Στον χορό της διαμόρφωσης ιδεών στο θέμα της Ασφάλειας μπήκαν και τα Ηνωμένα Έθνη, που έχουν επεξεργασθεί κάποιες φόρμουλες, οι οποίες κινούνται μεταξύ των ορίων που δέχονται να συζητήσουν οι εμπλεκόμενοι. Οι ιδέες αυτές αφορούν δυο διαφορετικά σενάρια.
Το πρώτο, είναι αναθεώρηση του υφιστάμενου συστήματος εγγυήσεων και το δεύτερο κατάργησή του με μεταβατική περίοδο, που θα συμφωνηθεί. Τα ζητήματα αυτά τα έχει ήδη συζητήσει η ομάδα του ΟΗΕ, υπό τον Έσπεν Μπαρθ Άιντα με την Ελλάδα και την Τουρκία και η διαπίστωση του Διεθνούς Οργανισμού είναι πως υπάρχει μεγάλη απόσταση, ωστόσο, θεωρούν πως όλα θα κριθούν στην πενταμερή διάσκεψη, που θα συγκληθεί την ερχόμενη Πέμπτη στη Γενεύη. Στα Ηνωμένα Έθνη φαίνεται να διαχωρίζουν «το δικαίωμα μονομερούς επέμβασης» από το υπόλοιπο σύστημα ασφάλειας και εγγυήσεων. Δηλαδή, να προωθηθεί η ιδέα κατάργησης του δικαιώματος μονομερούς επέμβασης.
Η τουρκική πλευρά επιμένει στη διατήρηση των εγγυήσεων, έχει ωστόσο εκφράσει κάποιες διαφοροποιημένες απόψεις που δεν αλλάζουν την ουσία. Ο βασικός άξονας επιδιώξεων της Τουρκίας είναι η παρουσία της Τουρκίας και μετά τη συμφωνία. Η Άγκυρα, όπως και ο κατοχικός ηγέτης, συνδέουν το θέμα των εγγυήσεων με την εφαρμογή κάποιων προνοιών της συμφωνίας, όπως η λειτουργία του κράτους και το τέλος της πρώτης θητείας Τουρκοκύπριου Προέδρου. Η Τουρκία θέτει το θέμα αυτό με την υποσημείωση ότι θα υπάρξει στο τέλος της μεταβατικής περιόδου (10-15 χρόνια) επαναξιολόγηση. Παραπέμπει, δηλαδή, σε εσαεί διατήρηση των εγγυήσεων. Ένα δεύτερο σενάριο, που δεν είναι τωρινό, είναι η άσκηση εγγυητικών δικαιωμάτων μόνο στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος. Παράλληλα με όλα αυτά, η τουρκική πλευρά επιμένει στη διατήρηση έστω και μικρού αριθμού στρατευμάτων μετά τη συμφωνία. Θεωρούν πως ένας αριθμός 2.500 περίπου στρατιωτών θα μπορούσε να παραμείνει και να συγκεντρωθεί σε μια στρατιωτική βάση, που θα είναι κυρίαρχη(όπως οι Βρετανικές). Η Άγκυρα επικαλείται και το γεγονός ότι σε διάφορες μετρήσεις κοινής γνώμης στα κατεχόμενα, η πλειοψηφία συμφωνεί με την παρουσία στρατευμάτων της.
Στην αντίπερα όχθη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υποστηρίζει πως θα πρέπει υπάρχει «sunset clause», δηλαδή ρήτρα στη συμφωνία για αποχώρηση όλων των Τούρκων στρατιωτών. Η θέση αυτή συνοδεύεται με διάφορες δημόσιες ή μη τοποθετήσεις του Προέδρου. Ότι δηλαδή θα μπορεί να υπάρξει μια ομάδα χωρών που θα εγγυούνται την εφαρμογή της συμφωνίας. Κάνει λόγο για οκτώ χώρες και διεθνείς Οργανισμούς περιλαμβανομένης και της Τουρκίας. Περαιτέρω, φαίνεται να αποδέχεται μεταβατικές περιόδους. Στο έγγραφο που έχει καταθέσει για το θέμα της Ασφάλειας κάνει λόγο για αποχώρηση από την πρώτη ημέρα του 75% των στρατευμάτων κατοχής, ενώ για το υπόλοιπο 25% (10.000 περίπου) δεν υπάρχει ημερομηνία αποχώρησης. Έχει αναφερθεί από αξιωματούχους της Κυβέρνησης ότι μπορεί η πλήρης αποχώρηση να γίνει μετά την πρώτη προεδρική θητεία (πέντε ή έξι χρόνια). Υπενθυμίζεται συναφώς ότι η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης, το έγγραφο Κοτζιά δηλαδή, προβλέπει πολύ λιγότερο χρόνο αποχώρησης, ενώ είναι πληρέστερη και πιο συνολική.
Σε ό,τι αφορά στο θέμα των χαρτών, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ενημερώνοντας το Εθνικό Συμβούλιο την περασμένη Πέμπτη, ανέφερε πως θα κατατεθούν, θα ελεγχθούν εκατέρωθεν από τους ειδικούς και στη συνέχεια θα παραδοθούν στον ειδικό σύμβουλο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στο Κυπριακό, Έσπεν Μπαρθ Άιντα για να «φυλαχθούν». Όπως είναι γνωστό η ελληνοκυπριακή πλευρά θα ετοιμάσει εναλλακτικούς χάρτες γύρω από το ποσοστό 28,2% (να καλύπτει το έδαφος του τ/κ συνιστώντος κράτους) και η τουρκοκυπριακή πλευρά ποσοστό 29,2%). Δυο στοιχεία θα καθορίσουν εν πολλοίς το Εδαφικό. Πρώτον, ο αριθμός των Ελληνοκυπρίων που θα επιστρέφουν υπό ε/κ διοίκηση και δεύτερο, η Μόρφου. Με βάση τα σενάρια που έχει επεξεργασθεί η ελληνοκυπριακή πλευρά, στο 29,2% μπορεί να μην περιλαμβάνεται η Μόρφου και να επιστρέφεται στους νόμιμους κατοίκους της. Όμως, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο. Το θέμα των δυο εθνικών πάρκων, σε Καρπασία και περιοχή Κορμακίτη, είναι ένα κεφάλαιο που δεν φαίνεται να «παίζει» πλέον για την ε/κ πλευρά, αν και ήταν αρχικά δική της ιδέα. Η τουρκική πλευρά δεν φαίνεται τώρα να αποκλείει το ενδεχόμενο αυτό, εάν καταστούν τα πάρκα ομοσπονδιακό έδαφος όπως και οι ακτογραμμές.
Εμπειρογνώμονες στην ομάδα της Ελλάδας
Αλλεπάλληλες συσκέψεις πραγματοποιήθηκαν την περασμένη εβδομάδα στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών για το Κυπριακό με τη συμμετοχή και εμπειρογνωμόνων. Υπήρξε λεπτομερής προετοιμασία, επικεντρώνοντας την προσοχή στα θέματα της Ασφάλειας και των εγγυήσεων στη βάση και της πρότασης που διαμορφώθηκε και καταγράφηκε στο έγγραφο Κοτζιά. Σύμφωνα με πληροφορίες, o υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκος Κοτζιάς, που θα συνοδεύει τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, θα πλαισιώνεται πέρα από τους υπηρεσιακούς συνεργάτες τους και από ομάδα εμπειρογνωμόνων που έχουν εξειδίκευση στα θέματα του Διεθνούς Δικαίου. Σημειώνεται ότι η εισήγηση της Αθήνας να προηγηθούν της Διάσκεψης της Γενεύης συναντήσεις των υπουργών Εξωτερικών των τριών εγγυητριών δυνάμεων δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος.
Κατατίθεται σήμερα κατάλογος διαφωνιών
Σήμερα θα πραγματοποιηθεί το βράδυ στη Γενεύη διαδικαστικού χαρακτήρα συνάντηση του Προέδρου Αναστασιάδη και του κατοχικού ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί. Θα καθορίσουν την ημερησία διάταξη στη βάση του καταλόγου που θα ετοιμάσουν οι διαπραγματευτές για τις διαφωνίες. Όπως πληροφορούμαστε, επί ελβετικού εδάφους, θα συζητηθούν 8-10 θέματα, από όλα τα υπό συζήτηση κεφάλαια. Η πρώτη συνάντηση θα πραγματοποιηθεί σε βαρύ κλίμα λόγω της αντίδρασης του Μουσταφά Ακιντζί στην επιστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Σήμερα από τη Γενεύη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα έχει, πάντως, τηλεφωνική επικοινωνία με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ενόψει και της μετάβασης εκεί του κ. Αντόνιο Γκουτέρες. Την ίδια ώρα, η Λευκωσία ενημερώθηκε για τις επαφές του Έλληνα ΥΠΕΞ, Νίκου Κοτζιά, με τηλεφωνική επικοινωνία του τελευταίου με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Νίκο Χριστοδουλίδη.
Στη Γενεύη, όπως είναι γνωστό, βρίσκονται και τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος αρνείται να δώσει τα έγγραφα των συνομιλιών στους αρχηγούς των κομμάτων, που τον συνοδεύουν στη Γενεύη, προτίθεται σήμερα να τους δώσει τη σύνοψη των θεμάτων που θα συζητηθούν στις συναντήσεις με τον κατοχικό ηγέτη μέχρι και την 11η Ιανουαρίου. Τα έγγραφα των θεμάτων δεν θα δοθούν, όπως αναφέρθηκε στη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου της περασμένης Πέμπτης. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έχει αναφέρει στα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου πως αποδέχθηκε την πενταμερή διάσκεψη για να «διασφαλίσει το κεκτημένο των διαπραγματεύσεων”.