Η έκβαση του τουρκικού δημοψηφίσματος αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα “πύρρειας νίκης”: ο Τούρκος πρόεδρος Tayyip Erdoğan εξασφάλισε στο επίπεδο των θεσμών την εκτελεστική προεδρία που τόσο επιθυμούσε, όμως πολιτικά βγαίνει τραυματισμένος.
Η διαφορά με την οποία δείχνει να επικρατεί το “Ναι” είναι οριακή, και μάλιστα σε συνθήκες νόμου έκτακτης ανάγκης, όταν το ποσοστό των κομμάτων που στήριξαν τη συνταγματική αναθεώρηση ήταν στις τελευταίες εκλογές ανώτερο του 60% αθροιστικά.
Επιπλέον, το “Όχι” επικράτησε (έστω και με βραχεία κεφαλή) στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα: όχι μόνο στην Σμύρνη, που ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα φιλική προς τον Erdoğan και την παράταξή του, αλλά, το κυριότερο, στην Κωνσταντινούπολη, που αποτελεί μικρογραφία της όλης Τουρκίας και αποτέλεσε το εφαλτήριο της πολιτικής διαδρομής του Tayyip Erdoğan.
Επιπλέον, οι καταγγελίες για παρατυπίες σκιάζουν περαιτέρω την (ούτως ή άλλως αναιμική) επικράτηση του “Ναι” και πάντως δίνουν στην αξιωματική αντιπολίτευση, το κεμαλιστικό-σοσιαλδημοκρατικό Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, την δυνατότητα να διαπνέεται από πνεύμα “μαχητικό” (πρβ. την προαναγγελία μαζικών ενστάσεων κ.ο.κ.) και όχι ηττοπαθές.
Ο Tayyip Erdoğan θα αντιδράσει στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος με τον τρόπο που γνωρίζει καλύτερα: φυγή προς τα εμπρός και καλλιέργεια της πόλωσης (πάνω σε διαχωριστικές γραμμές τις οποίες διαρκώς αλλάζει). Άλλωστε, η πολιτική του διαδρομή τον έχει φέρει σε ένα σημείο, όπου η μάχη για τη διατήρηση της εξουσίας πιθανότητα ισοδυναμεί με μάχη για την ελευθερία του ή και τη ζωή του.
Εν προκειμένω ο Τούρκος πρόεδρος επείγεται να δώσει ταχύ ρυθμό στις εξελίξεις, και για να μην αφήσει χώρο να αναπτυχθεί στην κυβερνώσα παράταξη η εσωστρέφεια και η “περίσκεψη” που είναι λογικό να προκαλεί το συγκεκριμένο αποτέλεσμα.
Το νέο στοιχείο που έφερε η καταμέτρηση της 16ης Απριλίου δεν είναι η διαίρεση της Τουρκίας σε ένα τμήμα αμετανόητα “κεμαλιστικό” (παράλια Αιγαίου και ανατολική Θράκη), ένα τμήμα κουρδικό και ένα τμήμα συντηρητικό και θρησκευόμενο στο κέντρο και τον βορρά της χώρας. Είναι το ότι καταγράφει απροσδόκητες επιτυχίες σε μέρη όπως το Εσκί Σεχίρ, το Αρτβίν, το Χατάι και το Ζογκουλμντάκ ή, στο εσωτερικό της Κωνσταντινούπολης, σε συνοικίες όπως το ευσεβέστατο Σκούταρι.
Είναι το ότι η βάση του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης αψήφησε τις επιλογές της ηγεσίας υπέρ του “Ναι”. Είναι τα σημάδια των ρωγμών που εμφανίζονται στο στρατόπεδο του κυβερνώντος κόμματος και στη σχέση του με μορφωμένα κοινωνικά στρώματα των πόλεων που μέχρι τώρα το ακολουθούσαν.
Οι δημόσιες εκτιμήσεις ηγετικών στελεχών της κυβέρνησης ότι “συγκεντρώσαμε λιγότερες ψήφους από όσες αναμέναμε” και οι ψίθυροι ότι “το κόμμα δεν μπορεί να συνεχίσει να πηγαίνει μπροστά με μοναδικό του όπλο τον Erdoğan” προδιαγράφουν μελλοντικές αναδιατάξεις στο πολιτικό σκηνικό τις οποίες ο Τούρκος πρόεδρος έχει κάθε λόγο να επιχειρήσει να προλάβει.
Ήδη στους εθνικιστές συμμάχους του η επόμενη μέρα θα φέρει στο προσκήνιο την πλήρη αμφισβήτηση της ηγεσίας του Devlet Bahçeli ή και την ίδρυση νέου φορέα από την Meral Aksener. Στους κόλπους των ισλαμιστών, πάλι, πρόσφατη είναι η προεκλογική “γκρίνια” (οφειλόμενη προφανώς σε προβληματικά δημοσκοπικά δείγματα που εντέλει επαληθεύτηκαν στην κάλπη) για τη στάση στελεχών της ιδρυτικής γενιάς, όπως ο πρώην πρόεδρος Abdullah Gül, ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Bülent Arınç ή και ο πρώην πρωθυπουργός Ahmet Davutoğlu που απουσίασαν επιδεικτικά από την καμπάνια υπέρ του “Ναι”.
Σε κάθε περίπτωση, όσο και αν ο Tayyip Erdoğan και ο υπό κατάργηση πρωθυπουργός του Binali Yıldırım, εμφανίζονται να αντιδρούν σαν να κατήγαγαν κάποια περηφανή νίκη, το αποτέλεσμα κάθε άλλο παρά σταθεροποιεί πολιτικά την Τουρκία. Επαληθεύεται έτσι το ρηθέν ότι ο Erdoğan γίνεται όλο και πιο ισχυρός σε μία όλο και πιο αποδυναμωμένη (λόγω της πολιτείας του) χώρα.
*Πηγή: capital.gr
