Μας το έλεγε ένας συνάδελφος που έχει σχέση με τα κηπευτικά αλλά δεν του έδωσα μεγάλη σημασία μέχρι που το διάβασα στον ειδικευμένο Τύπο: με ντομάτα Πολωνίας, που κρατάει λέει 15 ημέρες σαν τσιμέντο (sic) θα ικανοποιηθεί η “τουριστική ζήτηση” για ελληνική σαλάτα το φετινό καλοκαίρι.
Τα προηγούμενα χρόνια το ρόλο αυτό έπαιζε το Βέλγιο. Δηλαδή σε απλά ελληνικά, η ελληνική ντομάτα την εποχή που η ζήτηση είναι σίγουρη και εξασφαλισμένη δεν υπάρχει, διότι λέει στα Τρίκαλα και δεν ξέρω που αλλού, έκανε κρύο κι έβρεχε τον Μάιο και θα αργήσουν τα φυτά να καρπίσουν. Κι έτσι στην αγορά θα βρίσκεται προς το τέλος Αυγούστου όταν δηλαδή οι φιλοξενούμενοί μας θα έχουν γυρίσει πια στα σπίτια τους και θα λένε “δοκιμάσαμε και Greek salat αλλά δεν μας φάνηκε και τίποτα εξαιρετικό”. Γιατί να σου φανεί εξαιρετικό το τσιμέντο Πολωνίας αγαπητέ φίλε;
Όλο αυτό το σκηνικό στο χωριό μου το λένε “ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι!”
Στο ενδιάμεσο θα έχουν γίνει συνέδρια, ομιλίες, εκδηλώσεις και events (ναι διαφέρουν τα δύο τελευταία…) και θα έχουν γραφεί δεκάδες άρθρα τα μισά για το πώς θα συνδεθεί η ελληνική παραγωγή με το τουριστικό προιόν και τα άλλα μισά για τα πλεονεκτήματα της μεσογειακής διατροφής και την ανάγκη διάδοσή τους στα πέρατα της οικουμένης.
Δηλαδή θα τρελαθούμε εντελώς στο τέλος. Οι μισοί Έλληνες νομίζουν ότι έχουμε μια προίκα στα χέρια μας την οποία μπορούμε να εκμεταλλευτούμε μέσω του τουρισμού και οι άλλοι μισοί τους διαψεύδουν: εμείς δεν βάζουμε ντομάτα κατακαλόκαιρο! Ξέρω ότι η καλλιέργεια της επιτραπέζιας ντομάτας είναι μια δύσκολη και απαιτητική δουλειά με πολλούς κινδύνους. Μεταξύ άλλων παραμονεύει κι ένα έντομο με ονοματεπώνυμο το οποίο κάνει τα πράγματα πολύ δύσκολα. Αλλά ότι και να μου πείτε δεν πείθομαι: η Ελλάδα με τα άπειρα μικροκλίματα, με ένα αγροτικό πληθυσμό που ψάχνει τρόπους να επιβιώσει, με την επίσημη πολιτική όλων των κομμάτων περί στήριξης του αγροτοδιατροφικού κλάδου, με Ινστιτούτα και Ερευνητικά κέντρα σε όλες τις μεγάλες παραγωγικές περιοχές και να μη μπορεί να δοθεί μια λύση στην τροφοδοσία της αγοράς με ντομάτα το καλοκαίρι!!!
Έχω έναν διαδικτυακό φίλο παραγωγό από τη Νάξο που τι δεν φτιάχνει αυτό το παιδί: ροδάκινα, βερίκοκα σταφύλια, σύκα, ρόδια, ό,τι τραβάει η ψυχή σας, Σηκώνεται αξημέρωτα και παλεύει μέχρι το βράδυ. Είναι όμως ευτυχής, περήφανος και χαίρει της εκτίμησης και του σεβασμού των συμπολιτών του και των συναδέλφων του σε όλη την Ελλάδα. Κι από ό,τι φαίνεται μπορεί και ζει μια χαρά! Δεν μπορούμε να βρούμε και να ενισχύσουμε ακόμη 3 τέτοιους σε κάθε νησί; Κι άλλους 10 τέτοιους στους νομούς της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου που είναι κοντά στα λιμάνια; Και λέμε να βρούμε κι άλλους διότι ήδη υπάρχουν αρκετοί που ασχολούνται με το θέμα και τα καταφέρνουν μια χαρά. Απλά είναι πολλοί λίγοι.
Ας προκηρύξουμε εξειδικευμένα και στοχευμένα σχέδια βελτίωσης με πολύ πολύ συγκεκριμένο αντικείμενο: φέρτε μας ένα σχέδιο για παραγωγή ντομάτας (ή ο,τιδήποτε άλλου σχετικού είδους) το καλοκαίρι που ο τουρισμός είναι στο αποκορύφωμά του! Τα γενικής φύσεως σχέδια δεν έδειξαν και κάποιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα…
Τελικά ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε! Εμείς οι παραγωγοί κοντά στην Αθήνα και το λιμάνι του Πειραιά, και κατά συνέπεια φυσικοί τροφοδότες των νησιών, ασχολούμαστε με την καλλιέργεια χόρτου για τα ζώα. Και μετά οι στατιστικές μας λένε ότι οι Ολλανδοί και οι Πολωνοί έχουν μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία ανά στρέμμα γης από ό,τι εμείς. Φυσικό δεν είναι: ως πόση προστιθέμενη αξία μπορεί να έχει το χόρτο για τα πρόβατα, ούτε καν για τα αλόγατα που λέει και το τραγούδι; Ενώ η ντομάτα, η πιπεριά και τα άλλα λαχανικά που χρησιμοποιούνται στα πιάτα πρεσβευτές της Ελληνικής κουζίνας έχουν υψηλότατη προστιθέμενη αξία: 14 λεπτά πουλιέται το τριφύλλι το κιλό, 1 ευρώ η ντομάτα! Και τριφύλλι άντε να βγάλεις σε μια καλή περίπτωση 1500 κιλά ενώ μια καλή καλλιέργεια ντομάτας μπορεί να φτάσει και τους 7 τόνους, ίσως και παραπάνω. Μιλάμε για λεφτά! Φυσικά δεν έρχονται έτσι: χρειάζονται επενδύσεις, θέλει οργάνωση, ψυγεία, σύγχρονα μηχανήματα και προστασία από τον καιρό και τους εχθρούς, πολλά χρήματα για τη σωστή θρέψη των φυτών, καλοπληρωμένη τεχνική και τεχνολογική υποστήριξη, θέλει καλούς εργάτες που θα αγαπήσουν και θα σεβαστούν το προϊόν και τον κόπο του ιδιοκτήτη.
Το αφεντικό όμως δεν θα έχει κανένα πρόβλημα στην διάθεση του προϊόντος: τον Ιούλιο και τον Αύγουστο στην Ελλάδα πρέπει να υπάρχουν περί τα 15 με 20 εκατ. στόματα που χρειάζεται να φάνε τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα. Πρακτικά όσο προϊόν και να έχουμε θα το διώξουμε σε ικανοποιητική τιμή. Ξέρετε πολλές δουλειές που η πώληση δεν απορροφά πόρους και ενέργεια από τον επιχειρηματία; Να μία: η τροφοδοσία λαχανικών για τουριστικές περιοχές το καλοκαίρι!
Θα μου πείτε και το άλλο καρό τι θα κάνουμε ρε φίλε; Με τα λεφτά που θα βγάλουμε το καλοκαίρι θα εκσυγχρονίσουμε την δουλειά μας και θα στείλουμε το φθινόπωρο και την άνοιξη εμείς ντομάτες στο Βέλγιο και την Πολωνία! Ελληνικός ήλιος και φως σε γευστική συσκευασία!
Βέβαια με τα σύγχρονα τερτίπια του καιρού και της ακτινοβολίας δεν κάνουν όλες οι περιοχές για καλοκαιρινές καλλιέργειες. Είναι όμως βέβαιο ότι με το ανάγλυφο που έχουμε στην χώρα μας σε κάθε χωριό θα υπάρχει κι ένας μικρός ή μεγάλος τόπος κατάλληλος για τέτοιου είδους καλλιέργειες. Στραγγερός, χωρίς πολύ πολύ ήλιο με σχετική ευκολία πρόσβασης. Το νερό πια δεν είναι θέμα: ήδη το ταξιδεύουμε χιλιόμετρα για να ποτίσουμε βαμβάκια και καλαμπόκια και δεν θα το πάμε λίγο παραπάνω να ποτίσουμε ντομάτες;
Θα αναρωτηθεί ο μέσος αναγνώστης γιατί συμβαίνουν όλα αυτά τα ανήκουστα και δεν μπορούμε να βρούμε μια λύση; Θα απαντήσω: το έχουμε συζητήσει στο παρελθόν ότι βάζουμε φύλακες όλο το καλοκαίρι στους μετασχηματιστές της ΔΕΗ, γιατί τους κλέβουν για τον χαλκό κι εμείς δεν μπορούμε να ποτίσουμε. Η δικιά μου συντροφιά, έκανε πρόταση σε ένα συγχωριανό μας να αναλάβει φέτος τη φύλαξη κι αυτός μας είπε ότι δεν μπορεί γιατί “έχει να κόψει κάτι χόρτα!” Δεν είναι ο ευφυέστερος του χωριού μας αλλά τέτοια απάντηση δεν την περίμενα. Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα: ο τύπος αυτός έχει με κάποιο τρόπο βγάλει ένα επίδομα και φοβάται να δουλέψει μην τον πιάσουν και του το κόψουν!!! Και θα ζητήσεις μετά από αυτόν και τους ομοίους του να πάνε να δουλέψουν στην καλλιέργεια ντομάτας, σαν εργάτης, οδηγός ή οτιδήποτε; Φυσικά όχι!
Και φτάσαμε σε ένα ακόμη πρόβλημα που αλλού ψάχνουμε τη λύση κι αυτή βρίσκεται αλλού: η λύση δεν είναι ούτε στη διασύνδεση της πρωτογενούς παραγωγής με τον τουρισμό, ούτε στην εισαγωγή τομάτας από την Πολωνία ή το Βέλγιο, ούτε στο έντομο με ονοματεπώνυμο! Το πρόβλημα είναι η διάλυση ενός παραγωγικού μοντέλου και όλα όσα κουβεντιάζουμε είναι διαφορετικές εκφράσεις του.
Είναι πάντως κρίμα που κανένα πολιτικό κόμμα δεν ανακοίνωσε ένα συγκροτημένο πρόγραμμα για την πρωτογενή παραγωγή και την ύπαιθρο εν όψει των εκλογών και ευρωεκλογών. Η νέα Κυβέρνηση φαίνεται ότι απλά θέλει να διαχειριστεί το πρόβλημα με το μικρότερο δυνατό κόστος. Κι ας αλλάζει τον καιρό αυτό η ΚΑΠ, ο βασικός μας χρηματοδότης ευρωπαϊκών κονδυλίων. Τα χιλιοειπωμένα περί συνεταιρισμών και καινοτόμων δράσεων και απορρόφησης κονδυλίων τα έχουμε ξανακούσει και αποτέλεσμα δεν είδαμε.
Λένε όλα τα προγράμματα των κομμάτων αύξηση εξωστρέφειας και εξαγωγών. Κι ερωτώ: η υποκατάσταση των εισαγωγών δεν είναι το ίδιο πράγμα; Κάθε φορτηγό πολωνικής τομάτας θα κοστίζει πάνω από 25.000 ευρώ. Και δεν θα φέρουμε ούτε 5 ούτε 10 μέσα στο καλοκαίρι! Προφανώς κάποιες εκατοντάδες. Δεν αξίζει λοιπόν κάποιοι που πληρώνονται για αυτό, ή που με δική τους πρωτοβουλία αναμειγνύονται στα κοινά να ενσκύψουν στο πρόβλημα και με χρονικό ορίζοντα 3 ή 4 ετών να έχουμε υποκαταστήσει τη μισή από την ποσότητα αυτή;
Απλά πράγματα και συγκεκριμένα: ούτε υψηλή τεχνολογία, ούτε ψηφιακό μάρκετινγκ, ούτε εξορμήσεις στην άλλη άκρη του πλανήτη για να βρούμε αγορές: να φτιάξουμε 50 ή 100 φορτία τομάτες κάπου στην Ελλάδα και να τις στείλουμε στη Μύκονο και την Σαντορίνη. Να λες ότι “αν δεν ήμουνα εγώ δεν θα τρώγανε ντομάτα οι απανταχού σελέμπριτις” Είναι κι αυτό μια παρηγοριά στην απομονωμένη κι ερημωμένη ελληνική επαρχία.
* Ο κ. Δημήτρης Αντωνόπουλος είναι Αγροτοοικονομολόγος Msc – Παραγωγός Κελυφωτού Φιστικιού
