Η δεκαετία που μας άφησε υπήρξε για την ΕΕ και τους λαούς της μια επώδυνη ιστορική δοκιμασία. Η αρχή της σημαδεύτηκε από την κρίση των χρεών των ολιγότερο ισχυρών οικονομιών της Ευρωζώνης. Η εκτίναξη του δημοσίου χρέους τους υπήρξε το αποτέλεσμα της σπασμωδικής αντικυκλικής αντίδρασης των κρατών-μελών στις συνέπειες της εκπορευόμενης εξ Αμερικής χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, που έπληξε βαρύτατα όλες τις δυτικές οικονομίες.
Η παράλληλη με την εκτίναξη του δημόσιου χρέους απογείωση και του ιδιωτικού χρέους, που σε όλες σχεδόν τις χώρες του ΟΟΣΑ είχε προηγηθεί, είχε θεωρηθεί ως χρηματοπιστωτική κανονικότητα! Απέναντι στη δημοσιονομική εκτροπή από τις αυστηρές προδιαγραφές του χρέους και των ελλειμμάτων στην Ευρωζώνη, η αντίδραση της ελεγχόμενης από την Γερμανία νομισματικής αυτοσυνείδησης της Ευρώπης, υπήρξε η στροφή στην αυστηρή δημοσιονομική λιτότητα και σε μονομερείς εισοδηματικές περικοπές.
Η πολιτική αυτή στοίχησε στους ευρωπαϊκούς λαούς σοβαρότατη απώλεια αγοραστικής δύναμης και στις επιμέρους εθνικές οικονομίες πολύ μεγάλη ύφεση και περιστολή βιοτικών προσδοκιών. Περιττό να επεκταθούμε στις μακροχρόνιες και τελικά καταστροφικές συνέπειες της υποτιθέμενης αυτής “διορθωτικής” πολιτικής για τους λαούς της νότιας Ευρώπης και ιδιαίτερα για την ελληνική οικονομία.
Η επιμονή στην υπαγορευόμενη από την άκαμπτη γερμανική νομισματική και δημοσιονομική συνείδηση “διορθωτική” αυτή πολιτική, αποδείχτηκε συντομότατα ατελέσφορη. Υπήρξε πολιτική μονεταριστικής παραίσθησης και αυταπάτης, απόλυτα όμως συμβατή με τις απατηλές δογματικές οικονομικές αρχές της Οικονομικής και Νομισματικής Ενοποίησης (ΟΝΕ) που είχαν επιβληθεί στα κράτη-μέλη με την πεντακάθαρα γερμανικής κατασκευής Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992.
Υποταγή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων
Για τους νεότερους να σημειωθεί ότι με την πολιτική αυτή συμφωνία θεμελιώθηκε η θεσμοθέτηση του ευρώ και η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Λογική και απόλυτα προβλεπόμενη συνέπεια της άτεγκτης δημοσιονομικής καταστολής που επιβλήθηκε στα κράτη-μέλη εν ονόματι μιας δογματικής νομισματικής ορθοδοξίας, υπήρξε η έκρηξη της λαϊκής δυσφορίας και η διάχυση στις πληττόμενες ευρωπαϊκές κοινωνίες ενός ισχυρού ρεύματος ευρωσκεπτικισμού και νομισματικού εθνικισμού.
Το οικοδόμημα του ευρώ υπέστη, ιδιαίτερα μέχρι το 2015, σοβαρούς οικονομικούς και πολιτικούς τριγμούς που απείλησαν την ίδια την σωματική του ακεραιότητα. Καίριο ρήγμα στην πολιτική του αρτιμέλεια αποσοβήθηκε τελικά χάρη στην αποφασιστική στάση των οικονομικών ελίτ της Ευρώπης και την διάβρωση των εθνικών πολιτικών αντιπροσωπευτικών συστημάτων από την χρηματοπιστωτική οικονομική υπερεξουσία.
Στον μετριασμό των αμφισβητησιακών πολιτικών εντάσεων, που δεν κατόρθωσαν τελικά να προσλάβουν υπολογίσιμη ριζοσπαστική πολιτική διατύπωση, σοβαρότατο ρόλο έπαιξε η ισχυρά εκβιασμένη ολοκληρωτική στροφή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στην ευρωνομισματική νομιμότητα και στον ευρωπαϊκό δημοσιονομικό κομφορμισμό το καλοκαίρι 2015. Η πλήρης καταστολή των πολιτικών αμφισβητήσεων επήλθε με το αποτέλεσμα των γαλλικών προεδρικών εκλογών του 2017.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (μερική εξαίρεση η Ουγγαρία του ευρωσκεπτικιστή Όρμπαν) εφάρμοσαν σύμμορφα και μονοδρομικά μια ατελέσφορη πολιτική αντιμετώπισης των εθνικών χρεών, που καθ’ αυτά βεβαίως δεν ήταν καθόλου άσχετα με την (ψυχολογική) επίπτωση της ΟΝΕ στις διεθνείς αγορές χρήματος. Το γεγονός αυτό απέδειξε πανηγυρικά το αδιανόητο μιας αποφασιστικής πολιτικής διάρρηξης της οικονομικής και νομισματικής ενότητας, που επιβλήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 στην Ευρώπη από την Γερμανία, με την παθητική σύμπραξη της Γαλλίας.
Απόλυτη υπεροχή της Γερμανίας
Η πλήρης πολιτική συμμόρφωση των κυβερνήσεων στην ευρωζωνική νομιμότητα του Μάαστριχτ επιβεβαιώνει την απόλυτη πολιτική υποταγή όλων των ευρωπαϊκών κρατών, της ΕΕ συνολικά, στην γερμανική οικονομική ισχύ. Καμία ευρωπαϊκή κυβέρνηση, ασχέτως καταβληθέντος οικονομικού-πολιτικού κόστους και πραγματικής ουσιαστικής αναποτελεσματικότητας, δεν απετόλμησε να αμφισβητήσει τη γερμανική νομισματική τάξη, όπως και την μονοδρομική και απολυταρχική, αν και επί της ουσίας όχι αναμφισβήτητη, διαχείριση της κρίσης των χρεών.
Καμία χώρα δεν διανοήθηκε καν ότι θα μπορούσε να διαχειριστεί τα δημοσιονομικά και διαρθρωτικά της προβλήματα μακράν από την –τόσον εκ των συνθηκών, όσο και εκ του πραγματικού ισοζυγίου οικονομικής ισχύος– υπονοούμενη οικονομική εγγύηση της Γερμανίας. Η οικονομική υπεροχή της στην Ευρώπη του 21ου αιώνα αναδύθηκε δυναμικά με την ολοκλήρωση της εφαρμογής του κοινού νομίσματος.
Το γεγονός επήλθε ως συνέπεια της υπέρβασης των οικονομικών βαρών που επέφερε η γερμανική ενοποίηση κατά τη δεκαετία 1990 και της αποφασιστικής ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της γερμανικής οικονομίας, που προέκυψε ως αποτέλεσμα της μεταρρυθμιστικής πλατφόρμας Σρέντερ την περίοδο 2002-2006. Αυτή καθ’ αυτή η ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής νομισματικής ενοποίησης, με τους απόλυτα ευεργετικούς για τη Γερμανία όρους σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη του ευρώ, της προσέδωσε το αποφασιστικό ηγεμονικό πλεονέκτημα.
Από τότε η γερμανική οικονομία παρουσιάζει σταθερή εκτίναξη των εμπορικών της πλεονασμάτων, που κορυφώθηκαν τη διετία 2017-18, σε επίπεδα παγκόσμιου ρεκόρ! Ενώ η υπόλοιπη ευρωπαϊκή οικονομία συγκριτικά κατέρρεε από την διευρυμένη κρίση των χρεών και την μαζοχιστική αποδοχή της δογματικής “διορθωτικής” λιτότητας (ή «αναπτυξιακή λιτότητα» κατά τον θρασύτατο ορισμό Ιταλού οικονομολόγου, συμβούλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2012), η Γερμανία σημείωνε την μεγαλύτερη οικονομική άνοδο από την δεκαετία 1860!
Πραγματικότητα η γερμανική Ευρώπη!
Ως συνέπεια των προηγουμένων και κατ’ εξοχήν του ιστορικού ανισοζυγίου οικονομικής ισχύος μεταξύ Γερμανίας και υπολοίπων ευρωπαϊκών κρατών, περί τα μέσα της περασμένης δεκαετίας και δια μέσου της ατελέσφορης διαχείρισης της κρίσης των εθνικών χρεών, αποκαλύφτηκε ανάγλυφος ο πραγματικός χαρακτήρας της υποτιθέμενης ΕΕ: Η ΕΕ είναι πλέον η γερμανική Ευρώπη!
Το ιστορικό δίλημμα του 1989-90, «ευρωπαϊκή Γερμανία ή γερμανική Ευρώπη» έχει επιτέλους αναντίρρητα απαντηθεί: Η Ευρώπη είναι γερμανική! Απόλυτα υποταγμένη στη γερμανική οικονομική ισχύ, την οποίαν η έντεχνη από γερμανικής πλευράς και κοντόφθαλμη (από μέρους της Γαλλίας) ρύθμιση της ΟΝΕ, έχει μετατρέψει σε καθαρή πολιτική παντοδυναμία!
Η πανηγυρική καθομολόγηση του ιστορικού αυτού γεγονότος πήρε συγκεκριμένη πολιτική μορφή και επιβεβαιώθηκε απόλυτα με το Βrexit. Η οικονομικά και πολιτικά εξασθενημένη Βρετανία, με την αποχώρησή της από την ΕΕ αναγνώρισε πανηγυρικά την –ευλόγως αφόρητη για την παραδοσιακή βρετανική ευαισθησία– νέα ιστορική πραγματικότητα.
Με τον τρόπο αυτό εκχώρησε η ίδια το ευρωπαϊκό Continent στη Γερμανία, κατά τρόπον που ούτε ο Ναπολέων δεν θα μπορούσε ποτέ να ονειρευτεί! Το 2020 μας επεφύλασσε όμως αδυσώπητες εκπλήξεις! Η απροσδόκητη εμφάνιση της παγκόσμιας λοιμικής προσβολής ήρθε να αναστατώσει τις ζωές των ανθρώπων, αλλά και να ανατρέψει τη δεδομένη παγκόσμια οικονομική τάξη!
Η εντυπωσιακής έκτασης υγειονομική αντίδραση των κυβερνήσεων του πλανήτη παρουσιάζεται ίσως ανεξήγητη, σε σχέση με τις στατιστικές εκτιμήσεις θνησιμότητας που καταγράφουν οι στατιστικολόγοι. Περισσότερο πάντως δυσερμήνευτη παρουσιάζεται η μοιρολατρική αποδοχή των εμφανέστατων δυσμενών οικονομικών συνεπειών της σχεδόν ομοιόμορφης αυταρχικής υγειονομικής προφύλαξης! Αλλά στην πραγματικότητα το θαύμα επισημαίνεται αλλού, τουλάχιστον στην ΕΕ.
Εγκατάλειψη της “καθαρτηριακής” λιτότητας
Η έκπληξη εντοπίζεται στον μαγικό τρόπο με τον οποίον, σε μια νύχτα μέσα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, με επικεφαλής την υπερκυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και με την σύμφωνη γνώμη της προϊσταμένης Γερμανίας (αν όχι με δική της παρακίνηση) εγκατέλειψαν ξαφνικά την αποτυχημένη πολιτική της διαχείρισης των χρεών, δια μέσου της “καθαρτηριακής” λιτότητας.
Υιοθέτησαν μια εκ διαμέτρου αντίθετη πολιτική νομισματικής γενναιοδωρίας, την οποίαν και ο πλέον ευφάνταστος καταναλωτής ψυχοτρόπων ουσιών δεν θα μπορούσε να διανοηθεί στην αυστηρή και “ενάρετη” προτεσταντική Ευρωζώνη! Εδώ προσώρας τελειώνει το υστερόγραφο για την απελθούσα δεκαετία. Η πολιτική της αντισταθμιστικής νομισματικής γενναιοδωρίας, δεν έχει επί του παρόντος νόημα να σχολιαστεί.
Είτε ως αποτέλεσμα πανικού, είτε ως ευκαιριακή αναγνώριση διαχειριστικής αποτυχίας, εμπεριέχει πραγματικά “διορθωτικά” στοιχεία, που η τελική τους εκλογικευμένη υιοθέτηση, θα μπορούσε να αναδιατάξει επί το καλλίτερο την ιστορική τροχιά της Ευρωζώνης. Αφ’ ετέρου δεν είναι εύκολο να συλλάβουμε το εύρος των διαρθρωτικών και τεχνολογικών μεταβολών, που εξυφαίνονται και προωθούνται, πίσω από το προπέτασμα της απροσδόκητα “ανθρωπιστικής” υγειονομικής προστασίας των πληθυσμών.
Τέτοιες είναι η επέκταση των τηλεματικών εφαρμογών, κατά τρόπον που συνεπάγεται ανατροπή των παραδοσιακών μέσων-μορφών εκπαίδευσης και εμπορικής συναλλαγής (e-commerce), η ανατροπή της ίδιας της έννοιας και του παραδοσιακού περιεχομένου της εργασίας, η εκλέπτυνση και επέκταση της εφαρμογής “σατανικών” για τον κοινό νου βιομετρικών ελέγχων στις κοινωνίες. Και τόσα άλλα!
Αντίστοιχα, όμως, δεν μπορούμε επίσης ακόμα να αναλογιστούμε πώς και πόσο, μέσα από την εκπληκτικής γενναιοδωρίας νομισματική καταιγίδα που έχει εξαπολυθεί για την αντιμετώπιση του φαύλου οικονομικού κύκλου που συνεπάγεται ο υγειονομικός αυταρχισμός, επωφελείται στην πραγματικότητα η ηγέτιδα Γερμανία, για να αναπαραγάγει την οικονομική της κυριαρχία στην Ευρώπη και να διαιωνίσει την ιστορικά αδόκητη πολιτική της παντοδυναμία. Ορισμένως, πολλά υποσχόμενη προσέρχεται εφ’ ημάς η προσεχής δεκαετία!
