ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ
1 Ιδρύεται η «Ένωση Δημοκρατικών Συλλόγων Αθηνών».
5 Τη μισθοδοσία των κληρικών αναλαμβάνει, με Αναγκαστικό Νόμο, το Δημόσιο Ταμείο.
6 Το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ τονίζει ότι τη βασική ευθύνη για την κατάσταση στην Ελλάδα τη φέρουν οι αγγλικές αρχές κατοχής που πρέπει να αποχωρήσουν σύντομα.
7-22 Επίσημη επίσκεψη του αντιβασιλιά Δαμασκηνού στο Λονδίνο και το Παρίσι. O Δαμασκηνός θέτει στον βρετανό υπουργό Εξωτερικών θέμα παραχώρησης της Κύπρου στην Ελλάδα. Η πρόταση απορρίπτεται.
Ο αντιβασιλιάς Δαμασκηνός επιστρέφει από τη Μεγάλη Βρετανία . Δεξιά διακρίνεται ο διευθυντής του πολιτικού του γραφείου Γιώργος Σεφέρης ( φωτογραφικό αρχείο ΔΟΛ).
10 Απεργία 50.000 εργατών στην Αθήνα και τον Πειραιά.
13 Ο υπουργός Εξωτερικών της ΕΣΣΔ Β. Μολότωφ φέρνει το ελληνικό ζήτημα στη διάσκεψη των πέντε υπουργών Εξωτερικών ( ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Γαλλίας, Μεγάλης Βρετανίας, Ιταλίας) στο Παρίσι. Σε υπόμνημά του τονίζει ότι η κυβέρνηση παραβιάζει τη συμφωνία της Βάρκιζας και δεν είναι αντιπροσωπευτική. Σημειώνει ακόμη πως η παρουσία ξένων παρατηρητών στις εκλογές, στις συνθήκες που επικρατούσαν τότε, θα σήμαινε επισημοποίηση της αντικανονικής διεξαγωγής τους.
19 Δήλωση εκπροσώπων των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας για τις ελληνικές εκλογές και τη συμμετοχή ξένων παρατηρητών.
27 Μεγάλη συγκέντρωση για τα τέσσερα χρόνια του ΕΑΜ στο Παναθηναικό Στάδιο.
ΔΙΕΘΝΗ
2 Yπογράφεται η άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας. Οριστικό τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
2 Σεπτεμβρίου 1945. Οι εκπρόσωποι της Ιαπωνίας υπογράφουν την άνευ όρων παράδοση στο αμερικανικό αεροπλανοφόρο «Μιζούρι»
2 Διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Βιετνάμ. Οι γάλλοι εγκαθίστανται πάλι στη Σαιγκόν. Αρχίζει ο πόλεμος στην Ινδοκίνα.
25 Αρχίζει στο Παρίσι παγκόσμιο εργατικό συνέδριο. Ιδρύεται η Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία.
Ληστοσυμμορίτες της Δεξιάς
«Πρέβεζα 29.9.1945
Καταγγέλομεν αρχάς Άρτης ότι, εκδικούμεναι λαόν δια μεγαλειώδη συγκέντρωσιν υποδοχής μας, έσχεδίασεν και εξετέλεσεν, συμπράξει κακοποιών στοιχείων, μερικά εκ των οποίων απηλευθερώθησαν επίτηδες εκ φυλακών, επίθεσιν εναντίον του λαού Άρτης, συγκεντρωμένου εν κλειστώ χώρω κατόπιν αδείας αρχών. Δεκάδες δημοκρατικών πολιτών ετραυματίσθησαν. Αρχαί Άρτης απηγόρευσαν συνεχίσωμεν ταξίδιόν μας προς Αγρίνιον κατόπιν τηλεγραφήματος διοικητού Χωροφυλακής Άρτης, ζητούντος εμποδισθή διέλευσις μας προς Αγρίνιον. Αρχαί εδήλωσαν αδυνατούν διασφαλίσουν ταξίδιόν μας, λόγω συγκεντρώσεως ενόπλων συμμοριτών κατά μήκος οδού, φοβούμεναι επίθεσιν ληστοσυμμοριτών εναντίον συνοδευούσης ημάς δυνάμεως χωροφυλακής. Στρατηγός Αυγερόπουλος, μέλος Πολιτικού Γραφείου Δημοκρατικού Ριζοσπαστικού Κόμματος, συνελήφθη Άρταν, κατόπιν εντάλματος ανακριτού Άρτης, εκδοθέντος 21 Σεπτεμβρίου, προτεραίαν αφίξεώς μας. Ανωτέρω έκτροπα και σύλληψις Αυγερόπουλου αποδεικνύουν προσχεδιασμένην παραμπόδισιν συνεχίσεως πολιτικής μας περιοδείας και μεταβάσεως Αγρίνιον, γενέτειραν Αυγερόπουλου.
Αντιπροσωπεία ΚΕ ΕΑΜ Παρτσαλίδης, Λούλης, Θανασέκος.
« “Δημοκρατικός” νεοφασισμός, Ιούλης-Οκτώβρης 1945», σ. 30, έκδοση του Πολιτικού Συνασπισμού των Κομμάτων του ΕΑΜ.
Γιατί γιόρτασαν την αντιφασιστική νίκη
«Από το Πλημμελειοδικείο Χίου καταδικάσθηκαν με το νόμο 5060 σε ένα μήνα φυλάκιση και 2000 δραχμές πρόστιμο ο καθένας, οι δημοκρατικοί πολίτες Καρδαμύλης Σ. Φράγκος , Κ. Βαφειάς, Α. Τσούσης και Ν. Καφαντάρης, γιατί κατά το γιορτασμό της τελικής συμμαχικής νίκης φώναξαν: Κάτω ο φασισμός».
«Ριζοσπάστης» 16.9.1945.
«Σε πιάνει φρίκη κάποτε με τα μυαλά των ανθρώπων»
« … Πηγαίνοντας βλέπω πέρα απ’ το Ζάππειο την προσήλια μεριά του Σταδίου. Γεμάτη ως πάνω. Μαθαίνω λογαριάζουν 80 ως 100 χιλ. κόσμο, πολλά γυναικόπαιδα, αλλά ωστόσο 80 χιλ. με απόλυτη τάξη. Λίγοι αναμετρούν με το πραγματικό τους μέτρο αυτά τα γεγονότα. Σε πιάνει φρίκη κάποτε με τα μυαλά των ανθρώπων πού θέλουν να οδηγήσουν τον τόπο και τον λαό πού αγωνίζεται να βρει το δρόμο του, παραπατώντας έστω αλλά γυρεύοντας κάτι καινούριο , κάτι παστρικό…».
Εγγραφή του Γιώργου Σεφέρη στις 27.9. 1945 στο «Πολιτικό Ημερολόγιο», Β΄ 1945-1947,1949,1952, σ. 46, εκδόσεις Ίκαρος , Αθήνα 1985( σ.σ. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1945, 200.000 λαού τίμησαν στο Παναθηναικό Στάδιο την επέτειο ίδρυσης του ΕΑΜ).
Η πρώτη σελίδα του «Ριζοσπάστη» ( 28.9. 1945) αφιερωμένη στη μεγάλη συγκέντρωση για τα τέσσερα χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ στο Παναθηναικό Στάδιο. Δεύτερο θέμα, σημείωμα της σοβιετικής εφημερίδας «Ισβέστια»: « …Η κυβέρνηση της Ελλάδας , που είναι κυβέρνηση μειοψηφίας καταπιέζει την καταπληκτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού…».
Aπαγόρευση κυκλοφορίας εφημερίδων
«Πρακτορείον Εφημερίδων
Αθηναικού Τύπου Α.Ε.
Υποπρακτορείον Αγρινίου
Ελευθέριος Αθανασόπουλος
Εν Αγρινίω τη 13)9)1945
Βεβαιούμεν ότι εις όλα τα υποπρακτορεία της περιφερείας μας, όπως τα υποπρακτορεία Αιτωλικού, Θέρμου κλπ. απαγορεύεται αυστηρώς η κυκλοφορία αριστερών φύλλων και περιοδικών υπό των αρχών».
« “Δημοκρατικός” νεοφασισμός, Ιούλης-Οκτώβρης 1945, σ. 34, έκδοση του Πολιτικού Συνασπισμού των Κομμάτων του ΕΑΜ.
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ
1-6 Συνέρχεται στην Αθήνα στον κινηματογράφο «Τιτάνια» το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ με τη συμμετοχή 223 αντιπροσώπων.
Η έναρξη του 7ου Συνεδρίου του ΚΚΕ στην αίθουσα του κινηματογράφου «Τιτάνια».
3 Δηλώσεις των Θ. Σοφούλη, Γ. Καφαντάρη και Εμμ. Τσουδερού για την ανάγκη συγκρότησης «αντιπροσωπευτικής» κυβέρνησης χωρίς το ΕΑΜ.
6 «Εκλογικό πραξικόπημα» χαρακτηρίζει η ΚΕ του ΕΑΜ την προκήρυξη εκλογών για τις 20.1.1946. Ο Θ. Σοφούλης καταγγέλλει τη «μη γνήσια σύνταξη των εκλογικών καταλόγων».
8 Παραιτείται η κυβέρνηση Βούλγαρη.
10 Το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ αποφασίζει να ενισχύσει με όλα τα μέσα το σχηματισμό πολιτικής δημοκρατικής κυβέρνησης, που θα εξασφαλίσει ελεύθερες εκλογές. Τονίζεται ότι προυπόθεση της ομαλής πορείας είναι η γενική αμνηστία.
11-17 Κυβερνητική κρίση. Η ανάθεση της εντολής σχηματισμού κυβέρνησης στους Θ. Σοφούλη και Σ. Βενιζέλο αποτυγχάνει. Νέο κυβερνητικό σχήμα με πρωθυπουργό τον αντιβασιλιά Δαμασκηνό.
Η ανάληψη της προεδρίας της κυβέρνησης από τον αντιβασιλιά Δαμασκηνό.
30 Πάνω από 150.000 λαού στους γιορτασμούς για την επέτειο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης. Συμμορίες της Δεξιάς προκαλούν αιματηρά επεισόδια.
ΔΙΕΘΝΗ
11 Ο Μάο Τσε-τουνγκ και ο Τσανγκ Κάι -σεκ καταλήγουν σε προσωρινή συμφωνία.
12 Το ΚΚ Τσεχοσλοβακίας πλειοψηφεί στις κοινοβουλευτικές εκλογές.- Ο αργεντινός δικτάτορας Περόν παραιτείται.
22 Στις γαλλικές εκλογές το ΚΚ έρχεται πρώτο σε ψήφους.
Το «ελληνικό ζήτημα» και τα βρετανικά συμφέροντα
Από επιστολή του αντιβασιλιά Δαμασκηνού στον υπουργό Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Ερνστ Μπέβιν στις 18 Οκτωβρίου για τις αντιθέσεις των κομμάτων της Δεξιάς και του Κέντρου:
«Κατόπιν του ορισμού της ημερομηνίας των εκλογών την 20ην Ιανουαρίου τα δημοκρατικά κόμματα εδήλωσαν αποχήν, ο δε ναύαρχος Βούλγαρης υπέβαλε την αμετάκλητον παραίτησίν του. Η δημιουργηθείσα τοιουτοτρόπως κρίσις, έφερεν εις την επιφάνειαν και κατά τρόπον οξύτατον τας αντιθέσεις των δύο παρατάξεων, αίτινες παρ’ όλας μου τας προσπαθείας, δεν εννοούν να συμπράξουν προς καταρτισμόν Κυβερνήσεως συνασπισμού. Τοιουτοτρόπως η τόσον δεινοπαθήσασα πατρίς μου ευρίσκεται προ μιάς κρίσεως, ήτις δεν είναι δυνατόν να λυθή κατά τρόπον συμβιβαστικόν. Αι αντιθέσεις των δύο παρατάξεων συνίστανται εις τα εξής: Οι βασιλόφρονες ζητούν α) υπηρεσιακήν κυβέρνησην β) εκλογάς κατά την ορισθείσαν ημερομηνίαν και γ) πλειοψηφικόν σύστημα. Οι δημοκρατικοί ζητούν α) δημοκρατικήν πολιτικήν κυβέρνησην άνευ των κομμουνιστών β) αναβολήν των εκλογών και γ) αναλογικόν σύστημα.
Ο Δαμασκηνός Παπανδρέου από τις 17 Οκτωβρίου έως την 1η Νοεμβρίου 1945 κράτησε τρία αξιώματα συγχρόνως: αντιβασιλιάς, πρωθυπουργός και αρχιεπίσκοπος.
Προκειμένου περί του εκλογικού συστήματος, έχοντος όλως ιδιάζουσαν σημασίαν δια τας προσεχείς εκλογάς, οφείλω να σημειώσω, ότι εάν προετιμάτο το πλειοψηφικόν η παράταξις των βασιλοφρόνων θα έφερεν εις την μέλλουσαν Βουλήν ισχυράν πλειοψηφίαν.
Αντιθέτως το αναλογικόν θα έφερεν υπερεκατόν βουλευτάς του Κομμουνιστικού Κόμματος οίτινες , ανεξαρτήτως των άλλων συνεπειών, θα καθίστων προβληματικήν την εύρυθμον λειτουργίαν των κοινοβουλευτικών θεσμών (…).
Η ληφθείσα απόφασις , όπως αναλάβω την προεδρίαν της Κυβερνήσεως απεσκόπει εις τον τερματισμόν της ακυβερνησίας και δημιουργίαν ατμοσφαίρας, εν τη οποία θα ηδύνατο να ευρεθή η προσήκουσα λύσις. Είναι ευνόητον, ως εδήλωσα και δημοσία, ότι η ημετέρα Προεδρία είναι όλως προσωρινή και δεν θα παραταθή πέραν ελαχίστων ημερών. Κατά συνέπειαν, αι εν προκειμένω υμέτεραι απόψεις δέον να γνωστοποποιηθούν όσον τάχιστα.
Εθέωρησα χρεός μου, όπως φέρω υπ’ όψιν της Υμετέρας Εξοχότητος τα ανωτέρω, διότι μοι ετονίσθη εν Λονδίνω και ο ίδιος αντιλαμβάνομαι ότι το ελληνικόν ζήτημα έχει γενικωτέραν σημασίαν, συνδέεται στενώς με τα Βρετανικά συμφέροντα και έτι πλέον, διότι απευθύνομαι προς θερμόν φίλον του ελληνικού λαού, ούτινος τα αισθήματα είχον την ευτυχίαν να πιστοποιήσω προσωπικώς».
Γιώργος Σεφέρης «Πολιτικό Ημερολόγιο», Β΄ 1945-1947,1949,1952, σ. 208-209 ( Επίμετρο), εκδόσεις Ίκαρος , Αθήνα 1985.
Δοσίλογοι ελεύθεροι και ασύδοτοι
« Ο αρχηγός της αστυνομίας κατά την Κατοχή Ιω. Βασιλόπουλος και ο αστυνόμος Γεωργακόπουλος παραπέμπονται να δικασθούν στις 19 τρέχοντος για συνεργασία με τους κατακτητές και μάλιστα με την συγκεκριμένη κατηγορία ότι συνέλαβαν άγγλους και έλληνες και τους παρέδωκαν στους γερμανούς. Ερωτήσαμε να μάθουμε σε ποιες φυλακές του κράτους είναι εγκάθειρκτοι. Μας πληροφόρησαν ότι ο αστυνόμος Γεωργακόπουλος υπηρετεί στη Γενική Ασφάλεια , ως διοικητής του 7ου παραρτήματος ασφαλείας (Κυψέλης) και συνεχίζει τη δράση του, συλλαμβάνοντας Έλληνες πατριώτες για τ’ «αντεθνικά» τους φρονήματα».
«Μάχη» 14.10.1945
Οι διπλοεγγεγραμμένοι
«… Οι φερόμενοι σήμερον ως εγγεγραμμένοι εις τους εκλογικούς καταλόγους, ανέρχονται εις 44 χιλιάδας, δηλ. καλύπτουν 40% του συνόλου του πληθυσμού, ενώ κατά παραδεδεγμένην αρχήν, την οποίαν δέχεται και το Υπουργείον των Εσωτερικών εις τελευταίαν τηλεγραφικήν εγκύκλιον, η αναλογία δεν υπερβαίνει το 25%…».
«Κερκυραϊκά Νέα» 14.10.1945
16 δολοφονίες σε 12 μέρες
Τηλεγράφημα του ΚΚΕ στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του βρετανικού Εργατικού Κόμματος
« Από 1-12 Οκτώβρη η μοναρχοφασιστική τρομοκρατία διέπραξε, σύμφωνα με στοιχεία που πολύ απέχουν να είνε πλήρη:
16 δολοφονίες δημοκρατικών πολιτών, 2 κουρέματα και ξυλοδαρμούς παπάδων, 5 κουρέματα γυναικών, 3 ληστείες, 3 επιθέσεις κατά εφημερίδων, 32 ξυλοδαρμούς, 34 τραυματισμούς, 2 βιασμούς γυναικών, 1 εμπρησμό, 5 καταστροφές γραφείων ΕΑΜ-ΕΠΟΝ-Εφέδρων υπαξιωμτικών. Στον Ξηροπόταμο Σαμοθράκης ο χωροφύλακας Ιωάννου δολοφόνησε και μετά βίασε τη γρηά Παπανικολάου 70 χρονών…
Η κατάσταση κυρίως στα χωριά χειροτερεύει καθημερινά. Εκατοντάδες, χιλιάδες καταδιώκονται. Δεκάδες χιλιάδες είνε στα βουνά εκτεθειμένοι τώρα με το χειμώνα στο βέβαιο θάνατο. Για να σώσουν τη ζωή τους θα αναγκαστούν να πάρουν τα όπλα. Πρώτη και βασική ευθύνη για κατάσταση φέρνουν Αγγλικές αρχές κατοχής. Ζητάμε ενεργό υποστήριξη Εργατικής, Σοσιαλιστικής και Φιλελευθέρας Αγγλίας.
- N. Zαχαριάδης
γενικός γραμματέας».
« “Δημοκρατικός” νεοφασισμός, Ιούλης-Οκτώβρης 1945, σ. 42, έκδοση του Πολιτικού Συνασπισμού των Κομμάτων του ΕΑΜ.
Αύριο: Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ : «Αναγκαστική συμφωνία συμβιβασμού» η Βάρκιζα- Ο αριστερός ΕΡΓΑΣ συγκεντρώνει το 71% στις εκλογές για τη διοίκηση της ΓΣΕΕ.
*Οι απόψεις του κειμένου δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη τις θέσεις της Iskra
