Άρχισε και το Φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στην πόλη μας, με την τελετή έναρξης την Παρασκευή, που είναι μόνο με προσκλήσεις, άρα απαγορευτική για τους περισσοτέρους από μας. Χθες λοιπόν, πρώτη μέρα για τους πολλούς, είδαμε ένα πολύ καλό ντοκιμαντέρ του Λεωνίδα Βαρδαρού, του σκηνοθέτη του βραβευμένου από την Βουλή “Lundlow”, με τίτλο “Ο αντιφασιστικός αγώνας στη Μέση Ανατολή” .
Παρόλο που τα γεγονότα μας είναι γνωστά από την Ιστορία, εντούτοις η έρευνα του σκηνοθέτη, με την συμβολή των σπουδαίων πανεπιστημιακών, του δικού μας Γιώργου Μαργαρίτη και ομότιμου καθηγητή του Παντείου, έφερε και νέα στοιχεία. Εύστοχα ο Λεωνίδας Βαρδαρός έδειξε στην αρχή πώς οι Έλληνες των νησιών του Αιγαίου, κυρίως της Ικαρίας, Σάμου και Λέσβου, αναγκάστηκαν να φύγουν προς τα τουρκικά παράλια, για να γλυτώσουν από την μεγάλη ένδεια και πείνα λόγω της γερμανοϊταλικής κατοχής και κάνοντας την αντίστροφη πορεία από τους σημερινούς πρόσφυγες, βρήκαν τροφή και περίθαλψη από τους Τούρκους των παραλίων. Αυτοί και όσοι προσέφυγαν στην Κύπρο ήταν η μαγιά για τα ελληνικά στρατεύματα της Μέσης Ανατολής.
Ακολούθως, παρουσιάζεται η πολιτικοποίηση των περισσοτέρων από αυτούς τους νέους, που είχαν σχέση με το ΕΑΜ ή το Κομμουνιστικό Κόμμα ή επηρεάστηκαν από αυτό, γιατί ο στόχος τους ήταν η απελευθέρωση της πατρίδας από τους Γερμανούς, σε σχέση με την φασιστική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Μέσης Ανατολής, που δεν τολμούσε να στραφεί κατά των Φασιστών. Εντούτοις οι Άγγλοι που είχαν επιβληθεί στην περιοχή διείδαν την διάβρωση του ελληνικού στρατεύματος από τους αντιφασίστες και Κομμουνιστές και έχοντας σκοπό να κυριαρχήσουν στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο με δικό τους υποχείριο, τον βασιλιά Γεώργιο, φοβούμενοι μάλιστα την επέλαση των Ρώσων, μετά την νίκη του Στάλιγκραντ, προώθησαν τα σχέδιά τους.
Έτσι, όταν οι Έλληνες με κίνημα απαίτησαν την παραίτηση του πρωθυπουργού Τσουδερού και της στρατιωτικής ηγεσίας, χτύπησαν τους Έλληνες ναύτες στο “Σαχτούρης” και προσπάθησαν να διαλύσουν τις πεζικές δυνάμεις με αθρόες φυλακίσεις σε μακρινές περιοχές της Κένυας και Σομαλίας. Η αντιμετώπιση μάλιστα των φυλακισμένων Ελλήνων ήταν χειρότερη από των Γερμανών και Ιταλών αιχμαλώτων. Επίσης αποφάσισαν να αναπτύξουν στρατό φιλοβασιλικό, τον “Ιερό Λόχο”, και προχώρησαν σε πολιτικές κινήσεις, που περιλάμβαναν πρωθυπουργοποίηση του Γεωργίου Παπανδρέου και πρόσκληση αντιπροσωπείας του ΕΑΜ και της ΠΕΕΑ στον απομονωμένο Λίβανο και σε ένα αποκομμένο τηλεγραφικά ξενοδοχείο, με τα γνωστά αποτελέσματα της ομώνυμης Διάσκεψης. Σημαντικό μάλιστα ήταν, πως για ανεξήγητους, ακόμη και σήμερα, λόγους η ελληνική λαϊκή ηγεσία αποδοκίμασε και καταδίκασε το κίνημα των 30.000 Ελλήνων στρατιωτών της Μέσης Ανατολής, που διείδαν τα μεταπολεμικά σχέδια του Τσώρτσιλ και θέλησαν να τα αποτρέψουν.
Έτσι χάθηκε μία μεγάλη ευκαιρία να ενωθούν οι εναπομείναντες μαχητές με τον απελευθερωτικό στρατό και το μεγάλο κίνημα του ΕΑΜ, ώστε να παρέμβουν θετικά, μετά τον πόλεμο, υπέρ μίας προοδευτικής, δημοκρατικής διακυβέρνησης.
Ο Λεωνίδας Βαρδαρός, εκτός από πλήθος κινηματογραφημένων αρχείων και φωτογραφιών, εμπλουτίζει το ντοκιμαντέρ του με πολλές συνεντεύξεις θαλερών επιζώντων του κινήματος της Μέσης Ανατολής, που όλοι συμφωνούσαν και υπερασπίζονταν το κίνημα. Έτσι ο καλός σκηνοθέτης συνεχίζοντας την σπουδαία και προοδευτική σκηνοθετική πορεία του μας παραδίδει ένα πολιτικό ντοκιμαντέρ, που πρέπει να δουν οι παλαιότεροι, για να θυμηθούν και οι νέοι, για να προβληματιστούν.