Κριτική Θεάτρου – Robert Lepage-Ex Machina: 887, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, 24-27 Οκτωβρίου

1603
θεσμοφοριάζουσες

Ο καναδός θεατράνθρωπος και, όπως τον έχουν αποκαλέσει, «πρέσβης της καναδικής πρωτοπορίας στον κόσμο» Robert Lepage, εμφανίστηκε για δεύτερη φορά στη Στέγη, έπειτα από έξι χρόνια, σε μια παράσταση πολύ ενδιαφέρουσα αν και άκρως αυτοβιογραφική. Ο τίτλος της 887, παραπέμπει στον αριθμό του πατρικού του σπιτιού στην Murray Avenue της γαλλόφωνης πόλης Κεμπέκ. Σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας, ο Lepage έχει την ικανότητα να εμπλέκεται «σε κάθε μορφή της θεατρικής τέχνης», ενώ ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των δημιουργιών του είναι η χρήση που κάνει στις νέες τεχνολογίες. Η γαλλική Le Monde τον έχει χαρακτηρίσει «μαέστρο του σύγχρονου multimedia θεάτρου».

Με αφορμή τη δυσκολία του να μάθει από μνήμης και να απαγγείλει το ποίημα Speak White (Μιλήστε σαν λευκοί, 1968) της Michèle Lalonde, σε μια επετειακή εκδήλωση για τα 40 χρόνια της Νύχτας Ποίησης στο Μόντρεαλ (2010), προχωρά σε μια «κατάδυση» στην προσωπική του ιστορία προκειμένου να βοηθήσει το μυαλό, με την τεχνική του «παλατιού της μνήμης» (merory palace), να μπορέσει να συγκρατήσει τους στίχους: τους αντιστοιχίζει/τοποθετεί σε χώρους τους οποίους γνωρίζει καλά, όπως το πατρικό σπίτι για παράδειγμα, κι έτσι τους ανακαλεί ευκολότερα στο μυαλό. Όμως, αυτή η διαδικασία της ανάκλησης, της οποίας μάρτυρες είμαστε οι θεατές, δεν μένει εγκλωβισμένη σε ένα επίπεδο προσωπικού βιώματος, αλλά απλώνεται και σε άλλα. Καθώς το ποίημα στηλιτεύει τον ρατσισμό, αναφερόμενο στον εξαναγκασμό που υφίσταντο οι μαύροι να μιλούν αγγλικά, όταν δούλευαν στις φυτείες των αποικιοκρατών, ο λόγος του ποιήματος φορτίζεται με τις μνήμες του Lepage από τις δεκαετίες του 1960 και 1970 στη χώρα του και κατ’ επέκταση στη γειτονιά του, όπου εκδηλώνονταν έντονες οι εθνικιστικές τάσεις των αντιμαχόμενων αγγλόφωνων και των γαλλόφωνων καναδών. Η δική του ιστορία λοιπόν «με το μικρό ‘ι’» τον βοηθά να γνωρίσει εκείνη την άλλη «με το ‘Ι’ κεφαλαίο», όπως λέει στο σημείωμά του στο πρόγραμμα.

Με μια αφήγηση όχι γραμμική αλλά αυτή των συνειρμών στήνεται το σενάριο. Ο ίδιος αποκαλεί το αποτέλεσμα μια «αυτοβιογραφική δραματουργία-μυθοπλασία». Ο άμεσος συγκινητικός λόγος, με στοιχεία αυτοσαρκασμού και χιούμορ, έγιναν το αποτελεσματικό μέσον για να έρθει σε επικοινωνία με το κοινό της κεντρικής σκηνής της Στέγης, το οποίο ενθουσιάστηκε από το αποτέλεσμα.

Αλλά δεν ήταν μόνο ο λόγος που ενθουσίασε· ήταν και η ευφάνταστη σκηνογραφία και σκηνοθεσία της παράστασης: «ένα πολυμορφικό περιστρεφόμενο» μαύρο κουτί που στην έκθεση κάθε μιας πλευράς του στο κοινό, εμφάνιζε και μια διαφορετική «εικόνα»: από την πρόσοψη της πολυκατοικίας της λεωφόρου Murray 887, έως το εσωτερικό του σπιτιού του Lepage ή το ταξί του πατέρα του. Ταυτόχρονα στο μαγευτικό αποτέλεσμα συνεπικουρούσε τόσο η χρήση σύγχρονων νέων τεχνολογιών, όπως, για παράδειγμα, κινηματογραφημένα στιγμιότυπα που προβάλλονταν από τα παράθυρα των διαμερισμάτων της πολυκατοικίας, καθώς ο αφηγητής μιλούσε για τους ενοίκους της, όσο και η χρήση λαϊκού είδους θεάτρου όπως το θέατρο σκιών, όταν αναφερόταν στην εποχή που του ήρθε η ιδέα να ασχοληθεί με το θέατρο.

Στη δίωρη, άψογα εκτελεσμένη, σκηνική διαδρομή του Lepage, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για το κείμενο, τη σκηνοθεσία και τα σκηνικά, εκτός φυσικά από την ερμηνεία, πολύτιμοι συνοδοιπόροι υπήρξαν οι συνεργάτες του, μέλη της θεατρικής του ομάδας Ex Machina: στην καλλιτεχνική διεύθυνση και τον σχεδιασμό ο Steve Blanchet, στις μουσικές συνθέσεις και τον σχεδιασμό ήχου ο Jean-Sébastien Côté, στον σχεδιασμό φωτισμών ο Laurent Routhier και στον σχεδιασμό εικόνων ο Félix Fradet-Faguy.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Παρακαλώ προσθέστε το σχόλιό σας
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας