Κάθε συνέντευξη είναι ένα στοίχημα. Κάποιες χαρακτηρίζονται εύκολες και άλλες μέχρι την συνάντηση, δημιουργούν ταχυπαλμία και κόμπο στο λαιμό. Αυτό συνήθως συμβαίνει με ανθρώπους που τα έχουν καταφέρει στον τομέα τους. Με τον Σταμάτη Κραουνάκη, συναντηθήκαμε ένα κρύο μεσημέρι Τετάρτης, σε ένα ζεστό καφέ, στο κέντρο της Αθήνας, μετά την εκπομπή του στα ερτζιανά. Ήταν χαμογελαστός, γλυκός και προσιτός και μας μίλησε για τα πρώτα του βήματα, για την πορεία του, για ζητήματα πολιτικής, καθώς και για τα ανεκπλήρωτα όνειρά του.
Συνέντευξη: Αδάμ Αλεξόπουλος
Η πρώτη σας επαφή με τη μουσική ποια ήταν;
Ήμουν δέκα χρονών, όταν η μητέρα μου, ζήτησε τη γνώμη μας, πως να διαχειριστεί κάποια χρήματα που της έδωσε ο πατέρας. Να αγοράσει πιάνο ή να πάρει καινούργιο ψυγείο. Εγώ πρότεινα το πιάνο, και λίγες μέρες αργότερα, ήρθε στο σπίτι ένα μεταχειρισμένο, από εκείνες τις γερμανικές πιανόλες με τη μανιβέλα που μετασκεύαζε ο Νικοτιάν.
Ήταν ακαριαία η αγάπη για τη μουσική;
Άπαξ και ήρθε το πιάνο στο σπίτι και πάτησε πάνω στο «ποσειδώνιο» χαλί που είχε η μητέρα μου στο σαλόνι, κλείστηκα εκεί.
Οι συνθέσεις σε ποια ηλικία ξεκίνησαν;
Με τη σύνθεση τραγουδιών ξεκίνησα να ασχολούμαι ταυτόχρονα με τα μαθήματα. Το χέρι πήγαινε, αν μπορώ να το πω έτσι, στον δικό του κόσμο. Σε αυτό συνέβαλε βέβαια και η ευχέρεια που είχα στη γλώσσα, να γράφω δηλαδή στίχους. Για να καταλάβεις, αυτό το πρώτο πιάνο, το βαπτίσαμε αργότερα «Σωτηρία», γιατί όλα τα τραγούδια γράφτηκαν εκεί.
Δεν είχατε άλλα ερεθίσματα πιο νωρίς;
Θυμάμαι έντονα το κόκκινο αμερικάνικο ραδιόφωνο που είχε η μητέρα μου ψηλά στην κουζίνα. Έπαιζε τη μουσική που μου αρέσει ακόμα και σήμερα, από την ελληνική, αλλά και παγκόσμια σκηνή. Επίσης, άκουγα τις πρωινές εκπομπές στο τρίωρο πρόγραμμα, τον Χατζηδάκη και τις ορχήστρες ποικίλης της ΕΡΤ, που έπαιζαν πολύ εκείνα τα χρόνια.
Οι γονείς σας δεν είχαν αντιρρήσεις; Δεν είπαν δηλαδή τι φέραμε αυτό τον διάολο στο σπίτι μας;
Ο πατέρας μου όχι. Η μητέρα μου όμως, ήθελε να σπουδάσουμε πρώτα και γκρίνιαζε. Κάποια στιγμή υπήρξε μια σύγκρουση, εκεί στις εισαγωγικές, γιατί τα είχα φορτώσει όλα στον κόκορα. Παρόλα αυτά, πήρα πολύ καλές μονάδες, γιατί ήμουν καλός στην έκθεση και μου πέτυχαν και τα λατινικά. Θα μπορούσα να περάσω και στη Νομική, αλλά δεν την είχα δηλώσει ως πρώτη επιλογή και μπήκα στην Πάντειο.
Υπάρχουν στιγμές που μετανιώνετε για αυτό;
Η Πάντειος ήταν και αυτή μοίρα. Εκεί γνώρισα τους πρώτους συνεργάτες μου. Την επόμενη χρονιά ήρθε η Λίνα Νικολακοπούλου με τον Παντελιδάκη, ήταν ήδη ο Σαμψιάρης, η Μαρκέτου και η υπόλοιπη παρέα. Με τη μεταπολίτευση, ήταν δυναμική και καλλιτεχνική η Πάντειος.
Όταν ξεκινούσατε, περιμένατε την επιτυχία και την ανταπόκριση από τον κόσμο;
Τότε δεν ήξερα. Με τη Λίνα αρχίσαμε από το δεύτερο έτος της σχολής να γράφουμε μουσική και το 1976 έκανα την πρώτη μου συναυλία, στο θέατρο «Διονύσια». Από μία αυθαίρετη κίνηση μιας φίλης μάλιστα, ήρθε και ο Μάνος Χατζηδάκης. Με αναγνώρισε ως καλλιτέχνη αμέσως και αυτό ξεκούμπωσε τα πάντα.
Από τα χέρια σας έχουν γραφτεί περισσότερα από 3.000 τραγούδια. Από που αντλείτε την έμπνευση;
Δεν μπορώ να σου δώσω συγκεκριμένη απάντηση. Όλα αντλούνται από τη ζωή, από τις εμπειρίες και τα συναισθήματα. Μια βόλτα, ένα ηλικιωμένο ζευγάρι πιασμένο χέρι-χέρι. Κάθε στιγμή, μπορεί να σε εμπνεύσει.
Από όλα αυτά που έχετε ζήσει τι κρατάτε;
Πολλά ωραία πράγματα κρατάω. Η εξέχουσα βέβαια μορφή είναι η Λίνα. Αυτό είναι το ακριβό μου, η περιουσία μου που λένε. Φυσικά κρατάω και τις πρωτοποριακές στιγμές, όταν δηλαδή πήραμε μία αποθήκη στο Γκάζι και την κάναμε μαγαζί το 1993. Ουσιαστικά ανοίξαμε την περιοχή που σήμερα σφύζει από ζωή.
Τα χρόνια της κρίσης φαίνεται ότι ψαχτήκατε περισσότερο.
Είναι αλήθεια, ότι ψάχτηκα πολύ στα χρόνια της κρίσης και αυτό δεν μου το συγχώρησε ποτέ η πιάτσα και οι πολιτικάντηδες. Ο Βάρναλης το 2014, ο Ντάριο Φο την επόμενη χρονιά ήταν πολύ σημαντικές στιγμές για εμένα.
Πιστεύετε ότι η τέχνη είναι πολιτική πράξη;
Δεν μπορεί η τέχνη να μην είναι πολιτική. Ακόμα και το καθαρά μουσικό πρόγραμμα που κάνουμε με την «Σπείρα», κάθε Δευτέρα στη «Σφίγγα» έχει στοιχεία. Πρόκειται για μια γειτονιά εργένηδων που μπορεί να βρεθεί σε οποιαδήποτε άγρια περιοχή του κόσμου. Οι καλλιτέχνες είμαστε παρόντες σε μία κοινωνία. Πολλές φορές αντιδρούμε και άλλες φορές λειτουργούμε προφητικά.
Τότε γιατί οι περισσότεροι καλλιτέχνες είναι απολιτίκ; Μήπως φοβούνται;
Όχι δεν φοβούνται. Περάσαμε πολλά χρόνια με το «δεν ασχολούμαι με τα πολιτικά». Είχαν συνηθίσει αλλιώς οι καλλιτέχνες. Από το 1985 και μετά, που θυμάμαι έντονα, έως και το 2000, τα πράγματα ήταν σε μια γραμματική τέτοια. Γίνονταν πολλές συναυλίες και έβγαζαν αρκετά χρήματα οι καλλιτέχνες. Έφτιαξαν σπίτια και πήραν αυτοκίνητα. Βέβαια έπαιρναν μίζες και οι δήμαρχοι.
Τους το χρεώνετε αυτό;
Δεν μπορώ να χρεώσω τους καλλιτέχνες γιατί κινηθήκαν έτσι. Δες και εμένα ή δες τώρα που είπε την άποψή της η Μποφίλιου. Το σημαντικό βέβαια, είναι να μην είσαι ανακόλουθος με αυτά που πιστεύεις. Όταν η εικόνα είναι ανακόλουθη με αυτό που λες, εκεί δημιουργείς τρύπα.
Εσείς μπήκατε στο τρυπάκι;
Πιστεύω ότι αν για ένα λόγο με εκτιμάει ο κόσμος, είναι γιατί πάντα είμαι ο ίδιος. Δύο χρόνια δούλεψα στο ραδιόφωνο του βήματος και ουδείς μπορεί να μου προσάψει κάτι. Ήμουν ο πρώτος που σήκωσα την παντιέρα για τον Νίκο Ρωμανό και έφαγα όλη αυτή τη λάσπη. Έσπρωχναν το παιδί στο θάνατο για να έχουν λόγο να παραιτηθούν.
Το 2014 είχατε πει πως ζούμε σε ψευδή δημοκρατία, χώρα χρεοκοπημένη και αριστερά κομματιασμένη. Τρία χρόνια μετά ποια είναι η άποψή σας;
Αυτά τα έλεγε ο Βάρναλης, δεν τα λέω εγώ. Άκουσε να δεις, είμαστε ένας πολύ γκρινιάρης λαός, αλλά στη δύσκολη μπορεί να τα κάνει όλα λίμπα. Αυτή την περίοδο, δοκιμάζεται η ωριμότητα και η βλακεία των ανθρώπων της αριστεράς. Αν υπερισχύσει το δεύτερο, θα είναι τεράστια ήττα για την αριστερά γενικότερα και ως ελευθέρας βοσκής μπορώ να το δω.
Ο νέος φορέας της κεντροαριστεράς πως σας φαίνεται;
Έχουμε τον εχθρό απέναντι και δεν μπορώ να ασχοληθώ αν το ένα διαμέρισμα έχει λουτροκαμπινέ ή είναι στούντιο στου Ψυρρή. Στο νέο φορέα είναι όσοι απατεώνες λύσανε και δεν μπήκαν στη φυλακή. Τώρα μαζευτήκαν να δουν αν φτουράει το μαγαζί.
Η άποψή σας οφείλεται στην ύπαρξη του ΠΑΣΟΚ;
Η δεύτερη γενιά ΠΑΣΟΚ έκανε τους έλληνες ψωριάρηδες. Πως θα πάρουμε επιδότηση να βάλουμε αλουμίνια, πως θα γκρεμίσουμε το πατρικό, πως θα σταματήσουμε τα βαμβάκια. Τις καταστροφές το ΠΑΣΟΚ τις έκανε επάγγελμα. Μην ξεχνάς ότι στους ανασχηματισμούς που έκανε, κάθε ανασχηματισμός είχε και ανάλογα σόγια να εξυπηρετεί.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε πως θα αφήσει έξω την οικογένεια.
Αυτή η οικογένεια έπρεπε να είναι εξορία σε μία πλούσια χώρα, όπως εκείνη που έχουν και τα χρήματά τους. Μόνο την Ντόρα Μπακογιάννη δεν μπορώ να καταδικάσω. Θα μπορούσε να είναι άλλη δύναμη στην πολιτική, αλλά δυστυχώς είχε την υποχρέωση να ανήκει στην οικογένεια.
Ποια η σχέση σας με τους πολιτικούς;
Δεν τους εκτιμώ. Με ενοχλεί πως αν πεις την αλήθεια, πάρα πολλοί ακόμα και από τους συντρέχοντες θα σου πουν, «έλα μωρέ τώρα, δεν ξέρεις από πολιτική». Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική περιέχει μέσα την υποκρισία. Δηλαδή, μπορείς να πεις ένα ψέμα για να κάνεις τη δουλειά σου ή για να είσαι political correct.
Τελευταία κάνετε αρκετές παρεμβάσεις για το Φεστιβάλ Αθηνών.
Στο Φεστιβάλ Αθηνών, συμβαίνουν ελεεινά πράγματα. Ο διευθυντής και τέως φίλος μου βγάζει προς τα έξω ότι έχω θυμώσει εγώ και ο Κιμούλης επειδή μας έκοψε. Την ίδια στιγμή να αναθέτει στον εαυτό του σκηνοθεσία και να ψάχνει εναγωνίως ΔΗΠΕΘΕ να συνεργαστεί.
Γιατί μεταλλάσσονται οι άνθρωποι του πολιτισμού, μόλις βρεθούν στην εξουσία;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο, όταν αναλαμβάνεις θέση, να πεις τα μεγάλα όχι. Ακόμα δυσκολότερο, να φτιάξεις ένα ιδεολογικό γεγονός. Μαθαίνω ότι στο υπουργείο έχουν αφήσει και διαιωνίζονται προβλήματα για να μην πάρουν την ευθύνη. Οι μόνοι που ξεχωρίζουν είναι ο Αναστασάκης και η Τσιμά, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Έβαλαν τη Θεσσαλονίκη στα θέατρα.
Θα θέλατε να μας πείτε ένα από αυτά;
Το θέμα της ΑΕΠΙ ας πούμε. Οι μέχρι πρότινος εχθροί ακούγεται ότι θα συνεργαστούν εις βάρος του μεροκάματου, των δημιουργών. Περιμένουν να βγουν οι δημιουργοί στο δρόμο; Η μόνη λύση για την ΑΕΠΙ είναι να κρατικοποιηθεί.
Αν σας έλεγαν ελάτε, να φτιάξετε τα προβλήματα στο υπουργείο πολιτισμού θα αναλαμβάνατε;
Ως σύμβουλος έχω πει πολλές ιδέες δωρεάν, αρνούμαι όμως, να αναλάβω θέση. Δεν θέλω να χάσω την ενέργειά μου. Ξέρεις κάτι; Ο καλλιτέχνης όταν πάει σε γραφείο, τελείωσε. Όχι μόνο τώρα, από παλιά. Όσοι καλλιτέχνες πήγαν σε γραφεία, δύσκολα κατάφεραν να συντονιστούν φεύγοντας από εκεί με το κοινό τους.
Ποια η σχέση σας με τα social media;
Μια χαρά τα δουλεύω. Το βασικό είναι ότι βρήκα φίλους και το δεύτερο, ότι σκανάρω καθημερινά την παθογένεια. Στο facebook, ο καθένας έχει μία προσωπική εφημερίδα και μας ενημερώνει για το φαΐ που έφτιαξε, μέχρι το ποιος του φταίει.
Υπάρχουν στιγμές που θέλετε την απομόνωσή σας;
Βεβαίως και υπάρχουν στιγμές. Όταν γυρίζω στο σπίτι, απομονώνομαι. Δουλεύω, διαβάζω ή παίζω μουσική.
Κάνετε εκπομπή σε έναν κομματικό σταθμό. Δεν φοβηθήκατε μήπως σας κατηγορήσει ο κόσμος;
Δεν αντιμετώπισα πρόβλημα, όταν έκανα εκπομπή στο Βήμα, θα έχω στο Κόκκινο;
Είναι όμως και κυβερνητικός.
Καταρχήν είναι κομματικός του ΣΥΡΙΖΑ, όχι του ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ που κυβερνά.
Ένα δεκάλεπτο είναι η εκπομπή σας. Είναι αρκετό;
Φτάνει αυτό. Είχε και ο Χόρν μία τέτοια εκπομπή, τα «καθημερινά του καθημερινού». Η μικρή φόρμα έχει άλλη δυναμική. Δεν το σκέφτομαι για κάτι περισσότερο. Η βόλτα μου αυτή η πρωινή με το τρίκυκλο, είτε με κρύο είτε με ζέστη, είναι η ερωτική μου σχέση με την κοινωνία. Είναι η συναναστροφή μου με τον κόσμο.
Ο Σταμάτης πως είναι σαν άνθρωπος;
Δεν είναι ορατό; Είμαι πιο κανίβαλος από ότι στη δημόσια εικόνα μου. Όχι ότι το στερώ, αλλά στην προσωπικά μου είμαι σε υπερβολικό βαθμό. Το είχε ο πατέρας μου και το πήρα και εγώ.
Έχετε ανεκπλήρωτα όνειρα;
Έχω δύο τρία μεγάλα έργα που θέλω να τα υλοποιήσω και ψάχνω χρηματοδότηση. Θέλουν όμως και πολύ χρόνο προετοιμασίας. Κάποτε προετοιμάζαμε παραστάσεις μέχρι και οκτώ μήνες. Πλέον, δεν δίνουν χρόνο και για αυτό βλέπουμε πολλά μέτρια πράγματα. Έχει χαθεί η μπάλα στο θέατρο, ευτυχώς όμως, δεν έχουν χαθεί τα ταλέντα.
Οικογένεια σκεφτήκατε ποτέ να κάνετε;
Όχι γιατί είμαι ανίκανος. Θα είχα πολλά διαζύγια και πολλά παιδιά και θα έτρεχα τώρα να τα σπουδάζω. Το μόνο που με απασχολεί είναι να μην με προδώσει το σώμα.
Φέτος σκηνοθετείτε την παράσταση «Η τεράστια κοινωνική σημασία των βλακών εν τω συγχρόνω βίω». Τι θα δει ο θεατής στο θέατρο Ιλίσια Βολανάκης;
Θα δει έναν εξαιρετικό περφόρμερ, τον Χάρη Φλέουρα, στην πιο πολιτική παράσταση της χρονιάς. Πρόκειται για το κείμενο του Ευάγγελου Λεμπέση, το οποίο με συντροφεύει πάρα πολλά χρόνια. Ένας δεξιών αποκλίσεων άνθρωπος, το 1941, την ώρα που στη χώρα πεινούσε ο κόσμος, εξαιτίας των Γερμανών κατάφερε να διατυπώσει με αυτό το λόγο και με σαρκασμό και χιούμορ ότι οι βλάκες διοικούν. Στα χέρια ενός αριστερού καλλιτέχνη νομίζω πως έχει γίνει όπλο εναντίον της δεξιάς.
Ο κόσμος βλέπει θέατρο;
Παρακολουθεί πολύ και νομίζω επιλέγει ποιοτικό θέατρο. Το κοινό έχει σταματήσει να εμπιστεύεται τις ιστοσελίδες και οι αληθινές κριτικές πια, μεταφέρονται μέσω «καφενείου και κομμωτηρίου». Αυτοί είναι άλλωστε, οι χώροι σου δίνουν την αδιάψευστη σιγουριά για οποιοδήποτε θέμα και ευτυχώς στην Ελλάδα ακόμα σφύζουν ζωής.
Τι είναι για εσάς τα Χριστούγεννα;
Είναι η ημέρα των γενεθλίων μου και φέτος δουλειά όσο τίποτα. Όταν είδα τα πρώτα λαμπάκια και στολίδια των Χριστουγέννων αγχώθηκα γιατί έχω πάρα πολλές συνεργασίες και τα περιθώρια στενεύουν.
*Πηγή: dytikesmaties.gr