«Πάμε κατά διαόλου», …«σε παγίδα λιτότητας». Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής

Η χώρα βυθίζεται και πάμε κατά διαόλου, έχοντας μπει σε παγίδα λιτότητας, χωρίς να φαίνεται να υπάρχει βραχυχρόνια ή μακροχρόνια έξοδος από την κρίση, διαπιστώνει ακόμη και το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στην έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 2 Μαΐου.

Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες κύριες διαπιστώσεις, από την έκθεση των 68 σελ, όπου υπογραμμίζουμε ότι είναι από την έκθεση, ενώ οι προτάσεις που δεν είναι υπογραμμισμένες είναι δικές μας.

1) Σε σχέση με την ανάκαμψη: Η οικονομική κατάσταση το πρώτο τρίμηνο 2017 είναι απογοητευτική σε σχέση με τις προσδοκίες. Τo πρώτο τρίμηνο του 2017 η οικονομία της χώρας δεν επέστρεψε σε στέρεη ανάκαμψη, παρά τις προσδοκίες που είχαν διατυπωθεί επίσημα. Παραμένει σε μια ασταθή κατάσταση που απειλεί να μετατραπεί σε νέα ύφεση. Το πρώτο τρίμηνο του 2017 (και το αμέσως προηγούμενο), συμπτώματα οικονομικής αναιμίας εμφανίζονται τόσο στη σφαίρα της παραγωγής, όσο και στη σφαίρα της ρευστότητας. Ειδικότερα, όσον αφορά στην παραγωγή: Η ιδιωτική κατανάλωση δέχτηκε πιέσεις στο τέλος του 2016 και τον πρώτο μήνα του 2017, αν κρίνουμε από τα στοιχεία που αναφέρονται στο λιανικό εμπόριο. Η δυσκολία ισχυρής ανάκαμψης της ιδιωτικής κατανάλωσης απειλεί να οδηγήσει σε πτώχευση πολλές επιχειρήσεις που άντεξαν μέχρι σήμερα στην κρίση, όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΓΕΜΗ και επομένως να διαψεύσει ελπίδες για ανάκαμψη της απασχόλησης. Το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ προβλέπει ότι εντός του πρώτου εξάμηνου του 2017, 18.700 επιχειρήσεις θα κλείσουν με κίνδυνο να χαθούν περίπου 34.000 θέσεις εργασίας. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στη μεταποίηση. Η παραγωγή στον τομέα αυτόν και οι νέες παραγγελίες υποχώρησαν τον Μάρτιο για έβδομο συνεχή μήνα. Επίσης εξακολουθεί να μειώνεται ο αριθμός των εργαζόμενων στη μεταποίηση. Η κατάσταση στις συνολικές οικοδομικές δραστηριότητες (δημόσιες και ιδιωτικές) είναι εξίσου δύσκολη, καθώς το 2016 οι οικοδομικές άδειες μειώθηκαν κατά 3,8%, η επιφάνεια κατά 12% και ο όγκος κατά 29,3% έναντι του 2015…..Η πτώση του ποσοστού ανεργίας σε σχέση με το 2013 και το 2014 οφείλεται και στη σημαντική εξάπλωση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης…

Έχουμε υποστηρίξει επανειλημμένα ότι και αυτή η αναιμική ανάκαμψη της τάξης του 2,5%, για τα επόμενα δύο τρία χρόνια, η οποία σημειωτέον, σε κανονικές συνθήκες απλώς σταθεροποιεί την ανεργία (άσχετα αν αυτή μπορεί στατιστικά να μειωθεί λόγω μετανάστευσης, μείωσης του εργατικού δυναμικού, μετατροπή «μιας» θέσης σταθερής απασχόλησης σε «δύο» μερικής κλπ), είναι υπεραισιόδοξο σενάριο. Η αιτία είναι είναι τα υφεσιακά μέτρα που πάρθηκαν, δηλαδή η απαίτηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, καθώς και ή έλλειψη εργαλείων οικονομικής πολιτικής (Δημοσιονομικής, Νομισματικής, Συναλλαγματικής) και ρύθμισης της οικονομίας, λόγω συμμετοχής στην Ζώνη του Ευρώ. Είναι τα μέτρα και η συγκεκριμένη ευρωζωνική πολιτική, και όχι η καθυστέρηση της αξιολόγησης που βουλιάζει την οικονομία.

Το μακροχρόνιο σενάριο της έκθεσης θεωρεί λογική αναμενόμενη ανάπτυξη για το 2022-2029: 1,5%, και για το 2030 έως το 2060: 1,25%. Καταλαβαίνει κανείς, ότι ο κλινικός θάνατος της χώρας προβλέπεται μόνιμος.

Έχουμε πρόσφατα, από άλλη πλευρά κάνει ανάλογες διαπιστώσεις με τις παραπάνω, εδώ: «Το παραμύθι των πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5%, της ανάκαμψης και των αντιμέτρων» http://sxedio-b.gr/index.php/articles1/item/1735-3-5-pleonasma

2) Σε σχέση με τις εξαγωγές: Οι εξαγωγές αδυνατούν να παίξουν ρόλο ατμομηχανής, έστω βοηθητικής. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών και των πλοίων, παραμένουν στάσιμες σύμφωνα με στοιχεία που αναφέρονται στον Ιανουάριο των ετών 2015, 2016 και 2017. Το 2016 οι Εξαγωγές αγαθών και Υπηρεσιών σημείωσαν πτώση κατά 2% σε σταθερές τιμές 2010.

Έχουμε υποστηρίξει ότι η λεγόμενη πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης, δηλαδή ο στόχος της διόρθωσης της ανταγωνιστικότητας της χώρας μέσω της μείωσης των μισθών, είναι μια πολύ αργή και επώδυνη διαδικασία και έχει αποτύχει κατά κράτος. Ελάχιστο ρόλο έπαιξε στην διόρθωση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας και στην ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας, που χάθηκε εξ΄αιτίας της ένταξης στο ευρώ. Δηλαδή, παρά την θηριώδη μείωση του εργατικού κόστους, ελάχιστα έπεσαν οι τιμές. Τα αγαθά της χώρας παραμένουν ακριβά, παρά τους φθηνούς μισθούς. Αντίθετα η Ελλάδα χρειάζεται άνοδο των μισθών, για αύξηση της εγχώριας ζήτησης και της απασχόλησης και εξωτερική υποτίμηση (μέσω επιστροφής σε εθνικό νόμισμα), για διόρθωση της ανταγωνιστικότητας. Μεσοχρόνια-μακροχρόνια φυσικά χρειάζεται βιομηχανική πολιτική και παρεμβάσεις στον αγροτικό τομέα, ώστε να ανέλθει η συνολική παραγωγικότητα της χώρας και να διορθωθεί έτσι και το δομικό έλλειμμα της ανταγωνιστικότητας και όχι μόνο αυτό που οφείλεται στο ευρώ.

3) Για το «υπερ»-πλεόνασμα:

Α) Λογικά, ένα τέτοιο πλεόνασμα θα έπρεπε να προκύψει από μια αναπτυσσόμενη οικονομία και όχι από μια στάσιμη, δηλαδή από μια οικονομία που αξιοποιεί περισσότερους ανθρώπινους και υλικούς πόρους αντί να τους αφήνει αναξιοποίητους. Και μόνο για τους λόγους αυτούς μπορεί το πρωτογενές πλεόνασμα που επιτεύχθηκε να μην είναι διατηρήσιμο. Δε φαίνεται να μπορεί να άρει την αβεβαιότητα στην ελληνική οικονομία, η οποία πλέον δε σχετίζεται τόσο με την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, όσο με την κατάσταση της «πραγματικής οικονομίας» και τους πιθανούς κινδύνους σε τράπεζες, ΔΕΗ, ΕΦΚΑ κτλ, ενώ η συγκεκριμένη δημοσιονομική προσαρμογή μάλιστα φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά την «πραγματική οικονομία».

Β) Η επίτευξη υψηλών δημοσιονομικών στόχων (πρωτογενές πλεόνασμα ≥ 3,5% του ΑΕΠ) είναι σχεδόν ανέφικτη για μεγάλες χρονικές περιόδους (≥ 5 έτη). Όμως δανειστές και κυβέρνηση μιλούν για 5 έως δέκα τουλάχιστον χρόνια, ενώ μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα πρέπει να παρουσιάζει αιώνια η ελληνική οικονομία, δηλαδή «αιώνια» λιτότητα.

Γ) Με την υπεραπόδοση του 2016 ουσιαστικά χάθηκε ένα βασικό πλεονέκτημα του τρίτου μνημονίου, που ήταν οι χαμηλότεροι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα. Δηλαδή χάνεται το επιχείρημα, ότι η οικονομία δεν μπορεί να παράγει τέτοια πλεονάσματα, γιατί πέτυχε σχεδόν το πλεόνασμα που είχε παλαιό τερα συμφωνηθεί και μάλιστα υπό χειρότερες οικονομικές συνθήκες σε σχέση με αυτά που τότε προβλέπονταν. Ουσιαστικά η ανακοίνωση αυτού του πλεονάσματος, δυναμιτίζει κάθε δυνατότητα διαπραγμάτευσης για μείωσή τους στο μέλλον. Μπορεί να «βολεύει» προσωρινά την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ουσιαστικά δουλεύει για τους πιστωτές τον Σόιμπλε και το Βερολίνο, για την απόλυτη ερημοποίηση της πατρίδας μας.

Δ) Αν η υπερ-απόδοση είναι αποτέλεσμα «ορθής δημοσιονομικής διαχείρισης», τότε αυτή θα πρέπει να μοιραστεί ενδεικτικά ως εξής: 30% για εξόφληση ληξιπρόθεσμων, τουλάχιστον 30% για αποπληρωμή χρέους και έως 40% για κοινωνικούς σκοπούς, μείωση συντελεστών κτλ (ό πως προβλέπει το Μνημόνιο του 2015, το συμπληρωμένο Μνημόνιο του 2016 και αναφέρεται και στην επιστολή του Υπουργού Οικονομικών κ. Τσακαλώτου στις 23/12/2016). Ενδεικτικά, από € 1,95 δισ. για ληξιπρόθεσμα και αποπληρωμή χρέους και έως € 2,6 δισ. για κοινωνικούς σκοπούς ή/και μείωση φορολογίας. Η παραπάνω δυνατότητα όμως δε φαίνεται πιθανή προς το παρόν.

Η διανομή στους συνταξιούχους ήταν της τάξης του 0,35% του ΑΕΠ και δεν έχει μετρηθεί στο πλεόνασμα. Επίσης σε όρους προγράμματος το πλεόνασμα ήταν ακόμη μεγαλύτερο 4,2% έναντι 3,9% που ανακοινώθηκε. Πάνω κάτω για τα ίδια ζητήματα με είχαμε αναρωτηθεί και εμείς: «θα μοιράσει το πλεόνασμα η κυβέρνηση, ή είναι άλλη μια απάτη;»¹

Δεν μπορούμε πάντως να μην προσθέσουμε και το εξής: Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που δημοσιοποίησε στις 4 Μάιου η Ανεξάρτητη αρχή δημόσιων εσόδων στα τέλη Μαρτίου, το ποσό των επιστροφών φόρων ανέρχεται στα 1,97 δις ευρώ, για το οποίο έχουν καταθέσει αιτήσεις επιστροφής χιλιάδες επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα. Αυτά είναι κρυφά χρέη που δεν έχουν επεξεργαστεί από τις υπηρεσίες του υπουργείου οικονομικών, γιατί δεν «βεβαιώνονται»-πληρώνονται και έτσι δεν καταγράφονται και στις δαπάνες της γενικής κυβέρνησης, διαμορφώνοντας με αυτό τον τρόπο (και με αυτή την οδό) πλασματικά πλεονάσματα. Αν λοιπόν συνυπολογίσουμε και αυτά τα 1,97 δις, οι συνολικές οφειλές που καθυστερεί το δημόσιο ξεπερνούν τα 7-8 δις, ενώ δεν γνωρίζουμε αν και άλλες υπηρεσίες καθυστερούν να εγγράψουν δαπάνες τους, με προφανή σκοπό να μείνουν «κρυφές» για ένα διάστημα από τις στατιστικές. Είναι τέτοιο το δημοσιονομικό «μπάχαλο» των τελευταίων ετών που η κεντρική κυβέρνηση δανείζεται βραχυχρόνια σύμφωνα με τον κρατικό προϋπολογισμό 600-700 δις το χρόνο. Μάλιστα, πέρα από τον γνωστό εσωτερικό δανεισμό των έντοκων γραμματίων, η υπόλοιπη ρευστότητα -δανεισμός που αντλεί (από Ν.Π.Δ.Δ., άλλους φορείς της γενικής κυβέρνησης,;;;; κλπ μέσω και της Τράπεζας της Ελλάδας), παραμένει «σκοτεινός» και παράνομος, δεν γνωρίζουμε δηλαδή πως και με ποιους γίνεται, (όπως άλλωστε διαπιστώνει η δημόσια αρχή του ελεγκτικού συνεδρίου).

4) Για την μετανάστευση, το δημογραφικό και το ασφαλιστικό: Εκτός όμως από τους νέους που παραμένουν εγκλωβισμένοι και αδρανείς στη χώρα, υπάρχουν και εκείνοι οι νέοι οι οποίοι επιλέγουν να εγκαταλείψουν την χώρα προς αναζήτηση εργασίας. Η εκτιμώμενη φυγή ανθρώπινου κεφαλαίου σύμφωνα με τη ΤτΕ είναι 427.000. Η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά στην εξαγωγή ανθρωπίνου δυναμικού, δημιουργώντας σημαντικά έσοδα για τις χώρες υποδοχής και όχι για την ίδια. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Endeavor, αθροιστικά από το 2008 έως και σήμερα, τα άτομα που εγκαταλείπουν την χώρα παράγουν περισσότερα από € 50 δισ. ΑΕΠ, στις νέες χώρες εγκατάστασης τους. Η προσέλκυσή τους αποτελεί δύσκολο εγχείρημα και το πιο ανησυχητικό είναι ότι όσο οι προοπτικές ανάπτυξης εξασθενούν τόσο θα απομακρύνεται η ιδέα της επιστροφής, χάνοντας και τις επόμενες μελλοντικές γενεές!

Από την άλλη πλευρά η δημογραφική πυραμίδα της Ελλάδας αποκτά πλέον τη μορφή διαμαντιού, όπου η βάση που περιλαμβάνει τους νέους στενεύει, ενώ η κορυφή που βρίσκονται οι ηλικιωμένοι αυξάνεται ταχύτατα. Επίσης, η μετανάστευση για εύρεση εργασίας συρρίκνωσε τις παραγωγικές και αναπαραγωγικές ηλικίες. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Help age International, η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα για την Τρίτη ηλικία, κυρίως λόγω του χαμηλού αισθήματος ασφάλειας άλλα και του χαμηλού ποσοστού απασχόλησης για τους ηλικιωμένους.

Η γενιά των Babyboomers σύντομα θα βγει στη σύνταξη και αυτό θα οδηγήσει σε ασφυκτική πίεση του ασφαλιστικού, δεδομένου και του υψηλού επιπέδου χρέους της χώρας.

5) Η φτωχοποίηση των ελλήνων: Η Ελλάδα, σημειώνει το υψηλότερο ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στην ΕΕ. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 35,7% ( 3.828.500 άτομα) του πληθυσμού …. Εξαιτίας του υψηλού επιπέδου ανεργίας και ιδιαίτερα της μακροχρόνιας ανεργίας καθώς και της ενίσχυσης των άτυπων μορφών εργασίας, αυξάνεται το ρίσκο της υλικής απο στέρησης και ενισχύεται το φαινόμενο των εργαζόμενων φτωχών. Από το 2012 και έπειτα, όλο και μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, έχει μικρότερο εισόδημα από το 60% του διάμεσου εισοδήματος. Ο δείκτης απόλυτης φτώχειας από 18,9% το 2009 διαμορφώθηκε στο 48,0% το 2014,. Συνεπώς το 48% των πολιτών ζουν κάτω από το όριο της απόλυτης φτώχειας. Δε μιλάμε απλά για φτώχεια, αλλά μάλλον ότι οδεύουμε προς την φτωχοποίηση του πληθυσμού.

Διευκρινίζουμε, ότι ο δείκτης απόλυτης φτώχειας μας δείχνει το ποσοστό των ατόμων των οποίων το εισόδημα συνδέεται με συνθήκες στέρησης βασικών αγαθών και υπηρεσιών, είναι αρκετά πραγματικό μέγεθος, ενώ φτωχοί ορίζονται όσοι βρίσκονται κάτω από κάποιο συγκεκριμένο ποσοστό του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος. Είναι κατανοητό ότι η φτώχεια που μετριέται με βάση το ποσοστό μέσου διαθέσιμου εισοδήματος είναι σχετικό μέγεθος. Αν π.χ. μετράγαμε έτσι την φτώχεια όχι σε επίπεδο χώρας, αλλά σε επίπεδο Ε.Ε., τότε θα προέκυπτε ως φτωχό π.χ., το 10% των Δανών, και το 70%-75% των Ελλήνων και των Ρουμάνων.

Οι εκτιμήσεις για τη φτώχεια, μας δίνουν μια υποεκτιμημένη εικόνα της υφιστάμενης πραγματικότητας. Αυτό συμβαίνει, διότι υπάρχουν κοινωνικές ομάδες οι οποίες ζουν σε καταστάσεις ακραίας φτώχειας και δεν περιλαμβάνονται στις εκτιμήσεις των ερευνών. Ειδικά σήμερα, οι πολίτες που βρίσκονται σε κατάσταση ακραίας φτώχειας έχουν αυξηθεί δραματικά, όπως φαίνεται από την αυξημένη ζήτηση των δωρεάν γευμάτων/φαρμάκων από την εκκλησία και τα κοινωνικά παντοπωλεία. Επίσης, ένα άλλο χαρακτηριστικό της σημερινής κρίσης, είναι απότομη αλλαγή οικονομικής κατάστασης των μεσαίων στρωμάτων, όπου δεν υπάρχει σαφής εικόνα λόγω του φόβου του κοινωνικού στιγματισμού.

6) Δεν βγαίνουμε στις αγορές: υποθέτοντας συγκεκριμένα σενάρια ανάπτυξης και μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων η έκθεση καταλήγει στο εξής: αν το κόστος δανεισμού είναι 6%, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας αυξάνεται με ιλιγγιώδη ρυθμό για να ξεπεράσει το 1000% του ΑΕΠ το 2060 (από 175% που είναι σήμερα). Με επιτόκιο 3%, η τάση και πάλι είναι αυξητική, φτάνοντας στο 330% το 2060, ενώ αν το κόστος δανεισμού περιοριστεί στο 1,5% το χρέος παραμένει σχετικά σταθερό (184% το 2060).

Άρα με τα παρόντα επίπεδα χρέους (και ακριβώς λόγω του υψηλότατου κόστους δανεισμού) η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές το 2018 είναι δύσκολη. Μια αναδιάρθρωση (ή γενναία επιμήκυνση) του ελληνικού χρέους καθίσταται αναγκαία

Στο πρώτο σενάριο, υπολογίζεται ότι σε γενικές γραμμές η Ελλάδα χρειάζεται ένα κούρεμα χρέους περίπου € 150 δισ. (θυμίζουμε ότι στο PSI, το χρέος μειώθηκε κατά περίπου €100 δισ.) μετά το οποίο ο λόγος χρέους/ΑΕΠ θα μειωθεί στο 92%, που θεωρείται ένα βιώσιμο επίπεδο. Συγκριτικά, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, στην ευρωζώνη ο μέσος όρος χρέους/ΑΕΠ βρίσκεται στο 90,1%.

7) Σε παγίδα λιτότητας: Αρχικά, στο πρώτο πρόγραμμα επιχειρήθηκε κυρίως μέσω της μείωσης των μισθών και των συντάξεων. Στη συνέχεια στο δεύτερο και τρίτο μνημόνιο πήρε κυρίως τη μορφή της φορολογικής επιβάρυνσης (φοροκεντρική λιτότητα). Στο πρόσφατο Eurogroup της Μάλτας υπήρξε συμφωνία αφενός για επέκταση της λιτότητας μέχρι το 2020 μέσω αύξησης φόρων και περικοπής συντάξεων. Η λιτότητα είναι αποτε λεσματική μακροχρόνια σε ανοικτές οικονομίες που έχουν ισχυρούς θεσμούς. Δηλαδή, τα προγράμματα λιτότητας μπορεί να λειτουργήσουν αποτελεσματικά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, μπορεί να αποτύχουν σε άλλες, που έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η Ελλάδα είναι μια από αυτές τις περιπτώσεις. Έχει επομένως βρεθεί σε μια «παγίδα λιτότητας» όπου οι συνεχείς αυξήσεις φορολογίας και μειώσεις δαπανών μειώνουν το ΑΕΠ και αυξάνουν το χρέος.

Συμπέρασμα-σχόλια: Αν παρουσιάσαμε την έκθεση το κάναμε για να δείξουμε ότι ακόμη και επίσημοι φορείς περιγράφουν το απόλυτο αδιέξοδο που βρίσκεται η (εντός ευρώ) ελληνική οικονομία. Οι κάποιες αναφορές των συντακτών για μελέτη του αγροτικού τομέα του Ισραήλ, ή του μοντέλου της Σιγκαπούρης, ή η ενίσχυση των θεσμών κλπ που αναφέρονται στην έκθεση, σαφώς δεν είναι η απάντηση στο πρόβλημα και μάλλον δείχνουν και την αμηχανία των συντακτών λόγω της έκτασης της καταστροφής. Είναι ενδεικτικό ότι η έκθεση σχετικά θάφτηκε από τα ΜΜΕ, ενώ οι χρήσιμοι «ηλίθιοι»(;) της κυβέρνησης, αντέδρασαν στην δημοσίευση της έκθεσης γιατί λένε ανακοινώθηκε μαζί με την «επιτυχία» της διαπραγμάτευσης. (βλ π.χ: δηλώσεις του Ν. Βούτση).

Πάμε σε αυτή την χώρα πραγματικά κατά διαόλου. Η ζωή στην γερασμένη, εξαθλιωμένη και λεηλατημένη Ελλάδα, θα χειροτερέψει και θα γίνει πολύ άγρια και δύσκολη τα επόμενα χρόνια και πολύ πιο οδυνηρή τις επόμενες δεκαετίες, αν δεν αλλάξουμε γρήγορα ρότα. Δυστυχώς αυτή η διαπίστωση δεν προέρχεται από τις πολιτικές μας πεποιθήσεις, ή την «ιδεολογία» μας, (μακάρι να ήταν έτσι) αλλά από την (επιστημονική στο βαθμό των δυνατοτήτων μας), ανάγνωση της πραγματικότητας. Ας κατανοήσουμε λοιπόν, όλοι την σοβαρότητα της κατάστασης που τείνει να γίνει μη αντιστρέψιμη και την αναγκαιότητα συγκρότησης ενός μεγάλου πολιτικού και κοινωνικού μετώπου.

Υ.Γ: Όλη η έκθεση βρίσκεται εδώ:

http://www.pbo.gr/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B5%CF%8D%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/TabId/199/ArtMID/4160/ArticleID/11629/%CE%A4%CE%A1%CE%99%CE%9C%CE%97%CE%9D%CE%99%CE%91%CE%99%CE%91-%CE%95%CE%9A%CE%98%CE%95%CE%A3%CE%97-%CE%99%CE%91%CE%9D%CE%9F%CE%A5%CE%91%CE%A1%CE%99%CE%9F%CE%A3-%CE%9C%CE%91%CE%A1%CE%A4%CE%99%CE%9F%CE%A3-2017.aspx

1: Βλ: άρθρο στην ίσκρα:

http://www.iskra.gr/%CE%B8%CE%B1-%CE%BC%CE%BF%CE%B9%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%BB%CE%B5%CF%8C%CE%BD%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%B1-%CE%B7-%CE%BA%CF%85%CE%B2%CE%AD%CF%81%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%AE/