Ο Γατόπαρδος ολοκληρώθηκε το 1956. Σχολιάζοντας την δράση αλλά και την στάση του νεαρού αριστοκράτη («δεξιού» υπό μίαν έννοια) Τανκρέντι, ο Τζουζέπε Λαμπεντούζα παρατηρούσε πως: «Είχε στρατευθεί στην επικερδέστατη απόχρωση της “άκρας αριστεράς της άκρας δεξιάς”, εξαίρετο εφαλτήριο που θα του επέτρεπε στη συνέχεια να επιχειρήσει αξιοθαύμαστες και ζηλεμένες ακροβασίες».
Η διαπίστωση αυτή του Λαμπεντούζα θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι αφορά την μεμονωμένη περίπτωση ενός αριστοκράτη του 19ου αιώνα, στα χρόνια του Risorgimento, που σχοινοβατεί ανάμεσα στο παλιό καθεστώς και την νέα κατάσταση, με στόχο την δική του επιβίωση ή και της τάξης του, με τέτοιο τρόπο ώστε «όλα να αλλάξουν για να μην αλλάξει τίποτα».
To 1966 δέκα χρόνια μετά τον Γατόπαρδο, ο Θωμάς Γκόρπας, που πιθανόν αγνοούσε παντελώς τον Λαμπεντούζα και το έργο του, έγραψε ένα ποίημα όπου ο συνομήλικος, περίπου, του Τανκρέντι, ο «Γιος του πρώην», ασκείται σε ένα πεδίο αντίστοιχων αξιοθαύμαστων και ζηλεμένων ακροβασιών, μόνο που ο νέος, όπως – άλλωστε – και ο πατέρας του δεν είναι δεξιοί καραμπινιέροι, αλλά – τουναντίον – καραμπινάτοι αριστεροί.
Ας δούμε όμως το ποίημα του Γκόρπα «Ο γιος του πρώην»
«Ο μπαμπάς του υπήρξε ιδεολόγος
πήγε και ξαναπήγε εξορία
και τώρα τύπος και υπογραμμός
στην εκλεκτή του ενορία
τώρα ένας πρώην θλιβερός
άσος στις συμβουλές που τρώει
απ’ το παχύ φαΐ μιανής κυρίας
κάποτε μισητής πολύ ονόματι υπεραξίας….
Η μαμά του ήταν από σπίτι
πιάνο γαλλικά φρου φρου κι αρώματα
έκανε τη ζωή της ως τα δεκαεννιά
και μετά επήρε τον μπαμπά.
Η κόρη μας να πάρει έναν αλήτη!
Παραπονιόντανε οι γέροι της μ’ αυτή
χαμογελούσε ήξερε πως ήτανε στη μόδα
παίρνοντας σύζυγο κομμουνιστή.
Η μαμά
νεάζει δρα με νεανίσκους στα κρυφά
στα φανερά παίζει κουμ καν με πάθος…
Η μαμά
λέει τον άντρα της στιμένη λεμονόκουπα
το γιο της κόκκινο μπαλόνι έτοιμο να σκάσει
οι φίλες της μαμάς πειράζουν το μπαμπά
και ζαχαρώνουν το γιο που ζαχαρώνει
μιας φίλης της μαμάς το γιο….
Αφυπηρετών ο γιος θα μπει στη δράση
βεβαίως ως ηγέτης νέος και βεβαίως
στην κακομοίρα την Αριστερά…».
Ανίερες ταυτίσεις θα ισχυριστούν ίσως κάποιοι συντηρητικοί. Προπαγάνδα που χύνει νερό στον μύλο της αντίδρασης, θα ψάλλουν εν χορώ οι διανοούμενοι του φερώνυμου στις μέρες μας ως ευωνύμου κέρατος. Λόγια, λόγια, λόγια, θα σκεφτούν οι επιτήδειοι ουδέτεροι.
Ανεξάρτητα πάντως από αυτά, η δυσκολία, όπως προκύπτει στην συνέχεια, να αντιμετωπίσει κανείς το ζήτημα χωρίς να βραχεί, είναι αυτή της πραγματικής ζωής.
Γιατί περιδιαβαίνοντας, ο οιοσδήποτε, τα χρόνια της μεταπολίτευσης, δεν θα διαπιστώσει μόνο κάποιες αντίστοιχες μεμονωμένες περιπτώσεις «δεξιάς» πολιτικής κατεύθυνσης, αλλά καραβιές ολόκληρες (ναι, καραβιές επιμένω) μαζικών μεταπηδήσεων από την κομμουνιστική και σοσιαλιστική αριστερά προς πάσαν κατεύθυνση και κυρίως προς τα κόμματα εξουσίας ή τα οδεύοντα προς αυτήν.
Ο αριθμός των ιδιότυπων αυτών πολιτικών μεταναστών, πραγματικά εντυπωσιακός, υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που σε πρώτη αίσθηση νομίζουμε ότι γνωρίζουμε οι περισσότεροι.
Σε κάθε περίπτωση η έρευνα αυτή χάριν και μόνον της επιστήμης θα συνέβαλλε ίσως στην διερεύνηση του μεταμορφισμού (trasformismo), που τόσο επίμονα, αλλά εις ώτα μη ακουόντων, εντόπισε ο Αντόνιο Γκράμσι από τα χρόνια ακόμα του μεσοπολέμου.
Η επισήμανσή μου αυτή προφανώς δεν διεκδικεί δάφνες ανακάλυψης της πυρίτιδας. Φρονώ όμως ότι η ενδελεχής ατομική-αριθμητική καταγραφή όλων αυτών που κινήθηκαν στην λογική των «αξιοθαύμαστων και ζηλεμένων ακροβασιών» και που «μπήκανε στη δράση βεβαίως ως ηγέτες νέοι και βεβαίως στην κακομοίρα την Αριστερά», ίσως έλυνε μέρος του μυστηρίου, του γιατί η ανακύκλωση των κομμάτων οδηγεί παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειες σε μιαν εκ νέου παραγωγή πολιτικών σκουπιδιών.
