Νέες πιέσεις έχει αρχίσει να δέχεται η τουρκική λίρα καθώς, όπως φαίνεται τουλάχιστον από τη συμπεριφορά των διεθνών επενδυτών στις αγορές συναλλάγματος, αναζωπυρώνονται ανησυχίες για την πορεία της οικονομίας της χώρας.
Το ένα δολάριο ξεπέρασε ξανά τις 6,84 λίρες και δεν αποκλείεται σύντομα να κινηθεί πάνω από τις 7 λίρες όπως είχε γίνει στις αρχές του Μαΐου όταν η ισοτιμία είχε φτάσει στα χαμηλότερα επίπεδα όλων των εποχών, στις 7,19 λίρες.
Η πανδημία έχει πλήξει καίρια τα οικονομικά της χώρας όπως δείχνουν και τα επίσημα στοιχεία για δαπάνες και ελλείμματα. Η τουρκική κεντρική κυβέρνηση κατέγραψε έλλειμμα προϋπολογισμού 90,1 δισεκατομμυρίων τουρκικών λιρών ή περίπου 14 δισ. δολαρίων τον Ιανουάριο – Μάιο, όπως ανακοίνωσε στις αρχές της εβδομάδας το υπουργείο Οικονομικών της χώρας. Οι δαπάνες του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 15,7% σε ετήσια βάση και έφτασαν τα 479,2 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες ή 74,9 δισ. δολ. από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο – σηματοδοτώντας ένα κενό 90,1 δισεκατομμυρίων λιρών ή περίπου 60,8 δισ. δολάρια. Όλα αυτά συνιστούν σημαντικό πρόβλημα για τον Ερντογάν, ο οποίος απέχει μεν ακόμη τρία χρόνια από τις επόμενες προγραμματισμένες εκλογές αλλά ήδη δημοσκοπήσεις δείχνουν πτώση της δημοτικότητας του, μεταξύ άλλων λόγω του τρόπου αντιμετώπισης της πανδημίας.
Μείωση του ΑΕΠ
Πλέον οι προβλέψεις για μείωση του ΑΕΠ της χώρας φέτος διαμορφώνονται σε 3,6% περίπου σύμφωνα με μελέτη του Bloomberg, ποσοστό υψηλό για αναπτυσσόμενη οικονομία που συνήθως παρουσιάζει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας Μπεράτ Αλμπαϊράκ και γαμπρός του προέδρου Ερντογάν πάντως, εξακολουθεί να εκτιμά ότι το 2020 η χώρα θα παρουσιάσει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Οι καταναλωτές, που κάποτε ήταν η κινητήρια δύναμη της οικονομίας της Τουρκίας των 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων, πλέον βάζουν πιο χαμηλά τους στόχους τους μετά τα περιοριστικά μέτρα που προκάλεσε η πανδημία. Οταν η πανδημία αυτή έπληξε με σφοδρότητα την Τουρκία στα μέσα Μαρτίου, η κυβέρνηση περιόρισε σοβαρά τις μετακινήσεις των ανθρώπων εις βάρος της επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως έγινε σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες χώρες. Οι περιορισμοί άρχισαν να καταργούνται τον Μάιο. Η άρση αυτή των περιορισμών όμως από μόνη της δεν ήταν αρκετή για να ενισχύσει ξανά την οικονομία των καταναλωτών και η κατάσταση έγινε πιο περίπλοκη μετά την πρόσφατη καταγραφή αύξησης κρουσμάτων στη χώρα που δημιουργεί φόβους για δεύτερο κύμα κορωνοϊού.
Όπως σημειώνει το Bloomberg, οι δείκτες τις τελευταίες εβδομάδες δίνουν την εντύπωση για άνιση και αδύναμη ανάκαμψη στη χώρα. Η έλλειψη δυναμικής θα αποτελέσει πρόκληση για τον Αλμπαϊράκ και τις υποσχέσεις του για γρήγορη ανάκαμψη.
Ρίχνουν ρευστό
Σε μια προσπάθεια να επανεκκινήσει η οικονομία, η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει ανοίξει τους κρουνούς της ρευστότητας με τις κρατικές τράπεζες να προσφέρουν αρνητικά πραγματικά επιτόκια και μεγάλες περιόδους χάριτος για νέα δάνεια. Η ετήσια αύξηση δανεισμού βρίσκεται σε καλό δρόμο για να φτάσει νέα υψηλά, αφού ήδη υπολογίζεται σε 50%.
Ωστόσο, όπως προκύπτει από ανάλυση των στοιχείων από το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο, οι αριθμοί της οικονομίας υποδηλώνουν ότι η Τουρκία έχει μακρά πορεία για να βγει από την κρίση.
Ένα από τα προβλήματα της Τουρκίας είναι επίσης η συνεχής μείωση στα συναλλαγματικά της αποθέματα λόγω των προσπαθειών να στηρίξει τη λίρα. Τα καθαρά αυτά αποθέματα έχουν υποχωρήσει κάτω από τα 28 δισ. δολάρια από 40 δισ. δολάρια που ήταν πριν να πλήξει τη χώρα η πανδημία. Μόνο το πρώτο πεντάμηνο του 2020 τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της χώρας (TCMB) έδειξαν ότι οι κρατικές τράπεζες της Τουρκίας με εντολή της κυβέρνησης είχαν διαθέσει σε παρεμβάσεις για περιορισμό της βουτιάς της λίρας περίπου 20 δισ. δολάρια.
Η Τουρκία αναζητά διέξοδο από την κρίση για να μην εξελιχθεί η πανδημία σε πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα για τον Ερντογάν, επειδή ο κορωνοϊός απειλεί την κινητήρια δύναμη της τουρκικής οικονομίας που είναι ο τουρισμός και οι εξαγωγές. Μόνο ο τουριστικός κλάδος αντιπροσωπεύει περίπου το 12% του ΑΕΠ και η κίνηση αναμένεται ότι θα είναι σημαντική μειωμένη μέσα στην περίοδο του καλοκαιριού.
Γιώργος Κανελλόπουλος