Πληθαίνουν πλέον οι καταγγελίες –ακόμη και από Τούρκους παράγοντες- για καταστροφή αρχαίων και βυζαντινών εκκλησιών στην Τουρκία είτε από αυθαίρετη δόμηση, είτε και από κυνηγούς θησαυρών, που σκάβουν τα θεμέλιά τους με την ελπίδα να βρουν… χρυσές λίρες και άλλα κειμήλια μετά από τους διωγμούς των Ελλήνων ή την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Ο Γενικός Διευθυντής Πολιτισμού και Τουρισμού του δήμου Αϊδινίου, Ουμούτ Τουντζέρ, προσέφυγε στην τουρκική δικαιοσύνη για την ανέγερση τοίχων στις εισόδους μίας ελληνορθόδοξης εκκλησίας 130 ετών. Οι τοίχοι αυτοί, που κλείνουν την πρόσβαση στην εκκλησία, χτίστηκαν προκειμένου να αποκτηθεί άδεια πώλησης οινοπνεύματος σε γειτονικό εστιατόριο!
Μετά από τη σχετική έρευνα, οι τοίχοι κατεδαφίστηκαν κι ο Ουμούτ Τουντζέρ αιτήθηκε να περιέλθει η ιδιοκτησία της εκκλησίας στο υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, κάτι που τελικά έγινε. Παράλληλα, προσέφυγε στη δικαιοσύνη ώστε να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι.
Για τον Τούρκο αξιωματούχο, «αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να διαλευκάνουμε. Σκοπεύουμε να αξιοποιήσουμε το χώρο όσο το δυνατόν καλύτερα. Σε περίπτωση που υπάρξει αίτηση από τους ορθόδοξους της περιοχής, θα μπορούσαμε να τον αξιοποιήσουμε και ως εκκλησία. Διαφορετικά θα γίνει μουσείο».
Επισημαίνεται ότι τα εστιατόρια απαιτείται να βρίσκονται τουλάχιστον εκατό μέτρα μακριά από τους τόπους λατρείας, ωστόσο με την ανέγερση των εν λόγω τειχών δεν θα χρειάζονταν να τηρηθεί η σχετική απόσταση.
Άγιος Ιωάννης Προύσας: Στόχος κυνηγών θησαυρών
Την ίδια ώρα, η ιστορική εκκλησία του Αγίου Ιωάννη στην Προύσα έγινε στόχος κυνηγών θησαυρών. Η εκκλησία αρχικώς εξαιτίας ελλιπούς συντήρησης κινδύνευε να καταρρεύσει κι έπειτα έγινε στόχος κυνηγών θησαυρών. Τα ερείπια της εκκλησίας που έχει ιστορία 900 ετών, εντοπίστηκαν από drone.
Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη –στην Τρίγλια της Προύσας- αναστηλώθηκε κατά περιόδους, ωστόσο όταν έφυγαν οι Έλληνες της περιοχής μετατράπηκε σε στόχο κυνηγών θησαυρών. Η στέγη του κτίσματος έχει οριστικά καταστραφεί, ενώ στο δάπεδο της εκκλησίας οι κυνηγοί θησαυρών έχουν σκάψει βαθιά πηγάδια.
Σύμφωνα με ξεναγό της περιοχής «μετά τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, οι Έλληνες εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή. Τούρκοι από τη Θεσσαλονίκη και την Κρήτη εγκαταστάθηκαν στην Τρίγλια. Ωστόσο, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα τους κατέλαβε η επιθυμία αναζήτησης θησαυρών. Απευθύνουμε έκκληση στις αρχές να παρακολουθήσουν το θέμα. Τα πάντα θυμίζουν πεδίο μάχης. Πρόκειται για μια λυπηρή κατάσταση. Η εκκλησία είναι ιδιαίτερα σημαντική, είχε χτιστεί το 1.100 για τους περίπου 5.000 Έλληνες που ζούσαν στην Τρίγλια. Ελπίζουμε να ανακαινισθεί και να δοθεί και πάλι για δημόσια χρήση».
Εκκλησία Germiyan στη Σηλυβρία
Αντίστοιχα, στην περιοχή της Σηλυβρίας υπήρξε ακόμη ένα χτύπημα από κυνηγούς θησαυρών. Σε ιστορική εκκλησία 185 ετών, που μετά βίας προσπαθεί να παραμείνει όρθια, γνωστή με την ονομασία Γκερμιγιάν, κυνηγοί θησαυρών έσκαψαν λάκκους με την ελπίδα να βρουν χρυσό.
Η εκκλησία χτίστηκε το 1836, εγκαταλείφθηκε αρχικά από τους Έλληνες το 1913 λόγω πολέμων και στη συνέχεια αφέθηκε στη μοίρα της οριστικά με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923-24. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί και ως σχολείο.
Η παραμελημένη ιστορική εκκλησία με το πέρασμα του χρόνου ερήμωσε και λεηλατήθηκε από τους κυνηγούς θησαυρών.
«Στο σφυρί» εκκλησία στην Προύσα
Στο μεταξύ, σε αγγελία που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο, μία εκκλησία στην Προύσα πωλείται έναντι 6.300.000 τουρκικών λιρών (περίπου 700 χιλιάδες ευρώ). Σύμφωνα με την αγγελία, η εκκλησία που ανήκει σε ιδιώτη, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως χώρος τέχνης, μουσείο ή ξενοδοχείο. Το όνομα της εκκλησίας, καθώς και η τοποθεσία της δεν έγιναν γνωστά, στο πλαίσιο της «προστασίας εμπορικών και προσωπικών δεδομένων».
Η εκκλησία, σημειώνεται, χτίστηκε για τον αρμενικό πληθυσμό της περιοχής –η οποία εγκαταλείφθηκε με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923- ενώ στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη καπνού και εργοστάσιο υφαντουργίας. Η εκκλησία βρίσκεται σε χώρο που περιλαμβάνεται στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Κοινοβουλευτική ερώτηση για την αγγελία
Για το θέμα της αγγελίας, έγινε ακόμη και κοινοβουλευτική ερώτηση από τη βουλευτή του φιλο-κουρδικού κόμματος HDP, Τουλάι Χατιμογουλαρί, προς τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού, Νουρί Ερσόι.
Στο ερώτημα της βουλευτού αναφέρεται πως «εκκλησίες που δεν έχουν πιστούς, έχουν αφεθεί στην μοίρα τους, έχουν μετατραπεί σε στάβλους και αποθήκες και λεηλατούνται από κυνηγούς θησαυρών. Υπάρχουν επίσης αρκετές εκκλησίες που ανήκουν σε ιδιώτες και διατίθενται μέσω αγγελιών. Ωστόσο, οι εκκλησίες δεν μπορούν να αποτελούν ιδιωτική περιουσία και να πωλούνται και όπως οι συναγωγές και τα τζαμιά πρέπει να είναι ανοιχτές για δημόσια χρήση».
Η βουλευτής της Τουρκίας ζητά επίσης να μάθει από τον αρμόδιο υπουργό πόσοι τίτλοι εκκλησιών και μοναστηριών ανήκουν στο υπουργείο και αν υπάρχουν σχέδια επιστροφής στα ιδρύματα των Ελλήνων, Αρμενίων και Συροχαλδαίων των εκκλησιών, οι τίτλοι ιδιοκτησίας των οποίων μεταφέρθηκαν σε ιδιώτες ή στο κρατικό ταμείο.
Αναστήλωση Αγίου Γεωργία στην Καισάρεια
Υπάρχουν ωστόσο και καλές ειδήσεις… Μία ιστορική εκκλησία -721 ετών- ο Άγιος Γεώργιος στην Καισάρεια, που λεηλατήθηκε από κυνηγούς θησαυρών, αναμένεται με απόφαση του δήμου να αναστηλωθεί.
Σε πρόσφατη ομιλία του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προς τους πρέσβεις των χωρών της ΕΕ, σημείωσε άλλωστε ότι «την στιγμή που αυξάνεται τα τελευταία χρόνια ο αντι-ισλαμισμός και ο πολιτιστικός ρατσισμός, εμείς αναστηλώνουμε εκκλησίες, μοναστήρια και συναγωγές από τον δικό μας προϋπολογισμό και την δική μας τσέπη».
Βέβαια, δυστυχώς, η καταστροφή εκκλησιών και ιερών χώρων έχει γίνει πλέον πιο μαζική και ανεξέλεγκτη, σε σχέση με τις αναστηλώσεις που είναι πιο σπάνιες, δύσκολες και πολυέξοδες, όσο κι αν η Τουρκία προσπαθεί να επενδύσει στον θρησκευτικό/χριστιανικό τουρισμό για ένα επιπλέον εισόδημα.