Γνωστή μέχρι τώρα για το αρχαιολογικό της ενδιαφέρον, η Κέρος, το μικρό νησί των Κυκλάδων μεταξύ Νάξου και Αμοργού, ήρθε στην επικαιρότητα αυτές τις μέρες με την ανακάλυψη επιβλητικών και πυκνά δομημένων κατασκευών, οι οποίες, όπως αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, είναι «πολύ πιο εντυπωσιακές από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα… Τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι το Δασκαλιό, το ακρωτήρι όπου βρέθηκαν οι αρχαιολογικοί θησαυροί, καλυπτόταν σχεδόν εξ ολοκλήρου με μοναδικά μνημειακά οικοδομήματα, χτισμένα με πέτρα φερμένη από τη Νάξο, παρά την απόσταση των περίπου 10 χιλιομέτρων που χωρίζει τα δύο νησιά».
«Το ακρωτήρι με τη στενή δίοδο που το ένωνε με την Κέρο απέκτησε κεντρικό ρόλο καθώς αποτελούσε το καλύτερο φυσικό λιμάνι του νησιού, έχοντας εξαιρετική θέα στο βόρειο, νότιο και δυτικό Αιγαίο», δήλωσε ο 80χρονος Βρετανός αρχαιολόγος Κόλιν Ρένφριου, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Cambridge και συνδιευθυντή της ανασκαφής. Επισκέφτηκε την Κέρο τη δεκαετία του ’60 και έκτοτε συνεχίζει την αρχαιολογική του δουλειά στο νησί.
Το 2006 ξεκίνησε και πάλι τις ανασκαφές, έχοντας την άποψη ότι «η Κέρος ήταν μεγάλο ιερό της Πρωτοκυκλαδικής εποχής με ακτινοβολία σε όλες τις Κυκλάδες». Μπορεί ακόμα οι αρχαιολόγοι να μην είναι σε θέση να αποκρυπτογραφήσουν τι συνέβαινε στο νησάκι πριν από 4.500 χρόνια, ωστόσο κάτι σπουδαίο έχει συντελεστεί όπως αποκαλύπτουν τα ευρήματα τόσο του παρελθόντος όσο και τα πιο πρόσφατα.
Το Δασκαλιό έχει φυσικό πυραμιδοειδές σχήμα που οι εξειδικευμένοι τεχνίτες της εποχής ανέδειξαν ακόμα περισσότερο κατασκευάζοντας επάλληλες σειρές από ογκώδεις αναλημματικούς τοίχους, κάνοντάς το να μοιάζει με βαθμιδωτή πυραμίδα.
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής αρχαιολόγους από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, την Εφορεία Κυκλάδων και το Ινστιτούτο Κύπρου, υπολογίζει ότι εισήχθησαν περισσότεροι από 1.000 τόνοι πέτρας. «Χτισμένο από άκρη σε άκρη το νησί έδινε την εντύπωση μεγαλειώδους μνημείου που αναδύεται από τη θάλασσα. Το οικιστικό αυτό συγκρότημα είναι έως σήμερα το μεγαλύτερο γνωστό στις Κυκλάδες την εποχή εκείνη», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Οι κάτοικοι του Δασκαλιού ήταν επίσης έμπειροι μεταλλουργοί και σύμφωνα με την άποψη του Michael Boyd από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, επίσης συνδιευθυντή της ανασκαφής, αποτελούσε κέντρο μεταλλουργικής εξειδίκευσης.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως δύο εργαστήρια μεταλλοτεχνίας, όπου βρέθηκαν μολύβδινος πέλεκυς, μήτρα για την κατασκευή χάλκινων μαχαιριών κ.ά., ενώ εντοπίστηκε το άνω τμήμα άθικτου πήλινου φούρνου ο οποίος υποδηλώνει ακόμα έναν χώρο μεταλλουργικής δραστηριότητας που θα ανασκαφεί άμεσα.