Στη διάρκεια ενός μήνα από την έναρξη της προεδρίας του Trump, ένα τρίο υψηλόβαθμων Αμερικανών αξιωματούχων –αντιπρόεδρος Mike Pence, υπουργός Άμυνας James Mattis και υπουργός Εξωτερικών Rex Tillerson- επισκέφθηκαν την Ευρώπη για διάφορες υψηλόβαθμες συναντήσεις στο ΝΑΤΟ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη G20. Έφεραν μαζί τους και ένα σαφές μήνυμα: μην ακούτε τι λέει ο πρόεδρος των ΗΠΑ.
Ο πρόεδρος Trump έχει δηλώσει πως το ΝΑΤΟ είναι ξεπερασμένο. Αλλά μην ανησυχείτε, διαβεβαίωσε τους νευρικούς εταίρους ο Mattis: οι ΗΠΑ είναι βαθύτατα προσηλωμένες σε έναν “διαρκή διατλαντικό δεσμό” και το ΝΑΤΟ έχει “την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ”.
Και ενώ ο Trump έχει δηλώσει σε μια γερμανική εφημερίδα ότι η ΕΕ είναι απλώς ένα όχημα για τα γερμανικά συμφέροντα, ο αντιπρόεδρός του ενημέρωση τους ηγέτες της ΕΕ ότι οι ΗΠΑ έχουν “μια ισχυρή δέσμευση να συνεχίσουν τη συνεργασία και την εταιρική σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση”.
Τέλος, οι συνεργάτες του Trump στην Ουάσιγκτον μπορεί να σχεδιάζουν να προσφέρουν στην Ρωσία μια νέα συμφωνία ειρήνης για την Ουκρανία. Αλλά μην φοβάστε, είπε ο Tillerson στους συμμάχους κατά τη συνάντηση των G20 στο Βερολίνο. Η Αμερική θα υπερασπιστεί τα συμφέροντα και τις αξίες των συμμάχων της, και περιμένει και η Ρωσία να τιμήσει τη δέσμευσή της για την υπάρχουσα συμφωνία Μινσκ.
Οι Ευρωπαίοι είναι ποικιλοτρόπως ανακουφισμένοι, σκεπτικοί και σε σύγχυση, από τις γλωσσικές πιρουέτες στις οποίες επιδίδεται το υπουργικό συμβούλιο του Trump. Αλλά στο τέλος, τι συμπέρασμα πρέπει να βγάλουμε από μια αμερικανική κυβέρνηση της οποίας ο πρόεδρος ρίχνει τακτικά χολή εναντίον των Συμμάχων των ΗΠΑ, αλλά της οποίας οι αξιωματούχοι του υπουργικού συμβουλίου επιδιώκουν να κατευνάσουν τις συνεδριάσεις της συμμαχίας με την στάση που ακολουθείται στην εξωτερική πολιτική;
Μόνο ο πρόεδρος κάνει εξωτερική πολιτική
Το βασικό που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως μόνο ο πρόεδρος μπορεί να κάνει εξωτερική πολιτική. Η αμερικανική διαδικασία της εξωτερικής πολιτικής είναι ουσιαστικά ένα σύστημα στο οποίο τα θεσμικά συμφέροντα των οργανισμών, μάχονται το ένα το άλλο για την πολιτική. Τα διάφορα τμήματα αντιπροσωπεύουν διακριτές θέσεις –εκεί που κάθεσαι είναι αυτό που πρεσβεύεις.
Επομένως το υπουργείο Άμυνας εκπροσωπεί τις απόψεις των Ενόπλων Δυνάμεων. Το υπουργείο Εξωτερικών υποστηρίζει την ύπαρξη καλών σχέσεων με τους συμμάχους. Το υπουργείο Εμπορίου προάγει τα συμφέροντα των επιχειρήσεων στο εξωτερικό κοκ. Ο πρόεδρος βρίσκεται στην κορυφή αυτή της τεράστιας γραφειοκρατίας, εγχέοντας μια υγιή δόση εσωτερικής πολιτικής στο μείγμα μέσω του προσωπικού του Λευκού Οίκου, και διαχειρίζεται το αποτέλεσμα.
Εάν αυτός ή οποιοσδήποτε πρόεδρος βγάλει τον εαυτό του από τη διαδικασία ή απλώς δεν κατορθώσει να αποφασίσει, το αποτέλεσμα δεν είναι ότι η εξωτερική πολιτική ανατίθεται στον αντιπρόεδρο ή στον υπουργό Άμυνας. Είναι ότι δεν υπάρχει καθόλου συνεκτική εξωτερική πολιτική.
Η ίδια η ύπαρξη του προέδρου και η ικανότητά του να αντιστρέφει τις γραφειοκρατικές αποφάσεις, ενθαρρύνει όλες τις πλευρές να αρνούνται τον συμβιβασμό μεταξύ τους και να προσπαθούν να κερδίσουν την προσοχή και τη στήριξή του. Ο πρόεδρος Trump εμπλέκεται μόνο “φιλοσοφικά” σε τέτοια θέματα όπως η διατήρηση των συμμαχιών των ΗΠΑ. Αλλά η τάση του να διαμορφώνει την πολιτική από ένα περίεργο μείγμα πλήξης, δυσπεψίας και από τον τελευταίο άνθρωπο που μίλησε μαζί του, σημαίνει ότι κάθε γραφειοκράτης επιχειρηματίας στην κυβέρνηση, μπορεί να ελπίζει ότι η τρελή ιδέα του μπορεί σύντομα να γίνει νόμος της χώρας.
Αυτή την εβδομάδα, φάνηκε ότι μετά βίας σκέφτηκε τους υπουργούς του στην Ευρώπη, ενώ πέρασε το Σαββατοκύριακο ξεσπαθώνοντας σε μια συγκέντρωση οπαδών του στη Φλόριντα. Ουσιαστικά δεν έχει πει τίποτα για τις προσπάθειες των υφισταμένων του στην Ευρώπη να αντικρούσουν τις διακηρύξεις πολιτικής του. Αλλά αυτή η απόσπαση, υπονομεύει την ιδέα ότι οι νηφάλιοι κύριοι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μπορούν να δεσμεύσουν με αξιοπιστία την Αμερική σε οποιαδήποτε δεδομένη εξωτερική πολιτική.
Επομένως, κάποιες τυχαίες σημερινές δηλώσεις του ή κάποιο αυριανό tweet τα ξημερώματα, θα μπορούσε να ανατρέψει μια εβδομάδα προσεκτικής διπλωματίας στις Βρυξέλλες. Το απροσδόκητο θύμα του προηγούμενου Σαββατοκύριακου ήταν η Σουηδία. Αύριο, θα μπορούσε να είναι η αθώα δημοκρατία της Καραϊβικής του Σαν Εσκομπάρ, η οποία αν και δεν υπάρχει, έχει παρόλα αυτά αντιμετωπίσει περισσότερες διπλωματικές κρίσεις από ό,τι θα της αναλογούσαν.
Για να είμαστε δίκαιοι με τον πρόεδρο, τους τελευταίους 18 μήνες έχει ευαγγελιστεί ένα αρκετά συνεκτικό σύνολο αρχών εξωτερικής πολιτικής, αν όχι πολιτικές. Μία από τις πιο σημαντικές αρχές είναι ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν καλή συμφωνία με τους συμμάχους της, και ότι οι σύμμαχοι πρέπει να επαναδιαπραγματευτούν για να βάλουν “την Αμερική πρώτα”. Είναι απίθανο να έχει γίνει ταπεινός σε αυτό το σημείο μέσω της νίκης στις προεδρικές εκλογές.
Όλα αυτά σημαίνουν πως οι διαβεβαιώσεις ακόμη και τον πιο υψηλόβαθμων αξιωματούχων στην κυβέρνηση, έχουν πολύ λίγη σημασία. Δυστυχώς, πρέπει να προσέχουμε τι λέει ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Πραγματικά, όταν το σκεφτεί κανείς, είναι πολύ περίεργο που χρειάζεται να ειπωθεί αυτό.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.ecfr.eu/article/commentary_pay_no_attention_to_the_president_7239