Στο “κατάλληλο στάδιο” θα συγκαλέσει “άτυπη συνάντηση” για το Κυπριακό επαναλαμβάνει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, σε νέα έκθεσή του με την οποία προτείνει στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας να ανανεώσουν την παρουσία της Ειρηνευτικής Δύναμης στην Κύπρο για άλλους έξι μήνες (έως τις 31 Ιουλίου 2020). Ο ΓΓ του διεθνούς οργανισμού αναφέρει ότι μετά τις “ειλικρινείς και επικεντρωμένες” συζητήσεις που είχε με τους δύο ηγέτες στο Βερολίνο στις 25 Νοεμβρίου, συνεχίζει να ελπίζει ότι μπορεί να επιτευχθεί μια διαρκής διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος.
Στην έκθεσή του (με βάση το ανεπίσημο αντίγραφο που δόθηκε στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας), ο κ. Γκουτέρες καταγράφει σημεία της δήλωσής του στο Βερολίνο, σημειώνοντας ενδεικτικά: “Όπως δήλωσα μετά τη συνάντηση, συμφώνησα να επεκτείνω τις προσπάθειές μου για να επιτύχω όρους αναφοράς οι οποίοι θα χρησιμεύσουν ως αφετηρία συναίνεσης για σταδιακές, ουσιαστικές και προσανατολισμένες στην επίτευξη αποτελεσμάτων διαπραγματεύσεις, όσο το δυνατό συντομότερα“.
Ο ΓΓ του ΟΗΕ χαιρετίζει “τη δέσμευση και την αποφασιστικότητα των ηγετών να επιτύχουν μια διευθέτηση βασισμένη σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου του ψηφίσματος 716 (1991). Όπως αναγνωρίστηκε στο Βερολίνο, αυτή η φορά πρέπει να είναι διαφορετική. Επαναλαμβάνω τη δέσμευσή μου να διερευνήσω με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη και τον Ελληνοκύπριο ηγέτη και με τις εγγυήτριες δυνάμεις τη δυνατότητα να συγκαλέσω μια άτυπη συνάντηση 5+ του ΟΗΕ στο κατάλληλο στάδιο. Εν προκειμένω, καλώ και πάλι τους ηγέτες, τις εγγυήτριες δυνάμεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη να κάνουν παραγωγική χρήση της επόμενης περιόδου“. Επίσης, επαναλαμβάνει ότι “η έλλειψη διαπραγματεύσεων από τον Ιούλιο του 2017 δεν σημαίνει ότι η κατάσταση στο νησί παραμένει αμετάβλητη, τόσο στο πολιτικό επίπεδο όσο και στην ουδέτερη ζώνη“.
Όσον αφορά στην τουρκική παραβατικότητα στην κυπριακή ΑΟΖ, ο ΓΓ του ΟΗΕ αποφεύγει οποιαδήποτε αναφορά και ακολουθεί τη γνωστή τακτική των ίσων αποστάσεων, τονίζοντας ότι συνεχίζει να παρακολουθεί από κοντά και με ανησυχία τις εξελίξεις για τους υδρογονάνθρακες, προσθέτοντας: “Υπογράμμισα επανειλημμένα ότι οι φυσικοί πόροι που βρίσκονται εντός και γύρω από την Κύπρο πρέπει να ωφελήσουν και τις δύο κοινότητες και αποτελούν ισχυρό κίνητρο για όλα τα μέρη να βρουν μια αμοιβαία αποδεκτή και διαρκή λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όλα τα μέρη έχουν εκφράσει τη δέσμευσή τους για τον στόχο αυτό, επαναλαμβάνω την έκκληση μου για σοβαρές προσπάθειες προς αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης και για την εξουδετέρωση των εντάσεων“.
Επίσης, σημειώνει ότι τους τελευταίους μήνες, οι δύο πλευρές υπέβαλαν ξεχωριστές προτάσεις για την αντιμετώπιση του ζητήματος των ερευνών υδρογονανθράκων, όπως αναφέρεται στην έκθεσή του για την Αποστολή Καλών Υπηρεσιών, στις 14 Νοεμβρίου 2019, ενώ υπογραμμίζει ότι “ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές. Οι εξελίξεις στην περιοχή κατά την περίοδο αναφοράς οδήγησαν σε έντονη αύξηση των εντάσεων, με ελάχιστες προοπτικές να κοπάσουν“.
Στην έκθεση καταγράφονται τα γεγονότα και οι δραστηριότητες της ΟΥΝΦΙΚΥΠ από τις 20 Ιουνίου έως τις 18 Δεκεμβρίου 2019. Για την αποστολή της Ειρηνευτικής Δύναμης στην Κύπρο, ο ΓΓ του ΟΗΕ αναφέρει ότι “κατά την εξεταζόμενη περίοδο, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ εξακολούθησε να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επιτήρηση, με την εμπλοκή της και ως όργανο συνδέσμου μεταξύ των πλευρών, ανταποκρινόμενη στις παραβιάσεις και τις χαμηλές εντάσεις. Η συνεχιζόμενη παρουσία της εξακολουθεί να είναι απαραίτητη για τη δημιουργία συνθηκών που συμβάλλουν στην πολιτική διευθέτηση“.
Στη συνέχεια, διατυπώνει τη γνωστή θέση του για τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις, σημειώνοντας ότι “όπως αναφέρθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας μου για τη Διατήρηση της Ειρήνης, υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξύ των εντολών των ειρηνευτικών αποστολών και των καλών υπηρεσιών, όπου αφενός η πρόληψη της κλιμάκωσης των εντάσεων στο έδαφος συνεισφέρει στις συνθήκες που συμβάλλουν στην προώθηση πολιτικών λύσεων σε συγκρούσεις και αφετέρου η πρόοδος προς μια πολιτική συμφωνία μπορεί να συμβάλει σε μια πιο ήρεμη και πιο σταθερή κατάσταση. Στην περίπτωση της Κύπρου, σημειώνω ότι από την ολοκλήρωση της Διάσκεψης για την Κύπρο στο Κραν Μοντανά, με την πάροδο του χρόνου, οι εντάσεις επί του εδάφους έχουν αυξηθεί προοδευτικά“.
Ειδική προτροπή για Πύλα
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών στην έκθεσή του καλεί τα μέρη να καταβάλουν πραγματική προσπάθεια για τη διερεύνηση νέων ή ενισχυμένων τρόπων συνεργασίας σε βασικά πολιτικά ζητήματα, μεταξύ άλλων σε σχέση με τη δημόσια τάξη, ιδίως στην Πύλα.
“Ένα αξιοσημείωτο βήμα στον τομέα της επιβολής του νόμου ήταν μια πιο συστηματοποιημένη διαδικασία που επιτρέπει την παράδοση υπηκόων τρίτων χωρών και φερόμενων εγκληματιών από τη μια πλευρά στην άλλη με τη διευκόλυνση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Οι πλευρές θα πρέπει να οικοδομήσουν σε αυτές τις αρχικές προσπάθειες για να διασφαλίσουν ότι οι εγκληματίες δεν θα συνεχίσουν να εκμεταλλεύονται την de facto διαίρεση της νήσου“, αναφέρει.
Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, νεκρή ζώνη και Βαρώσια
Στα θέματα που αφορούν στα ΜΟΕ, τις τεχνικές επιτροπές, τις προσπάθειες για οικοδόμηση εμπιστοσύνης, τη νεκρή ζώνη και τα Βαρώσια, οι αναφορές του Αντόνιο Γκουτέρες είναι πανομοιότυπες με τις αναφορές στην προηγούμενη έκθεσή του. Μεταξύ άλλων, επισημαίνει ότι παρά το γεγονός ότι την περασμένη χρονιά σημειώθηκαν συγκεκριμένα επιτεύγματα για την εφαρμογή μέτρων που είχαν συμφωνηθεί προηγουμένως και οι πλευρές υπέβαλαν προτάσεις και ιδέες για πιθανά νέα μέτρα, οι συζητήσεις και η πρόοδος σε αυτά θα πρέπει να συνεχιστούν. Όπως τονίζει, “είναι σημαντικό οι πλευρές να εξακολουθήσουν να επιδεικνύουν την καλή τους βούληση και να καταβάλλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για τη δημιουργία συνθηκών που θα οδηγήσουν σε μια επιτυχημένη διαδικασία, θα ανανεώσουν τις ελπίδες για λύση και θα οικοδομήσουν μια πορεία προς μια βιώσιμη ειρήνη. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και η Αποστολή Καλών Υπηρεσιών μου στην Κύπρο θα συνεχίσουν να είναι διαθέσιμες για να υποστηρίξουν τις πλευρές“.
Αξιοπρόσεκτο σημείο της έκθεσης είναι και η καταγραφή της απογοήτευσης του ΓΓ για το γεγονός ότι, “παρά τη δέσμευση που ανέλαβαν τα μέρη για την καθιέρωση μηχανισμού στρατιωτικών επαφών, δεν κατόρθωσαν να ξεπεραστούν οι διαφορές όσον αφορά στις λεπτομέρειες του μηχανισμού αυτού”, προσθέτοντας συγκεκριμένα: “Προτρέπω τα μέρη να συνεργαστούν με την Ειδική Αντιπρόσωπο για τη δημιουργία αυτού του μηχανισμού χωρίς καθυστέρηση, θέτοντας έτσι σε κίνηση ένα σημαντικό στρατιωτικό μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης και ανταποκρινόμενα στις προσδοκίες του Συμβουλίου Ασφαλείας σε αυτό το πλαίσιο“.
Ο ΓΓ του ΟΗΕ προτρέπει όλα τα μέρη “να συμμορφωθούν με το υπόμνημα του 2018, με σεβασμό του καθεστώτος απαγόρευσης της νεκρής ζώνης και της οριοθέτησης των γραμμών κατάπαυσης του πυρός της ΟΥΝΦΙΚΥΠ“. Αναφορές κάνει και πάλι για την κατάσταση στα Στροβίλια και στην Πύλα. Για τα Βαρώσια αναφέρει ότι “κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, υπήρξε αυξημένη προσοχή για τα Βαρώσια λόγω δημόσιων δηλώσεων της τουρκοκυπριακής πλευράς και επισκέψεων υψηλού επιπέδου που διοργανώθηκαν στην περίκλειστη περιοχή από τις αρχές του Βορρά. Η παρουσία και οι κινήσεις της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στα Βαρώσια συνέχισαν να περιορίζονται από τις τουρκικές δυνάμεις. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνέχισε να χρησιμοποιεί όλες τις διαθέσιμες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων των δορυφορικών εικόνων, για να ενισχύσει την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων σε αυτόν τον ευαίσθητο τομέα. Τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να θεωρούν την Κυβέρνηση της Τουρκίας υπεύθυνη για το στάτους κβο στα Βαρώσια“.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, που ανακοινώθηκε από τον προεδρεύοντα του Σώματος για τον μήνα Ιανουάριο, τον Μόνιμο Αντιπρόσωπο του Βιετνάμ, η Ελίζαμπεθ Σπέχαρ αναμένεται να ενημερώσει τα μέλη του Σώματος για την έκθεση Γκουτέρες και την κατάσταση στην Κύπρο στις 20 Ιανουαρίου, ενώ η συνεδρίαση για την υιοθέτηση του ψηφίσματος, που θα αφορά στην ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, θα γίνει στις 30 του τρέχοντος μηνός.