Ως γνωστόν ο Στήβεν Χώκινγκ (Stephen Hawking), βρετανός θεωρητικός φυσικός, κοσμολόγος, συγγραφέας, και Διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Θεωρητικής Κοσμολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, έχει συμβάλει αποφασιστικώς στην επιστήμη πάνω στα θεωρήματα της «βαρυτικής μοναδικότητας» στο πλαίσιο του γνωστικού αντικειμένου της «γενικής σχετικότητας». Στην επιστημονική του δε παρέμβαση ανήκει και η θεωρητική πρόβλεψη ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία, η οποία έλαβε το όνομά του ως «ακτινοβολία Χώκινγκ». Υπ’ όψιν δε ότι ο επιστήμονας αυτός είναι ο πρώτος που ανέλυσε τη λεγόμενη «κοσμολογία» που αφορά «ένωση της γενικής θεωρίας της σχετικότητας» και της «κβαντικής μηχανικής».
Ο Στήβεν Χώκινγ όμως είναι γνωστός στην υφήλιο και για το λόγο ότι πάσχει από τη νόσο του κινητικού νευρώνα (αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση), που αφορά μια κατάσταση εξελισσόμενη κατά τη διάρκεια των ετών. Διαβιεί δε, σχεδόν εξ ολοκλήρου παράλυτος και η επικοινωνία του λαμβάνει χώρα μέσω μιας πρωτοποριακής συσκευής παραγωγής ομιλίας.
Το επιστημονικό κύρος, το παράδειγμα και η αξία της προσωπικότητας του συγκεκριμένου επιστήμονα και ανθρώπου, αποτελεί υπόδειγμα-παράδειγμα για κάθε σκεπτόμενο και αγωνιζόμενο άνθρωπο. Κατά το μέρος δε που με αφορά, στο συγκεκριμένο άνθρωπο και επιστήμονα, αντιτάσσω απόλυτο σεβασμό.
Ο Στήβεν Χώκινγκ όμως παρεμβαίνει και πολιτικά καθόσον είναι σκεπτόμενο άτομο το οποίο με την ευρύτητα του πνεύματός του παράγει πολιτική. Έτσι προσφάτως μέσω του Βρετανικού Guardian έκανε παρέμβαση, η οποία με βρίσκει απολύτως σύμφωνο, ενώ προσυπογράφω την άποψή του ότι πράγματι βρισκόμαστε «στην πιο επικίνδυνη στιγμή στην εξέλιξη της ανθρωπότητας».
Το παρόν κείμενο εστιάζει στο λόγο του Στήβεν Χώκινγκ στον οποίο θα επιχειρηθεί μια μικρή «κωδικοποίηση» με εισαγωγή στοιχείων που θα συμπληρώνουν τα επιχειρήματα του συγκεκριμένου κορυφαίου επιστήμονα. Όχι ασφαλώς γιατί στερείται κύρους και επαρκούς ανάλυσης το συγκεκριμένο κείμενο, αλλά γιατί αποτελεί ερέθισμα ώστε μέσω στοιχείων να υπάρξει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση των όσων αναδεικνύει ο συγκεκριμένος διανοούμενος και ενεργός ευρωπαίος πολίτης.
-
μια ρητή επισημείωση
Ο Στήβεν Χώκινγκ αφού αναλύει και παρεμβαίνει στο πολιτικό γίγνεσθαι ευρύτερα επισημειώνει ότι: «Τώρα έχουμε την τεχνολογία για να καταστρέψουμε τον πλανήτη στον οποίο ζούμε, αλλά δεν έχουμε αναπτύξει ακόμη την ικανότητα να δραπετεύσουμε από αυτόν. Ίσως σε μερικές εκατοντάδες χρόνια, θα έχουμε δημιουργήσει ανθρώπινες αποικίες ανάμεσα στα αστέρια, αλλά τώρα έχουμε μόνο έναν πλανήτη, και πρέπει να εργαστούμε από κοινού για να τον προστατεύσουμε». Τονίζει δε ιδιαιτέρως ότι: «Οι ηγέτες του κόσμου θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι έχουν αποτύχει και ότι έχουν απογοητεύσει τους πολλούς. Με τους πόρους να συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο στα χέρια των λίγων, θα πρέπει να μάθουμε να μοιραζόμαστε πολύ περισσότερα από ό,τι μοιραζόμαστε σήμερα».
-
συμπληρωματικά στα προηγούμενα
Τα προαναφερόμενα πράγματι περιγράφουν την υπάρχουσα ζοφερή κατάσταση η οποία δεν επιτρέπει εφησυχασμούς. Είναι προδήλως βέβαιον ότι ο συγκεκριμένος πολιτικός λόγος στρέφεται κατά των «πολιτικών ελίτ» που από καθέδρας επιβάλουν μέτρα λιτότητας. Τα συγκεκριμένα δε μέτρα λιτότητας ανατροφοδοτούν και αναπαράγουν την κρίση. Η κρίση δε αυτή είναι ήδη προαγγελθείσα. Επιβεβαιώνεται δε διαρκώς και μάλιστα στο ανώτατο δυνατό επίπεδο ενός διεθνούς forum. Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις πριν δύο χρόνια στη Βασιλεία της Ελβετίας, ήταν σαφής η προειδοποίηση του Διευθύνοντος Συμβούλου της «Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών» (BIS), στην οποία εκπροσωπούνται η Αμερικανική Fed και η ΕΚΤ. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της BIS προειδοποίησε για τη νέα παγκόσμια οικονομική κρίση, που δεν είναι άλλη από την τοξικότητα του όλου χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος.
Το κείμενο του Στήβεν Χώκινγκ πράγματι είναι βέβαιον ότι αποδεικνύει την τοξικότητα της νεοφιλελεύθερης οικονομίας, η οποία διαρκώς εξοκείλει έτσι ώστε να καθίσταται ανήκεστη η βλάβη τόσο στις παραγωγικές διαδικασίες όσο και στον κοινωνικό ιστό. Αυτή η διαδικασία όπως προεκτέθηκε αφορά την ανατροφοδοτούμενη κρίση η οποία αποκτά δραματικές διαστάσεις λόγω ακριβώς και της μόχλευσης εξ αιτίας των χρηματοοικονομικών προϊόντων και των διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στο «παίγνιο» εντός του ευρύτερου συστήματος των αγορών.
Άξιο παρατήρησης είναι δε ότι η ανατροφοδοτούμενη αυτή κρίση, ειδικότερα στην Ευρώπη, αφορά στο ότι οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν παύσει να είναι ο τελευταίος δανειστής, ενώ εμφανίζονται (σε κυρίως «στοιχηματική βάση») να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην όλη μόχλευση τα αποκαλούμενα «επενδυτικά προϊόντα».
Έτσι τα περίπου 3.000 επενδυτικά προϊόντα που μοχλεύουν την οικονομία και δημιουργούν τοξικό περιβάλλον στην πραγματική οικονομία, προσδιορίζουν και αφορούν το πιο επικίνδυνο στάδιο που διέρχεται ο παγκόσμιος καπιταλισμός, στο όνομα όμως της νεοφιλελεύθερης και παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.
-
αναζητείται χρήμα που δεν υπάρχει
Στην παρούσα ιστορική φάση αναζητείται χρήμα το οποίο δεν υπάρχει.
Υπ’ όψιν δε ότι μόλις πριν από ένα χρόνο περίπου το παγκόσμιο ΑΕΠ αφορούσε στο 78,28 τρις δολάρια, και το Παγκόσμιο Χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό) υπερέβαινε τα 200 τρις δολάρια που αφορούσε ποσοστό πάνω από το 280% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ιδού η «φούσκα».
Όλη αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να είναι διαχειρίσιμη όταν το ρευστό υπολογίζεται στα 8,2 τρις δολάρια παγκοσμίως και όταν ο υπάρχων χρυσός υπολογίζεται στο 7,8 τρις δολάρια παγκοσμίως. Δηλαδή αντίκρισμα στη «φούσκα» του χρέους των 200 δις (βλ. χρήμα και νόμισμα) υφίσταται ρευστό μόλις το 16 τρις. Ήτοι αναζητούνται 184 τρις δολάρια περίπου, που ωστόσο δεν υπάρχουν.
Ιδού λοιπόν το μέγιστο πρόβλημα. Στη διαδικασία αυτή προστίθεται και η «φούσκα» των ομολόγων, που από ό,τι προκύπτει υπερβαίνει τα 100 τρις δολάρια. Έτσι η παγκόσμια αγορά παραγώγων αναπαράγει τη μόχλευση που ήδη ακουμπά εφιαλτικά επίπεδα-μόχλευση όπου η Fed διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο αν και το δολάριο επιστρέφει πλέον ως το κυρίως αποθεματικό νόμισμα, ως το νόμισμα των νομισμάτων.
Βεβαίως απ’ ότι προκύπτει η ποσοτική χαλάρωση (QE) μέσω της αγοράς κρατικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι μια λύση διοχέτευσης χρήματος στο σύστημα. Παρ’ όλα αυτά όμως και αυτή η λύση ενόψει της προαναφερόμενης ζοφερής κατάστασης αποτελεί απλώς μικρή δόση ασπιρίνης στον βαρύτατα ασθενούντα.
-
η παρέμβαση του Στήβεν Χώκινγκ
Ο Στήβεν Χώκινγκ με την πρόσφατη παρέμβασή του αποδίδει με αυθεντικό τρόπο τα δεδομένα εκείνα τα οποία επιταχύνουν την ήδη διευρυνόμενη οικονομική ανισότητα σε όλο τον κόσμο.
Η όλη αυτή κατάσταση ασφαλώς δημιουργεί έντονο «σκεπτικισμό» στις καταπιεζόμενες κοινωνικές ομάδες, οι οποίες αντιδρούν ήδη, με ένα τρόπο αντισυμβατικό και ενδεχομένως ασύμμετρο, προσχωρώντας σε λαϊκιστικές αντιλήψεις και σε διαδικασίες που ενώ μπορεί να προκαλούν την έννοια του «new deal», μιας νέας δηλαδή κοινωνικής συμφωνίας, εν τούτοις συνάπτεται ένα άτυπο κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στην αμφισβήτηση των καταπιεζόμενων και στην αντισυμβατική συμπεριφορά πολιτικών προσωπικοτήτων.
Τα προαναφερόμενα είναι τα ελάχιστα που εξάγονται από τις παρεμβατικές επισημάνσεις του Στήβεν Χώκινγκ ο οποίος άλλωστε δεν παραλείπει να τοποθετηθεί δημοσίως με τα εξής: «Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να γκρεμίσουμε, όχι να υψώσουμε, εμπόδια εντός και μεταξύ των εθνών. Αν θέλουμε να έχουμε μία πιθανότητα να το κάνουμε αυτό, οι ηγέτες του κόσμου θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι έχουν αποτύχει και ότι έχουν απογοητεύσει τους πολλούς. Με τους πόρους να συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο στα χέρια των λίγων, θα πρέπει να μάθουμε να μοιραζόμαστε πολύ περισσότερα από ό,τι μοιραζόμαστε σήμερα.»
Τα προαναφερόμενα στα οποία αντιτάσσω απόλυτο σεβασμό και παραδοχή, με υποχρεώνουν να αναδείξω ότι υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις μιας αποκαμωμένης πανεπιστημιακής κοινότητας, που παραδομένη στα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού σιωπά, ενώ θα έπρεπε να αποτελεί την πρωτοπορία για τη δημιουργία μιας νέας τάξης πραγμάτων.
Όσο πληθύνονται οι παρεμβάσεις όπως εκείνες του Στήβεν Χώκινγκ, τόσο μπορεί να ελπίζει η κοινωνία, πως μπορεί επιτέλους να υπάρξει μια αφύπνιση και μια ενεργοποίηση κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων διανοούμενων και εργαζομένων ενάντια στις καταστροφικές συνταγές του νεοφιλευθερισμού.
Η κατακλείδα του παρόντος κειμένου ας εκληφθεί και ως Χριστουγεννιάτικο μήνυμα.
—————————————————–
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).
