Πώς δημιουργήθηκε ο γαλαξίας μας; Πόσο ζυγίζει; Τι κρύβεται στο κέντρο του; Αυτά και άλλα ερωτήματα βρίσκουν πλέον απαντήσεις.
Έχει διαπιστωθεί ότι ο γαλαξίας μας είναι από τους αρχαιότερους στο Σύμπαν και γι’ αυτό η μελέτη της εξέλιξης, της ύλης, των δομών και τα φαινόμενά του προσφέρουν πολύτιμες γνώσεις στους επιστήμονες όχι μόνο για τον ίδιο τον Γαλαξία αλλά γενικότερα για την ιστορία του κόσμου.
Ένας τέτοιος γαλαξίας, όπως είναι επόμενο, έχει πολλά φανερά αλλά και… κρυφά σημεία τα οποία οι επιστήμονες θέλουν να ανακαλύψουν. Η αλματώδης πρόοδος της τεχνολογίας στον τομέα της αστρονομίας βοηθά τα τελευταία χρόνια να μαθαίνουμε συνεχώς νέες πληροφορίες για τον γαλαξία μας και να αποκαλύπτουμε τα μυστικά του.
Ήταν κανίβαλος!
Μια από τις πιο συνηθισμένες κοσμικές διεργασίες είναι η συγχώνευση γειτονικών γαλαξιών, όπου συνήθως οι μεγαλύτεροι «παγιδεύουν» και απορροφούν τους μικρότερους. Από αυτή τη διαδικασία προκύπτει η μαζική γέννηση νέων άστρων. Ο γαλαξίας μας ανήκει στη λεγόμενη Τοπική Ομάδα ή Τοπικό Σμήνος γαλαξιών. Πρόκειται για μια ομάδα 35 γαλαξιών στην οποία ο γαλαξίας μας είναι δεύτερος σε μέγεθος και αριθμό άστρων, πίσω από τον γαλαξία της Ανδρομέδας.
Ο γαλαξίας μας εκτιμάται ότι διαθέτει 200-400 δισ. άστρα, ενώ αυτός της Ανδρομέδας, σύμφωνα με πρόσφατους υπολογισμούς, 1 τρισεκατομμύριο άστρα. Στις αρχές του έτους οι επιστήμονες του ερευνητικού προγράμματος «Dark Energy Survey» ανακοίνωσαν ότι στην πορεία της εξέλιξής του ο γαλαξίας μας δεν άφησε τίποτε ζωντανό στη γαλαξιακή μας γειτονιά, συλλαμβάνοντας και απορροφώντας περίπου 11 γαλαξίες.
Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης στη Γερμανία αναφέρουν σε άρθρο τους στο διαδικτυακό αρχείο επιστημονικών προδημοσιεύσεων Arxiv πριν από λίγες εβδομάδες ότι ο γαλαξίας μας παγίδευσε και στη συνέχεια «καταβρόχθισε» 15, ίσως και 18 γαλαξίες!
Τι κρύβεται στην καρδιά του
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 εντοπίστηκαν μυστηριώδεις εκπομπές ακτινοβολίας από το κέντρο του γαλαξία μας, οι οποίες αποδείχθηκε στη συνέχεια ότι προέρχονταν από μια μελανή οπή. Οι επιστήμονες ονόμασαν αυτή τη μαύρη τρύπα Τοξότη Α* και οι παρατηρήσεις που έχουν γίνει δείχνουν ότι έχει διάμετρο περίπου 45 εκατ. χλμ. και μάζα περίπου 4 εκατ. φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ηλιου.
Διάφορες παρατηρήσεις τα τελευταία χρόνια έδειχναν ότι ο Τοξότης Α* είχε… παρέα. Αρχικά οι ερευνητές εντόπισαν ίχνη παρουσίας μερικών δεκάδων μελανών οπών πέριξ του κέντρου του γαλαξία μας. Αργότερα τα ίχνη πολλαπλασιάστηκαν και οι εκτιμήσεις ανέβαζαν τον αριθμό τους σε μερικές εκατοντάδες. Ηρθε όμως πριν από λίγες εβδομάδες η ανακοίνωση μιας έρευνας που πραγματοποίησαν επιστήμονες του Εργαστηρίου Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης η οποία τάραξε τα νερά, αφού από τα ευρήματα της έρευνας προκύπτει ότι τον Τοξότη Α* συντροφεύουν 10.000-20.000 μικρότερες μαύρες τρύπες! Και δεν είναι μόνο αυτές. Αλλες έρευνες τα τελευταία χρόνια έχουν αποκαλύψει την ύπαρξη πολλών διαστημικών αντικειμένων και κοσμικών δομών στο γαλαξιακό κέντρο.
Το βάρος του
Η συνολική μάζα του γαλαξία μας ισοδυναμεί με τη μάζα 700 δισεκατομμυρίων άστρων σαν τον Ηλιο, σύμφωνα με μια νέα εκτίμηση, που θεωρείται η πιο ακριβής μέχρι σήμερα. Η μάζα αυτή περιλαμβάνει τα πάντα: άστρα, μαύρες τρύπες, νέφη αερίων, αστρόσκονη, σκοτεινή ύλη και κάθε είδους… άγνωστης ταυτότητας κοσμικό αντικείμενo. Η προηγούμενη εκτίμηση ήταν αρκετά μεγαλύτερη, γύρω στο 1 τρισεκατομμύριο Ηλιους. Ο υπολογισμός όλης της μάζας του γαλαξία μας είναι πολύ δύσκολη υπόθεση, εν μέρει επειδή μόνο ένα μέρος του φαίνεται από τα τηλεσκόπια.
Η νέα εκτίμηση, από τον καθηγητή Γουίλιαμ Χάρις και την Γκουέντολιν Ιντι του Πανεπιστημίου Μακμάστερ του Καναδά, παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Καναδικής Αστρονομικής Εταιρείας και υποβλήθηκε για δημοσίευση στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».Σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις, που αναμένεται πάντως να αναθεωρηθούν ξανά στο μέλλον, καθώς συνεχώς οι επιστήμονες μαθαίνουν περισσότερα πράγματα για τον γαλαξία μας, η σκοτεινή ύλη αποτελεί περίπου το 88% της μάζας του.
Τα μυστηριώδη άστρα
Ομάδα αστρονόμων ισχυρίζεται ότι ανακάλυψε τα αρχαιότερα άστρα που έχουν ποτέ παρατηρηθεί στον γαλαξία μας. Χρονολογούνται από την εποχή που το Σύμπαν είχε ηλικία μόνο 300 εκατομμυρίων ετών, όταν ακόμη ο γαλαξίας μας δεν είχε καν σχηματιστεί.
Τα εννέα άστρα βρίσκονται κοντά στο κέντρο του γαλαξία μας και είναι από τα αρχαιότερα που επιζούν σε όλο το Σύμπαν, ενώ είναι πολύ «φτωχά» σε βαριά μέταλλα (βαρύτερα από το ήλιον), κάτι αναμενόμενο για τόσο παλαιά άστρα. Την έρευνα πραγματοποίησαν επιστήμονες με επικεφαλής τη Λουζί Χάουζ της Σχολής Αστρονομίας και Αστροφυσικής του Αυστραλιανού Εθνικού Πανεπιστημίου.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αρχικά το αυστραλιανό τηλεσκόπιο SkyMapper και ακολούθησαν λεπτομερέστερες παρατηρήσεις με το Αγγλο-Αυστραλιανό Τηλεσκόπιο που βρίσκεται επίσης στην Αυστραλία και με το Μαγγελανικό Τηλεσκόπιο στη Χιλή. Ο καθηγητής Μάρτιν Ασπλουντ του ίδιου πανεπιστημίου δήλωσε ότι ο εντοπισμός των σπάνιων πανάρχαιων άστρων, ανάμεσα σε δισεκατομμύρια άστρα που βρίσκονται στο κέντρο του γαλαξία μας, ήταν «σαν να βρίσκει κανείς βελόνα στα άχυρα». Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature».