ΚΑΡΌΤΟ ΚΑΙ ΡΑΒΔΊ ΠΑΡΆΞΕΝΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΤΗς ΕΥΡΩΠΑΪΚΉς ΈΝΩΣΗς ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΛΟΚΆΡΕΙ ΤΗ ΓΑΛΆΖΙΑ ΠΑΤΡΊΔΑ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΆΝ»
Συνέχεια συστάσεων και πληρωμών στην Τουρκία και καρότο-φόλα εκατομμυρίων (για 5 νέους καταυλισμούς προσφύγων) στην Ελλάδα
Piero Messina South Front .org 1-4-21
Μετάφραση: Μ. Στυλιανού
Από το περασμένο καλοκαίρι, η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι της Τουρκίας έχει αποκρυσταλλωθεί σε αυτήν την απλή τακτική: Ένα ραβδί για να χτυπά τον Σουλτάνο Ερντογάν, όταν κάνει λάθος στα μάτια της ευρωπαϊκής κοινότητας και ένα καρότο όταν συμφωνεί με τις επιθυμίες των Βρυξελλών. Αλλά αυτό είναι ένα ανόητο παιχνίδι που συχνά δεν λειτουργεί.
Ας επιστρέψουμε στον Αύγουστο του 2020, όταν η πρώτη φάση της πολιτικής «καρότο και ραβδί» της UE αποδείχθηκε φιάσκο: Η Ελλάδα και η Τουρκία απέχουν ένα βήμα από την ένοπλη αντιπαράθεση στην ανατολική Μεσόγειο. Τα πολεμικά τους πλοία αντιμετωπίζουν πυραύλους έτοιμους για εκτόξευση στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου και του διαφιλονικούμενου ελληνικού νησιού Καστελλόριζο, 2,5 χιλιόμετρα από τις τουρκικές ακτές.
Είναι μια σύγκρουση γεννημένη από αρχαίες αντιπαλότητες στα πρόθυρα της έκρηξης. Εδώ και μήνες, η διελκυστίνδα μεταξύ των δυο χωρών μελών του ΝΑΤΟ πλησιάζει όλο και περισσότερο στη σύγκρουση. Αντικείμενο της διαφοράς: ο καθορισμός των ορίων των αντίστοιχων χωρικών υδάτων και τα δικαιώματα εκμετάλλευσης υποβρυχίων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου.
Η ΕΕ επιχειρεί διαμεσολάβηση. Ωστόσο, η Άγκυρα, παρά τον κίνδυνο οικονομικών κυρώσεων, επαναλειτουργεί και συνεχίζει τις δραστηριότητες εξερεύνησης.
Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ. Αλλά τώρα, η Τουρκία αμφισβητεί την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική στη Συρία, τη Λιβύη και τη Ρωσία τους τελευταίους μήνες. Ο Ταγίπ Ερντογάν επιθυμεί να επιβάλει ανεξάρτητο δρόμο ως περιφερειακή δύναμη.
Ο Τούρκος πρόεδρος εφαρμόζει αυτοκρατορική στρατηγική, η οποία θα έχει άμεσο αντίκτυπο στα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία προσπαθεί να ανακτήσει μιαν επιρροή που χάθηκε με το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή η «επιστροφή στην εξουσία» περνά κυρίως μέσω της θαλάσσιας προβολής στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Λεβάντε. Πίσω από το στρατηγικό σχέδιο που ακολουθεί επί του παρόντος η Άγκυρα βρίσκεται η θεωρία του “Mavi Vatan”, της “Γαλάζιας Πατρίδας”. Σχεδιασμένη από τον πρώην Ναύαρχο Cem Gürdeniz, νυν διευθυντή του τμήματος ναυτιλιακών σπουδών του Πανεπιστημίου Koc στην Κωνσταντινούπολη, η στρατηγική βασίζεται στην ανακατάληψη της θάλασσας.
Να τι πιστεύουν στις Βρυξέλλες για τη Γαλάζια Πατρίδα που συνέλαβε ο Ερντογάν: «Από το 2016, που σημαδεύτηκε στην Τουρκία από ένα αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα και μια συνταγματική μεταρρύθμιση που συγκέντρωσε την εξουσία στα χέρια του Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η χώρα έχει μείνει πίσω στους τομείς της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου, και έχει γίνει πιο δυναμική στη γεωγραφική της περιοχή. Τα θέματα που αφορούν την οριοθέτηση της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου έχουν μακρά ιστορία που χρονολογείται από την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και από πολλά διεθνή συνέδρια και συνθήκες». Και περισσότερο: “Κάποιοι παρατηρητές, πιστεύουν ότι η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) της Τουρκίας μετατοπίζει τη στρατηγική στάση της χώρας από την Κεμαλιστική παράδοση του κοσμικού κράτους και της περιφερειακής ουδετερότητας σε ένα σύγχρονο “νέο-Οθωμανισμό”. Η πρόσφατη κίνηση της Άγκυρας να μετατρέψει την Αγία Σοφία, η οποία αρχικά χτίστηκε ως Βυζαντινή βασιλική, σε τζαμί ήταν το τελευταίο θέμα διαφωνίας. Αυτή η πολιτική επιδιώκει να δημιουργήσει μια σφαίρα επιρροής βασισμένη στο πολιτικό Ισλάμ, που εκτείνεται από το Κατάρ, το βόρειο Ιράκ και τη Συρία, μέχρι τη Λιβύη».
Για να σταματήσει τους ιμπεριαλιστικούς στόχους του Ερντογάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μόνο ένα ραβδί να δείξει: να περικόψει τα οικονομικά κεφάλαια στην Άγκυρα. Σε γραπτή απάντηση της 17ης Μαρτίου 2020 σε ερώτηση βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Επίτροπος της ΕΕ για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και τις Διαπραγματεύσεις διεύρυνσης, Olivér Várhelyi, δήλωσε ότι η Τουρκία δεν θα λάβει προενταξιακά κονδύλια της ΕΕ κατά την περίοδο 2021-2027. Κόψτε, κόψτε και κόψτε περισσότερο προσπαθώντας να σταματήσετε τις κινήσεις του Ερντογάν.
«Εξετάζεται νέα περικοπή των κονδυλίων της ΕΕ που προορίζονται για το 2020, μεταξύ 150 και 400 εκατομμυρίων ευρώ – αναφέρει δήλωση της Bruxelles. Ωστόσο, ούτως ή άλλως, η ΕΕ πρέπει να διατηρήσει τη χρηματοδότηση οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων όπως το Erasmus+ στην Τουρκία. Για το 2020, η Επιτροπή ενέκρινε κονδύλιο ύψους 168,2 εκατομμυρίων ευρώ για την Τουρκία, με στόχο την αγροτική ανάπτυξη, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, τις εσωτερικές υποθέσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνία των πολιτών. Όσον αφορά την ΕΕ, περίπου 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν διατεθεί στην Τουρκία κατά την περίοδο 2014-2020· του ποσού αυτού, το μεγαλύτερο μερίδιο –περίπου 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ– προήλθε από τα κονδύλια του Μέσου Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ), ενώ τα υπόλοιπα κεφάλαια προήλθαν κυρίως από διασυνοριακή συνεργασία και άλλα προγράμματα.»
Τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκινά τη δεύτερη φάση της στρατηγικής καρότου έναντι ραβδιού. Στις 21 Μαρτίου, ο Joseph Borrell (επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ) δημοσίευσε έκθεση για την Τουρκία. Το έγγραφο ακολουθεί το σύνθημα για τη μονομερή αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Ιστανμπούλ, έγγραφο το οποίο δεσμεύει τους υπογράφοντες να αποτρέψουν, να ασκήσουν δίωξη και να εξαλείψουν την ενδοοικογενειακή βία και να προαγάγουν την ισότητα.
Ωστόσο, η έκθεση του Μπορέλ προειδοποιεί ότι “η διαδικασία αποκλιμάκωσης παραμένει εύθραυστη” και συνεπώς καλεί για “περισσότερο χρόνο για να κριθεί εάν είναι βιώσιμη και αξιόπιστη και αποφέρει διαρκή αποτελέσματα, επίσης εν όψει της επιδεινούμενης εγχώριας κατάστασης στην Τουρκία”.
Η έκθεση του Borrell προτείνει μια προσέγγιση “καρότου και μαστιγίου” προς την Άγκυρα. Το καρότο λειτουργεί θέτοντας “ορισμένους πιθανούς τομείς συνεργασίας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να επιτρέψει μια προοδευτική, αναλογική και αναστρέψιμη προσέγγιση”. Και ξύλο; Ο Μπορέλ παρέχει κάποια ραβδιά σε περίπτωση που η Τουρκία “δεν προχωρήσει εποικοδομητικά στην ανάπτυξη μιας γνήσιας συνεργασίας με την ΕΕ, αλλά αντ’ αυτού επιστρέψει σε νέες μονομερείς ενέργειες ή προκλήσεις”. Ο Μπορέλ μιλά για “έξυπνα, επεκτάσιμα αλλά αναστρέψιμα περιοριστικά μέτρα, τα οποία βασίζονται σε αυτά που ισχύουν” και θα μπορούσαν να επεκταθούν ώστε να συμπεριλάβουν νομικά πρόσωπα ή “μέτρα που στοχεύουν άλλους τομείς σημαντικούς για την τουρκική οικονομία, όπως απαγόρευση παροχής τουριστικών υπηρεσιών, αρνητικές ταξιδιωτικές συμβουλές από τα κράτη μέλη κλπ.”
Περίληψη: Η Τουρκία θα κληθεί να ακολουθήσει μια πορεία διαλόγου και να αποκομίσει κάποια οικονομικά οφέλη, ή να απομακρυνθεί περισσότερο από την Ευρώπη και να αντιμετωπίσει συνέπειες.
Η ευρωπαϊκή διπλωματία παραμένει σε λειτουργία. Στις 6 Απριλίου, αντιπροσωπεία υπό την ηγεσία του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel και της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν θα συναντηθεί με τον Ερντογάν στην Άγκυρα. Θέλουν να πείσουν τον «Σουλτάνο» να ανοίξει ξανά τα σύνορα για να υποδεχτεί μετανάστες που έχουν εγκλωβιστεί στα ελληνικά νησιά. Εν τω μεταξύ, για να μην αναστατωθεί κανείς, κάποια καρότα στάλθηκαν επίσης στον αιώνιο αντίπαλο της Τουρκίας. Η ΕΕ αποφάσισε να διαθέσει 276 εκατομμύρια ευρώ για πέντε νέους καταυλισμούς μεταναστών στην Ελλάδα.
