτα, τότε στρατιωτικού διοικητού Αθηνών (σ.σ.: Ο στρατηγός Παυσανίας Κατσώτας στις δημοτικές εκλογές του 1954 υποστηρίχθηκε και από την ΕΔΑ και εξελέγη δήμαρχος της Αθήνας, υπουργός και βουλευτής στις κυβερνήσεις του Κέντρου). Ο δεύτερος ήταν γραμματέας στο υπασπιστήριό μου, ως Υφυπουργού Στρατιωτικών».
*Πηγή: imerodromos.gr
