Τη θεμελιακά λανθασμένη αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης που στηρίζεται στην ανισότητα μεταξύ Βορρά και Νότου φαίνεται να αναπαράγει το ευρωπαϊκό σχέδιο αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεων του κορονοϊού, σύμφωνα με τον Λέκτορα Οικονομικής Θεωρίας και Πολιτικής, Γιώργο Μεραμβελιωτάκη, ο οποίος μίλησε στο Sputnik.
Την άποψη ότι η πανδημία του νέου κορονοϊού δεν κυοφορεί μια νέα οικονομική κρίση, αλλά επαναφέρει την υποβόσκουσα παγκόσμια κρίση του 2008, τροφοδοτώντας την μάλιστα με μεγαλύτερη ένταση, εκφράζει, μιλώντας στο Sputnik, ο Λέκτορας Οικονομικής Θεωρίας και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου, Γιώργος Μεραμβελιωτάκης.
«Η πανδημία δε συνιστά αίτιο της οικονομικής κρίσης. Η πανδημία είναι απλώς το επιφαινόμενο. Η τρίτη μεγάλη καπιταλιστική κρίση του 2007-2008 ουσιαστικά δεν ξεπεράστηκε ποτέ, αλλά υποβόσκει σε λανθάνουσα μορφή. Αυτό που κάνει ο νέος κορονοϊός είναι να την ξαναβγάλει στην επιφάνεια, σε μεγαλύτερη έκταση και με μεγαλύτερη ένταση. Η κυρίαρχη αφήγηση προβάλει αυτή την κρίση ως καινούρια, ως μία άτυχη στιγμή, ώστε, μεταξύ άλλων, να κερδίσει την κοινωνική συναίνεση ως προς τις πολιτικές αντιμετώπισης, άρα και την ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων για ενδεχόμενες μελλοντικές κοινωνικές συγκρούσεις και αναταράξεις».
Η δανειοδότηση του υπερχρεωμένου Νότου θα επιφέρει νέες πολιτικές λιτότητας
Σχολιάζοντας το Σχέδιο Ανάκαμψης που τέθηκε επί τάπητος στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον κορονοϊό, αλλά και τη συνολική στάση που κρατούν οι αρχηγοί των κρατών μελών, ο κύριος Μεραμβελιωτάκης, μιλά για ένα μοντέλο διάσωσης που αναπαράγει εμφατικά τη θεμελιακά λανθασμένη αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης. Υπογραμμίζει ότι, κάθε οικονομική βοήθεια υπό τη μορφή δανειοδότησης, θα αυξήσει το ήδη δυσβάσταχτο χρέος των χωρών του Νότου, ενώ, την ίδια στιγμή, περαιτέρω επιδείνωση του δείκτη χρέους θα επιφέρει έναν νέο κύκλο πολιτικών λιτότητας στο εγγύς μέλλον.
«Από τη Σύνοδο των αρχηγών κρατών της ΕΕ, φαίνεται να οριστικοποιείται ένα σχέδιο αντιμετώπισης, το οποίο όχι μόνο δεν ακυρώνει, τουναντίον αναπαράγει με τον πιο εμφατικό τρόπο τη θεμελιακά λαθεμένη αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης, η οποία στηρίζεται στην ανισότητα μεταξύ Βορρά και Νότου και στη μεταφορά υπεραξίας από τον δεύτερο στον πρώτο. Με άλλα λόγια, ο πλούσιος Βορράς λειτουργεί ιμπεριαλιστικά απέναντι στον φτωχό Νότο. Ειδικότερα, φαίνεται να υπάρχει συμφωνία για ένα Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), το οποίο θα καλύψει την περίοδο 2021-2027 λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις του κορονοϊού στην ευρωπαϊκή οικονομία. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτού του δημοσιονομικού πλαισίου είναι ότι, αν όχι ολόκληρο, σίγουρα το μεγαλύτερο ποσό που θα διατεθεί, θα πάρει τη μορφή δανείων προς τις κυρίαρχα πληττόμενες χώρες του Νότου. Νομοτελειακά, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να αυξήσει το ήδη δυσβάσταχτο χρέος χωρών, όπως της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Πορτογαλίας, αυξάνοντας συνεπώς ραγδαία και τις πιθανότητες εκ νέου επιβολής πολιτικών λιτότητας, στο εγγύς μέλλον».
Προς τη σωστή κατεύθυνση αποτιμά τη συζήτηση περί κορονο-ομολόγου η οποία, ωστόσο, θεωρείται πια λήξασα.
«Η Γερμανία δε συναινεί προς αυτή τη κατεύθυνση και δε θα μπορούσε άλλωστε ποτέ, καθώς κάτι τέτοιο θα ερχόταν σε αντίθεση με τα συμφέροντά της που σχετίζονται και συνυφαίνονται με τη θεμελιακή αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης. Άρα, όποιο και μόνο θεωρητικό ενδιαφέρον έχει η συζήτηση περί κορονο-ομολόγου είναι ότι θα ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση, με την έννοια ότι τα ποσά που θα αντλούνταν από μία ενδεχόμενη έκδοσή του, θα παρέχονταν στις πληττόμενες χώρες με τη μορφή μεταβιβαστικών πληρωμών, και όχι με τη μορφή δανείων. Επομένως, δε θα συντελούσε στην αύξηση του δημόσιου χρέους. Κάτι τέτοιο, όμως, θα αμφισβητούσε, ενδεχομένως και θα αναιρούσε την εσωτερική ιμπεριαλιστική φύση της Ευρωζώνης».
«Η ύφεση είναι ήδη εδώ και θα διευρύνει το χάσμα μεταξύ ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου»
Ο κύριος Μεραμβελιωτάκης μιλά για εμφανώς μεγάλη ύφεση που ενδέχεται να ξεπεράσει τα δεδομένα των μνημονιακών ετών στην Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψιν ότι το οριστικό τέλος της πανδημίας που απειλεί την ανθρωπότητα δε διαφαίνεται στον ορίζοντα. Αναφερόμενος στην επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, τονίζει την αναγκαιότητα άμεσης υιοθέτησης μιας εμπροσθοβαρούς δημοσιονομικής πολιτικής, η οποία θα διασφαλίζει εργαζόμενους, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, άνεργους και συνταξιούχους.
«Στην Ελλάδα είχε εκκινήσει μία μεγάλη συζήτηση περί της αλλαγής του παραγωγικού υποδείγματος-μοντέλου της χώρας. Εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι δομικό χαρακτηριστικό των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ τους προέρχεται από τον τριτογενή τομέα της οικονομίας, δηλαδή τις υπηρεσίες. Ακόμα και η Γερμανία, παρόλο που έχει έναν πανίσχυρο δευτερογενή τομέα (βιομηχανία), το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ της προέρχεται από τον τριτογενή τομέα, κυρίαρχα από τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Το ίδιο συμβαίνει και στην Ελλάδα, ευρισκόμενη στο κλαμπ των ανεπτυγμένων καπιταλιστικά οικονομιών, όπου περίπου το 75% του ΑΕΠ προέρχεται από τον τριτογενή τομέα. Εδώ περιλαμβάνεται ο τουρισμός, του οποίου η άμεση συμμετοχή είναι περίπου στο 10-11% στο ΑΕΠ, ενώ η έμμεση φτάνει στο 20-21%. Σε απόλυτα νούμερα, η συνεισφορά του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας φτάνει ετησίως τα 21 δισ. ευρώ. Προφανώς και ο τουρισμός είναι ένας σημαντικός τομέας για την οικονομία, αλλά λόγω των δομικών χαρακτηριστικών του (ένταση εργασίας, χαμηλή παραγωγικότητα του κεφαλαίου, μεγάλη ελαστικότητα στις οικονομικές διακυμάνσεις κ.ά.) δεν μπορεί να συνιστά την ατμομηχανή της ανάπτυξης. Μία ειλικρινής συζήτηση για την αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου θα πρέπει να εκκινήσει από τη συνειδητοποίηση ότι η ελληνική οικονομία εξαρτάται υπέρμετρα από τον τουρισμό και αυτό συνιστά στρέβλωση. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να γίνει συζήτηση προς ένα νέο μοντέλο βιομηχανικής πολιτικής, ενισχύοντας στοχευόμενα κλάδους με υψηλή παραγόμενη υπεραξία.
Βραχυχρόνια, αλλά και αυτό που επείγει σήμερα, είναι η άμεση πολιτική απόφαση για εμπροσθοβαρή δημοσιονομικά μέτρα για την προστασία εργαζομένων, μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ανέργων, συνταξιούχων. Δυστυχώς, η αντίληψη που επικρατεί είναι η εξοικονόμηση εφεδρειών για το αβέβαιο μέλλον. Ενώ μία τέτοια αντίληψη μπορεί να φαντάζει λογική, είναι οικονομικά ατελέσφορη και αναποτελεσματική, στον βαθμό κατά τον οποίον δεν αντιλαμβάνεται ότι, αν δεν αντιμετωπίσεις αποφασιστικά το πρώτο ωστικό κύμα της ύφεσης, μετά αυτό γιγαντώνεται, με αποτέλεσμα να απαιτούνται πολύ περισσότεροι πόροι για την αντιμετώπισή του, ενώ στο μεταξύ έχει αυξηθεί υπέρμετρα το κοινωνικό κόστος.
Η ύφεση είναι ήδη εδώ. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι το τέλος της πανδημίας ορίζεται κατά τον χρόνο της διενέργειας μαζικών εμβολιασμών, γίνεται εμφανές ότι η ύφεση θα είναι μεγάλη, ενδεχομένως ακόμη μεγαλύτερη από αυτή των μνημονιακών χρόνων, καθώς κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί πριν τη παρέλευση 12 μηνών, σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Προφανώς η ύφεση θα πλήξει εντονότερα τις χώρες του Νότου έναντι του Ευρωπαϊκού Βορρά. Το σημαντικότερο είναι ότι θα διευρύνει ακόμη περισσότερο το χάσμα μεταξύ τους, καθώς θα συντελέσει περαιτέρω στη μεταφορά υπεραξίας-πλούτου από τον Νότο στον Βορρά, μέσω των πολιτικών που αναλαμβάνονται και θα αναληφθούν».
Το μεγάλο και σαφές διακύβευμα της επόμενης μέρας εντοπίζεται στο ποιος θα επωμιστεί τα βάρη της ύφεσης.
«Οι πολιτικές των μνημονίων επέβαλλαν τα βάρη να τα επωμιστεί ο κόσμος της εργασίας, οι συνταξιούχοι, οι άνεργοι, οι μικρομεσαίοι. Το ερώτημα είναι αν αυτοί που επλήγησαν περισσότερο, θα αφήσουν να ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο».
Εκτιμάτε ότι η ύφεση θα προκαλέσει αναταράξεις και συγκρούσεις στην ελληνική κοινωνία; «Ενώ από τη μία πλευρά, μέσω της φτωχοποίησης, η κρίση και η ύφεση δημιουργούν τις αντικειμενικές συνθήκες για κοινωνικές αναταράξεις και συγκρούσεις, την ίδια ακριβώς στιγμή, από την άλλη πλευρά, μέσω της υπέρμετρης καλλιέργειας φόβου, πετυχαίνουν συντηρητικοποίηση και αδράνεια. Το ποια πλευρά, εν τέλει, θα υπερισχύσει, δε μένει παρά να αποδειχτεί στο εγγύς μέλλον».
