Τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν ότι ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζιουζέπε Κόντε μετέβη στη Ανατολική Λιβύη και συναντήθηκε με τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ. Με την επίσκεψή του κατόρθωσε να εξασφαλίσει την απελευθέρωση Ιταλών ψαράδων που κρατούνταν εκεί για περισσότερο από τρεις μήνες. Η επίσκεψη έχει ενδιαφέρον διότι η Ιταλία σε γενικές γραμμές συντάσσεται με την πλευρά Σάρατζ, η οποία ελέγχει στη Δυτική Λιβύη, όπως δηλαδή και η Τουρκία. Παρά ταύτα, με τον πιο επίσημο τρόπο, η Ιταλία έδειξε σοβαρότητα. Συμπεριφερόμενη ορθολογικά από διπλωματικής απόψεως, η επίσκεψη στον Χάφταρ επί της ουσίας αναγνώρισε την πραγματικότητα στο έδαφος της αφρικανικής χώρας.
Ο Κόντε εξήγησε τις ιταλικές θέσεις στον συνομιλητή του, χωρίς να τις διαφοροποιήσει. Από μόνη της η επίσκεψη, όμως, έχει ισχυρή συμβολική σημασία, διότι αποτελεί πολιτική χειρονομία προς την πλευρά Χάφταρ. Εξάλλου, βρίσκεται σε εξέλιξη η διπλωματική διαδικασία που κάποια στιγμή ελπίζεται πως θα οδηγήσει σε ένα συμφωνημένο μέλλον για το μέλλον της Λιβύης. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, κανείς δεν μπορεί να προσποιηθεί ότι δεν υπάρχει μια πολιτική αρχή που ελέγχει το ανατολικό τμήμα της χώρας.
Με βάση τα ανωτέρω, δεν μπορεί κανείς να μη θυμηθεί τις δηλώσεις του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Θάνου Ντόκου στα τέλη του περασμένου Ιουνίου, όταν και είχε αποφανθεί ότι η “επένδυση” της Ελλάδας στον Χάφταρ ήταν αποτυχημένη. Ως επένδυση όριζε την πρόσκλησή του από το υπουργείο Εξωτερικών και την επίσκεψή του στην Ελλάδα.
Αδυνατώντας να αντιμετωπίσει με στρατηγική οπτική τα τεκταινόμενα και σχολιάζοντας με βάση τα γεγονότα μερικών ημερών, δήλωνε σε τηλεοπτική του παρουσία, ότι «είχε αλλάξει το μομέντουμ της σύγκρουσης», υπονοώντας αφελώς ότι η τάση στο πεδίο της μάχης είχε καθοδηγήσει την κίνηση της Αθήνας. Παράλληλα είχε πει ότι το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης απασχολούσε μόνο την Ελλάδα, παρότι όλοι –πλην αυτών που το υπέγραψαν– αναγνώριζαν ομολογούσαν ότι ήταν παράνομο με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας.
Υπενθυμίζουμε ότι ο Χαφτάρ είχε προσκληθεί στην Αθήνα και λόγω του αποκλεισμού της Ελλάδας από τη διάσκεψη του Βερολίνου για το πρόβλημα της Λιβύης. Η Ελλάδα δεν είχε συμπεριφερθεί καιροσκοπικά, επειδή τότε οι δυνάμεις του Χάφταρ πολιορκούσαν την Τρίπολη. Ήταν το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης, με το οποίο οι δύο πλευρές σφετερίζονται ελληνική ΑΟΖ, γεγονός που μετέτρεψε την Ελλάδα σε εμπλεκόμενο μέρος, χωρίς η ίδια να το επιδιώξει.
Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας όφειλε να αντιλαμβάνεται τα παραπάνω κι ότι η Αθήνα δεν ήταν αυτή που επέλεξε τη μία από τις δύο πλευρές της σύγκρουσης στη Λιβύη. Ήταν η πλευρά Σάρατζ που με την υπογραφή της μετέτρεψε σε αντίπαλο την Ελλάδα. Η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει εξ ορισμού ως αποστολή την προάσπιση των ελληνικών εθνικών συμφερόντων κι όχι την ευθυγράμμιση με την πολιτική της Ουάσιγκτον ή του Βερολίνου.
Αλλά ακόμα και όσοι στήριζαν την κυβέρνηση Σάρατζ δεν τον στήριζαν άνευ όρων και κάποιοι το έκαναν ακόμα και για να μην πέσει ολοκληρωτικά στην αγκαλιά της Τουρκίας. Στο πλευρό του Χάφταρ, εξάλλου, έχουν συνταχθεί χώρες, οι οποίες σήμερα θεωρούνται σύμμαχοι της Ελλάδας: Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος, δευτερευόντως Σαουδική Αραβία, έμμεσα το Ισραήλ και κυρίως η Γαλλία.
Κατά συνέπεια, η θέση που είχε τότε εκφραστεί ήταν εξαιρετικά προβληματική και έστειλε λάθος μήνυμα σε συμμάχους χώρες, ακόμα και στην Ουάσιγκτον. Διότι πρέπει να είναι κάποιος αφελής για να θεωρεί ότι στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ μία τέτοια θέση θα εισέπραττε κάτι περισσότερο από συγκαταβατικά χαμόγελα. Όταν στρέφεσαι εναντίον των εθνικών συμφερόντων σου για να γίνεις αρεστός μόνο σεβασμό δεν εμπνέεις.
Ελπίζουμε ότι έξι μήνες μετά από εκείνες τις ατυχείς δηλώσεις του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας, τις οποίες θυμηθήκαμε λόγω της επίσκεψης Κόντε στον Χαφτάρ, οι αφελείς προσεγγίσεις να έχουν βρει τη θέση τους στον σκουπιδοτενεκέ της εξωτερικής πολιτικής.
Του ΖΑΧΑΡΙΑ Β. ΜΙΧΑ
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
