Όσο οι χώρες της ευρωζώνης έβλεπαν τα προηγούμενα χρόνια την οικονομική κρίση να αποδυναμώνει τα πολιτικά τους συστήματα, να συρρικνώνει άλλοτε κραταιά κόμματα διακυβέρνησης και να φέρνει στα όριά τους τις κοινωνικές αντοχές, τόσο η Γερμανία φάνταζε ως “ευτυχής εξαίρεση”, ως ένα “λιμάνι σταθερότητας και ευημερίας μέσα σε μια ταραγμένη Ευρώπη”.
Η εικόνα αυτή αποκαλύπτεται, μετά τις χθεσινές βουλευτικές εκλογές, ότι θα πρέπει να αποδοθεί σε αυταρέσκεια ή απλώς σε “διαφορά φάσης”.
Το γερμανικό πολιτικό σύστημα βγαίνει πολύ αποδυναμωμένο, ενώ η Γερμανία συναντά το δικό της όριο υπό τη μορφή του εθνικισμού.
Η καγκελάριος Merkel εξασφαλίζει βέβαια μία τέταρτη θητεία στην καγκελαρία, καθώς η Χριστιανική Ένωση αποσπά το 32,9% της ψήφου (σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση αποτελέσματος της Infratest dimap για λογαριασμό του καναλιού ARD) και κατατάσσεται και πάλι πρώτη, με προβάδισμα 12,4 ποσοστιαίων μονάδων. Το τίμημα της νίκης όμως είναι η υποχώρηση κατά 8,7% και η προσγείωση στο δεύτερο χειρότερο μεταπολεμικό αποτέλεσμα της Χριστιανοδημοκρατίας. Ειδικά δε το αδελφό κόμμα των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας (το οποίο σε λίγους μήνες θα δώσει τη μάχη των εκλογών στο κρατίδιο που κυβερνά ανελλιπώς τις τελευταίες δεκαετίες) είχε απώλειες άνω του 11% και καταγράφει το χειρότερο αποτέλεσμά του από το 1949.
Οριακή είναι η κατάσταση και στους μέχρι σήμερα συγκυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες. Η αρχαιότερη πολιτική δύναμη της Γερμανίας απώλεσε 5,3% της δύναμής της και καθηλώθηκε στο 20,4%, συνεχίζοντας μια πορεία σχεδόν αδιάπτωτου εκλογικού μαρασμού που κρατά από την αναμέτρηση του 2005, στον απόηχο των μεταρρυθμίσεων Hartz IV που έπληξαν την σχέση του κόμματος με την παραδοσιακή εργατική του βάση. Η άμεση αντίδραση του ηγέτη του SPD Martin Schulz ήταν η ανακοίνωση ότι νέος “μεγάλος συνασπισμός” δεν θα υπάρξει και το κόμμα θα περάσει στην αντιπολίτευση. Το νέο αυτό έγινε δεκτό από τους οπαδούς των Σοσιαλδημοκρατών με ανακούφιση.
Ούτως ή άλλως τίποτε το “μεγάλο” δεν υπάρχει στον συνασπισμό Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών, καθώς τα δύο κόμματα συγκέντρωσαν αθροιστικά μόλις το 53,2% της ψήφου και με αυτό τον ρυθμό δεν θα επαρκούν στο μέλλον για την διαμόρφωση κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι το SPD που χρονολογείται από τον καιρό του Bismarck προηγείται κατά μόλις 7,4 μονάδες του τρίτου κόμματος, το οποίο ιδρύθηκε το 2013. Με ποσοστό 13% (ήτοι αυξημένο κατά 8,3% σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές) η “Εναλλακτική για τη Γερμανία” (AfD) αποτελεί το φαινόμενο αυτής της αναμέτρησης, πόσω μάλλον που από δημιούργημα ευρωσκεπτικιστών οικονομολόγων καθηγητών έχει μετατραπεί, ιδίως μετά την προσφυγική κρίση του 2015, σε ξεκάθαρα ακροδεξιό μόρφωμα, πολύ ριζοσπαστικότερο των αντίστοιχων άλλων ευρωπαϊκών χωρών (λ.χ. στο θέμα της διατήρησης του ευρώ η Marine Le Pen ταλαντεύεται).
Η επιμονή των μέσων ενημέρωσης να αναδεικνύουν την προσφυγική κρίση ως την κύρια αιτία της ανάδυσης τηςAfD είναι εν πολλοίς παραπλανητική, καθώς οι εισροές έχουν εδώ και ενάμιση χρόνο μηδενιστεί, ενώ το ανατολικό τμήμα της Γερμανίας, όπου η ακροδεξιά αναδείχθηκε δεύτερη δύναμη, φιλοξενεί περί το 8% των προσφύγων όλης της χώρας.
Στην πραγματικότητα, η AfD γνώρισε ενδιαμέσως μεγάλους εσωτερικούς κλυδωνισμούς που δημιούργησαν την εντύπωση ότι επίκειται συρρίκνωσή της. Η εκλογική της επιτυχία οικοδομήθηκε τις τελευταίες ημέρες και θα πρέπει περισσότερο να αποδοθεί σε μια διάθεση τμήματος του εκλογικού σώματος (αυτού που πιστεύει ότι “η φωνή του δεν ακούγεται”) να τιμωρήσει την αυταρέσκεια του πολιτικού προσωπικού και να κλυδωνίσει ένα σκηνικό όπου όλες οι δυνάμεις έμοιαζαν να κινούνται δορυφορικά προς την Angela Merkel και δεν λειτουργούσε πια η πολιτική εναλλαγή. Η αποτυχία του SPD αποτελεί την πίσω όψη της ανάδυσης της AfD, ενώ η επίκληση της προσφυγικής κρίσης αποτέλεσε την ρωγμή από την οποία διοχετεύτηκε στον πολιτικό λόγο κάθε συσσωρευμένη δυσαρέσκεια και νομιμοποιήθηκε ένα εμπρηστικό στυλ αντιπαράθεσης, ξένο προς τις παραδόσεις της (φοβικής απέναντι στις εντάσεις) μεταπολεμικής Γερμανίας.
Επιπλέον, η τάση της Merkel να οικειοποιείται θέσεις από όλους τους χώρους, δημιούργησαν σε τμήμα του χώρου της Χριστιανοδημοκρατίας (από τον οποίο προέρχονται τα περισσότερα στελέχη της AfD) ταυτοτικό “κενό” και ζήτηση για καθαρή έκφραση των συντηρητικών αξιών.
Η κατεύθυνση που υπαγορεύουν οι ψηφοφόροι είναι αυτή της απομάκρυνσης από το κέντρο. Ήδη για τους Σοσιαλδημοκράτες η αναζήτηση μιας αριστερής στροφής αποτελεί όρο επιβίωσης, ενώ και για τη Χριστιανοδημοκρατία η επίκληση της ανάγκης να “μην δαιμονοποιηθεί”, να “αποκτήσει φωνή”, να “μην χαριστεί στους ακραίους” και να “ξανακερδηθεί” ο κόσμος που ψήφισε την AfD θα σημάνει τη σταδιακή ενσωμάτωση της ατζέντας της ακροδεξιάς όπου αυτό είναι εφικτό – λ.χ. στα θέματα νόμου και τάξης.
Ενδεχομένως αυτό να είναι το έργο του κόμματος των Ελευθέρων Δημοκρατών (FDP), που παρά τα θρυλούμενα ότι θα διεκδικήσει το υπουργείο Οικονομικών, ενδέχεται να επικεντρώσει την παρουσία του στην αυριανή συγκυβέρνηση σε θέματα άσχετα με τη δημοσιονομική πολιτική που αποτέλεσε την αιτία της εκλογικής συντριβής του το 2009.
Άλλωστε, παρά τη θέση του στην πολιτική γεωγραφία, ακόμη και το FDP έχει μετατοπισθεί σε λιγότερο κεντρώες τοποθετήσεις. Στην πραγματικότητα, οι ηχηρές καταγγελίες της AfD ως “νεοναζιστικής”, συσκοτίζουν το “συνεχές” που έχει διαμορφωθεί ανάμεσα στο νεότευκτο σχηματισμό, τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές και τοFDP, με κύριο χαρακτηριστικό τον (οικονομικό και όχι μόνο) εθνικισμό.
Το πώς σε αυτό το τοπίο θα προκύψει η “σταθερή κυβέρνηση” που οραματίζεται η Angela Merkel είναι μέγα ερώτημα. Όλες οι ενδείξεις παραπέμπουν σε μια λύση τύπου “Τζαμάικα”, με τη συνεργασία CDU, FDP και Πρασίνων. Οι τελευταίοι, οι οποίοι ενισχύθηκαν κατά 0,6% στο 9%, εμφανίζονται να θέτουν ως “κόκκινες γραμμές” απλώς τον σεβασμό του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας και την μείωση της εξάρτησης από τον άνθρακα. Με άλλα λόγια, δείχνουν μάλλον έτοιμοι να κλείσουν τον 12ετή κύκλο της απομάκρυνσής τους από την εξουσία.
Την εικόνα συμπληρώνει το κόμμα της Αριστεράς (Die Linke), το οποίο δεν μπόρεσε να διατηρηθεί στην τρίτη θέση, αλλά πάντως ενισχύθηκε κατά 0,5% στο 9,1%.
Συνολικά μιλώντας, η κατάσταση που διαμορφώνεται την επόμενη ημέρα προοιωνίζεται μια μακρά και δύσκολη περίοδο διαπραγματεύσεων για το σχηματισμό νέου κυβερνητικού συνασπισμού, ενώ η καγκελάριος θα είναι περισσότερο ευάλωτη και δύσκολα θα εξαντλήσει την νέα τετραετία της. Το γερμανικό πολιτικό σκηνικό θα γίνει περισσότερο δύσκαμπτο ως προς την αναμόρφωση της ευρωζώνης ή το προσφυγικό (ζητήματα άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος αμφότερα), η γερμανική κοινωνία θα εκδηλώσει τάσεις απαναπολιτικοποίησης, υπό το βάρος του σοκ της ανάδυσης της AfD, ενώ η άμβλυνση των γεωγραφικών και κοινωνικών ανισοτήτων καθώς και η ενίσχυση των επενδύσεων οφείλουν να έρθουν στο προσκήνιο εάν η πολιτική ηγεσία έχει όντως λάβει το μήνυμα του χθεσινού αποτελέσματος.
*Πηγή: capital.gr
