Ένας Έλληνας, ο αρχιτέκτονας Στέλιος Κόης υπογράφει με τον Αλεσάντρο Γκάλοτην καλλιτεχνική διεύθυνση και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του περιπτέρου της Βενετίας, στην 58η Μπιενάλε. Η πρόταση που έκαναν πριν λίγους μήνες στον δήμο για μια εγκατάσταση που είχε να κάνει με την πόλη, ενθουσίασε τους ιθύνοντες, οι οποίοι τους ανέθεσαν την υλοποίησή της στο συγκεκριμένο εμβληματικό χώρο.
Το ιστορικό περίπτερο δημιουργήθηκε το 1932 από τον Μπρένο Ντελ Γκιουντίτσε και βρίσκεται στους Κήπους της Μπιενάλε. Είναι το μόνο που φιλοξενεί έκθεση μιας πόλης και όχι κάποιας χώρας. Είναι ο εκπρόσωπός της Βενετίας στη μεγάλη διεθνή έκθεση σύγχρονης τέχνης και αυτό που επιδιώκει είναι να προσφέρει στους επισκέπτες μια αίσθηση από την ατμόσφαιρα της ιταλικής πόλης, να τους δείξει τι είναι η Βενετία. Και η φετινή έκθεση το πετυχαίνει με εξαιρετικό τρόπο.
Η ιδέα που είχαν οι δύο καλλιτεχνικοί διευθυντές έχει σαφώς «αρχιτεκτονική» αφετηρία και κεντρικό σημείο αναφοράς το υδάτινο στοιχείο. Όπως συμβαίνει άλλωστε και στη Βενετία, το νερό έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην έκθεση που έχει τίτλο «Corpo Reale», «Ζωντανό, Αληθινό Σώμα» δηλαδή. Προσκαλούν λοιπόν τους επισκέπτες να κάνουν μια βόλτα πάνω στο νερό και να δουν την πόλη με ένα διαφορετικό, ζωντανό τρόπο. Να αγγίζουν το ζωντανό, πάλλον σώμα της. Και αυτό που επιφυλάσσουν είναι μια μοναδική, βιωματική εμπειρία για όποιον διαβεί τις πόρτες του περιπτέρου.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, κάλεσαν συνολικά οκτώ καλλιτέχνες που συνεργάστηκαν τέλεια για να προσφέρουν το εξαιρετικό αποτέλεσμα. Είναι οι Σιντιβάλ Φίλα, Φάμπιο Βάλε, Φερζάν Οζπετέκ, Μίρκο Μπόσε, Λορέντζο Ντάντε Φερό και η κολεκτίβα Plastique Fantastique. Ανάμεσά τους είναι και ο δικό μας συνθέτης Γιώργος Κουμεντάκης. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής δημιουργεί ένα ηχητικό σύμπαν που θυμίζει θαλάσσιο ρεύμα και δεν κρύβει τις βυζαντινές και δυτικότροπες αναφορές του. Το πολύπτυχο μουσικό έργο που δημιούργησε συνδιαλέγεται με την ταινία για την Βενετία, που γύρισε ο Φερζάν Οζπετέκ και την εγκατάσταση με παλιά υφάσματα και εκκλησιαστικά αντικείμενα του Βραζιλιάνου Σιντιβάλ Φίλα.
Όλοι οι συμμετέχοντες έχουν τις δικές τους ιδιαίτερες σχέσεις με την ιταλική εικαστική σκηνή και το ιταλικό καλλιτεχνικό γίγνεσθαι. Μέσα από τις δικές τους ξεχωριστές, ατομικές αναγνώσεις του τι είναι η Βενετία, δημιούργησαν ένα συνολικό έργο, που αποτελεί σημείο αναφοράς για την Γαληνοτάτη. Το ίδιο το περίπτερο μετατρέπεται σε ένα έργο τέχνης, που δεν περιορίζεται μόνο μέσα στους τέσσερις τοίχους, αλλά απλώνεται και στην υπόλοιπη πόλη, χάρις στις εικαστικές παρεμβάσεις του Μίρκο Μπόσε.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Στέλιος Κόης, που μας έχει απασχολήσει επανειλημμένα την τελευταία εξαετία με τις αρχιτεκτονικές δημιουργίες του στην Ελλάδα, μας μίλησε για τον τρόπο που προσέγγισε το βενετσιάνικο περίπτερο:
«Είμαι αρχιτέκτονας. Γι’ αυτό και δημιούργησα ένα πιο αρχιτεκτονικό έργο. Έστησα όλο το χώρο ως ένα ενιαίο έργο τέχνης, το οποίο θα μπορεί κάποιος να το βλέπει εξωτερικά ως θεατής, αλλά όταν εισέρχεται στο εσωτερικό του, να γίνεται μέρος αυτού του έργου. Σ’ αυτό το πλαίσιο, δημιουργήσαμε μια διαφορετική για τον καθένα εμπειρία, όσον αφορά στο πώς βλέπει την Βενετία. Είναι μια πόλη που συγκεντρώνει πολλά πράγματα: κουλτούρα, θρησκεία, ένα έντονο αρχιτεκτονικό τοπίο. Είναι κάτι μαγικό».
Αυτή η εμπειρική βίωση της Βενετίας, της οργανικής αλλά και ανόργανης «ζωής» της, αλλά και των δεσμών που υπάρχουν ανάμεσά τους, ήταν ο στόχος του φετινού περιπτέρου που επετεύχθη, χάρις στην ιδιαίτερη αρχιτεκτονική προσέγγιση του Στέλιου Κόη, αλλά και στο στήσιμο των έργων. Η περιπλάνηση, η χαλάρωση, η παιχνιδιάρικη αλλά και ειρωνική διάθεση αλλά και η εσωτερική σχέση που αναπτύσσεται με το περίπτερο και τις δημιουργίες οδηγεί όχι μόνο στην βίωση μιας διαφορετικής εμπειρίας για τον κάθε θεατή, αλλά και στην αφήγηση εκ μέρους των σχεδιαστών διαφορετικών ιστοριών που έχουν να κάνουν με την πόλη, την ιστορία, το μυστικισμό και τις φαντασιακές προβολές της.
Τα έργα είναι τόσο άψογα δεμένα μεταξύ τους, που μοιάζουν σαν να αποτελούν ψηφίδες ενός ενιαίου έργου, που έχουν γίνει από τον ίδιο καλλιτέχνη. Μάλιστα τα ίδια τα υλικά που χρησιμοποίησαν οι δημιουργοί (μάρμαρο, ξύλο, σχοινί, νερό, υφάσματα, πέτρες) συνδέονται στενά με τα συστατικά στοιχεία που αποτελούν την ίδια την πόλη, που συνιστούν τη φυσιογνωμία και την ταυτότητά της στο πέρασμα των αιώνων. Είναι κομμάτι του DNA της, του πραγματικού της σώματος. Ένα σώμα που είναι ζωντανό, αναπνέει, κινείται, αλλάζει διαρκώς, καθώς δέχεται νέες επιρροές. Που δεν ξεχνά όμως ποτέ και τη μεγάλη ιστορία, την πλούσια και ευγενική κληρονομιά, την τεράστια πολιτιστική παραγωγή, το βαρύ θρησκευτικό παρελθόν και παρόν της πόλης.
Ο Μάρκο Κανεβάτσι και η Γένα Γιάνγκ είναι γνωστοί ως Plastique Fantastique. Είναι μια δημιουργική πλατφόρμα που κατασκευάζει εφήμερες αρχιτεκτονικές εγκαταστάσεις. Δημιούργησαν μια αξέχαστη εμπειρία για τους θεατές. Ονομάζεται «Θολή Βενετία». Πρόκειται για μια φυσούνα που ισορροπεί πάνω στο νερό. Στο πλάι της υπάρχουν οι περίφημες μπρίκολες που χρησιμοποιούν οι γονδολιέρηδες για να δένουν τα σκάφη τους. Οι συγκεκριμένες όμως δεν είναι ξύλινες, αλλά μαρμάρινες, έργα του Φάμπιο Βιάλε.
Η Γένα Γιανγκ επισημαίνει: «Το έργο μας έχει να κάνει με το πώς χτίστηκε η Βενετία πάνω στο νερό. Στην εγκατάσταση που έχουμε φτιάξει δεν υπάρχουν όρια ανάμεσα στο έδαφος, στον τοίχο και το ταβάνι. Όταν ο επισκέπτης εισέλθει στην εγκατάσταση, αισθάνεται να χάνει την ισορροπία του». Ο Μάρκο Κανεβάτσι συμπληρώνει: «Αυτό το πρότζεκτ μοιάζει με ένα θολό κοκτέιλ από νερό και αέρα. Πρέπει να έχετε τη διάθεση να περάσετε μέσα από αυτό το κοκτέιλ. Μετά θα έχετε πανέμορφες αναμνήσεις».
Ο Γιώργος Μητρόπουλος, απεσταλμένος του Euronews στη Βενετία μεταδίδει: «Είναι η πρώτη φορά που η πόλη της Βενετίας αναθέτει την καλλιτεχνική διεύθυνση του ιστορικού της περιπτέρου στην Μπιενάλε σε έναν Έλληνα. Ο Στέλιος Κόης δημιούργησε μια εικαστική εγκατάσταση που σχολιάζει τη σχέση της Βενετίας με το νερό, με την ιστορία και την θρησκεία». Η έκθεση «Corpo Reale» στο Περίπτερο της Βενετίας στην 58η Μπιενάλε της πόλης θα είναι ανοικτή για το κοινό μέχρι τις 24 Νοεμβρίου.
