Η κρίση του Ιουλίου με την τουρκική NAVTEX νότια του Καστελλόριζου και την ανάπτυξη των πολεμικών στόλων Ελλάδας και Τουρκίας, επισφράγισε διαδικαστικά και σκηνοθετικά μια ήδη έντονη διπλωματική κινητικότητα. Η κινητικότητα αυτή ευθυγραμμίζεται με το βασικό υπόστρωμα των τουρκικών αναθεωρητικών απόψεων που θέλουν την διαπραγμάτευση εφ’ όλης της ύλης ως προς το καθεστώς κυριαρχίας που διέπει το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου και τις γύρω από την Ελλάδα και την Κύπρο θάλασσες.
Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν κάτω από την παραίνεση ισχυρών δυνάμεων, με τις ΗΠΑ επικεφαλής, και με μεσολάβηση και ίσως κηδεμονία άλλου ισχυρού παράγοντα, την προεδρεύουσας στην ΕΕ Γερμανίας. Η ελληνική διπλωματία, δεδομένων των συνθηκών που από καιρό επικρατούν στη χώρα μας, αποδέχθηκε και τις παραινέσεις και την μεσολάβηση και χάραξε μια ελάχιστη αξιόπιστη γραμμή άμυνας επικαλούμενη γενικώς και αορίστως το διεθνές δίκαιο.
Καθώς όμως η Αθήνα δεν έχει ως τώρα αξιοποιήσει -δηλαδή εφαρμόσει– τα πλεονεκτήματα που της δίνει το διεθνές δίκαιο, η ισχύς της επίκλησης εκπίπτει. Η πολυετής άρνηση αξιοποίησης των όσων κυριαρχικών δικαιωμάτων δίνει στη χώρα μας αυτό το διεθνές δίκαιο, προφανώς απαξιώνει την προσήλωση της χώρας στις αρχές του δικαίου αυτού και αποτελεί έμπρακτη αμφισβήτηση της απόλυτης αξίας του ως κανόνα και οδηγό.
Διακρίνεται και κάτι περισσότερο. Το διεθνές δίκαιο για την ελληνική διπλωματία των τελευταίων δεκαετιών “προσαρμοζόταν” σε εκφρασμένες ή μη επιθυμίες των ισχυρών ή λιγότερο ισχυρών. Οι “ερμηνείες” της γειτονικής Τουρκίας εγγράφονταν σε αυτή την διαδικασία σχετικοποίησης του διεθνούς δικαίου. Το δίκαιο όμως γενικώς υπάρχει για να διασφαλίζει τα δικαιώματα του ανίσχυρου απέναντι σε εκείνα του ισχυρού. Εάν η δική σου πλευρά αποδέχεται ότι τα τελευταία μπορούν να υποκαταστήσουν εν όλω ή εν μέρει τους κανόνες, τότε εσύ ο ίδιος έχεις ανατρέψει την προστατευτική λειτουργία του νομικού πλαισίου.
Η αρχή έγινε με την Ιταλία
Κάπως έτσι, από υποχώρηση σε υποχώρηση, η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο. Η άρνηση της Ελλάδας να εφαρμόσει τα όσα το Δίκαιο της Θάλασσας της κατοχυρώνει δημιούργησε κενό και πάνω στο κενό αυτό αρθρώθηκαν διεκδικήσεις. Οι διεκδικήσεις αυτές, όσο παράλογες και αν φαίνονται ως προς το γράμμα του διεθνούς δικαίου, τόσο αποκτούν υπόσταση όταν εδράζονται πάνω στην δική σου απουσία και το συνακόλουθο κενό. Και με ετούτα και με εκείνα ήρθε η ώρα πληρωμής του λογαριασμού.
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται –και η αξιωματική αντιπολίτευση ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ το αποδέχονται με κάποιες επιμέρους γκρίνιες– ότι οι συμφωνίες οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο θωρακίζουν τα δικαιώματα της χώρας μας απέναντι στην τουρκική επιβουλή. Όλες οι ενδείξεις όμως συνηγορούν ότι πρόκειται απλά και μόνο για τα πρώτα κεφάλαια μιας γενικότερης αναδιάταξης ορίων και γραμμών κυριαρχίας στην ευρύτερη περιοχή η οποία βασικά και ουσιαστικά θα περικόπτει κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας. Η μεθόδευση μιλά από μόνη της.
Η συμφωνία με την Ιταλία καθόρισε τα όρια της ΑΟΖ στο Ιόνιο με τρόπο όμως που δημιούργησε σημαντικά αρνητικές υποθήκες για τη συνέχεια. Η ελληνική ΑΟΖ δεν θα είναι η ΑΟΖ που το –διαρκώς επικαλούμενο– διεθνές δίκαιο προβλέπει. Τα δικαιώματα αλιείας δεν θα είναι “αποκλειστικά” ελληνικά σε αυτήν την περιοχή. Προσοχή, δεν πρόκειται για παροχή ανανεούμενης αδείας για αλίευση αλλά για βάση διεθνούς συνθήκης “ψαλίδισμα” της έννοιας της ΑΟΖ (Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης).
Οι κακεντρεχείς θα έβλεπαν σε αυτό το σημείο ένα πρόπλασμα για την όποια αυριανή “συνεκμετάλλευση” της όποιας ΑΟΖ. Η δε ανταλλαγή του δικαιώματος των νησιών και νησίδων σε ΑΟΖ με την αποδοχή του όρου της μειωμένης επήρειας υπονόμευσε και την σχετική πρόβλεψη του διεθνούς δικαίου. Ένα νησί μπορεί μεν να έχει ΑΟΖ αλλά η επήρεια του μπορεί να είναι 0%! Ήδη με αυτή τη συμφωνία άνοιξε ο δρόμος για την σχετικοποίηση όλων των εδαφίων της Σύμβασης του Δικαίου της θάλασσας (UNCLOS).
Ο Δένδιας και το Διεθνές Δίκαιο
Και ακολούθησε η συμφωνία με την Αίγυπτο. Πανηγυρίζει η κυβέρνηση και γι αυτήν. Στην πράξη η νέα οριοθέτηση πρόσθεσε στην προηγούμενη νέο ψαλίδισμα του διεθνούς δικαίου που αφορά τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας. Σύμφωνα με τα όσα διαρρέουν και σύμφωνα με τον (ανεπίσημο) χάρτη που δόθηκε στην δημοσιότητα, τα δικαιώματα των νησιών περικόπτονται. Δεν πρόκειται για τίποτε βραχονησίδες ή ακατοίκητα νησιά. Για την Κρήτη και την Ρόδο πρόκειται. Αν έχουμε καταλάβει καλά με βάση το επιχείρημα –που χρησιμοποιεί πληθωρικά η Τουρκία– του μήκους της ακτογραμμής, καταργήθηκε, σε βάρος των νησιών η αρχή της μέσης γραμμής.
Η επήρειά τους, να το πούμε πιο διπλωματικά σχετικοποιήθηκε και μειώθηκε με υπογραφή της ελληνικής κυβέρνησης και με βάση ένα έωλο επιχείρημα που υιοθετεί, με στόχευση, η τουρκική θέση: το μήκος της ακτογραμμής. Εάν το επιχείρημα αυτό καταργεί το δικαίωμα της Κρήτης στην μέση γραμμή τότε τι αναλογεί στο μικρό Καστελλόριζο; Πάει και εδώ το διεθνές δίκαιο. Με υπογραφή της ελληνικής κυβέρνησης και στην περίπτωση αυτή.
Τώρα λοιπόν μπορεί να ξεκινήσει ο ελληνοτουρκικός εφ΄όλης της ύλης διάλογος. Η ελληνική κυβέρνηση έχει ρυθμίσει –με τις συμφωνίες οριοθέτησης με την Ιταλία και την Αίγυπτο– όλα τα βασικά προαπαιτούμενα. Δυστυχώς τα βασικά εξ όσων η απέναντι πλευρά διεκδικεί. Η ελληνική ΑΟΖ δεν είναι πλήρης και κανονική ΑΟΖ, όπως την ορίζει το διεθνές δίκαιο. Το “αποκλειστική” μπορεί να γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης και συμβιβασμού.
Τα νησιά, μικρά, μεγάλα, κατοικημένα, ακατοίκητα, έχουν δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Αυτή όμως καθορίζεται με βάση αόριστα μέτρα και σταθμά τα οποία θα προσδιοριστούν σε μια διαπραγμάτευση. Το μήκος των απέναντι ακτών μπορεί να τους δώσει κάποιο δικαίωμα του επιπέδου του 0%! Φυσικά το ελληνικό πολιτικό σύστημα είναι ικανό να πανηγυρίσει και γι αυτό το μηδέν στα εκατό. Το βασικό είναι ότι έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ!
Θα μπορούσε ίσως αυτό το βαθύτατα διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα που νέμεται την εξουσία στη χώρα μας εναλλασσόμενο με απατηλές ταυτότητες σε τακτά χρονικά διαστήματα να ομολογήσει το προφανές: ότι στο σημείο που έχουν φέρει τη χώρα μας και το λαό μας δεν μπορούν τίποτε περισσότερο να κάνουν από το να υποταχθούν, να εκχωρήσουν εθνικό χώρο και κυριαρχία. Όπως έχουν εκχωρήσει την ευημερία και την ελπίδα του λαού μας. Ίσως μάλιστα θα ήταν έξυπνο να ομολογήσουν την πραγματική κατάσταση. Γιατί κάποτε τα ψέμματα θα τελειώσουν και οι πολλοί, ο λαός μας, θα ανακαλύψουν τα όσα έγιναν και γίνονται. Να δούμε τότε ποιος θα διασώσει ετούτο τον απίστευτο θίασο “Αρίστων”!
*Πηγή: slpress.gr
**Ο Γιώργος Μαργαρίτης είναι καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
