Η εμπιστευτική μελέτη της Mediobanca: τα οφέλη της εξόδου της Ιταλίας από το ενιαίο νόμισμα θα πρέπει να εξεταστούν άμεσα

1996
Ιταλίας
Πρόκειται για μια ευαίσθητη μελέτη, αφιερωμένη αποκλειστικά στους μεγάλους πελάτες της Mediobanca. Ένας από αυτούς μας επέτρεψε να τη δούμε. Σε κάθε αντίγραφο είναι σημειωμένα όνομα και επώνυμο για να μην καταλήξει στον τύπο, τουλάχιστον όχι αμέσως. Ο τίτλος θα μπορούσε να ξεγελάσει, είναι όμως γεμάτος ουσία: Ο κίνδυνος μιας μετατροπής του δημόσιου χρέους σε λίρες μειώνεται σταδιακά με το πέρασμα του χρόνου.
Με μια πρώτη ματιά ένα πράγμα γίνεται αμέσως σαφές. Οι τράπεζες ετοιμάζονται για ένα ενδεχόμενο ItalExit, ή τουλάχιστον το λαμβάνουν σοβαρά υπόψη. Ενώ η πολιτική έχει περιορίσει το θέμα της εξόδου από το ευρώ σε πολιτικά κινήματα τα λεγόμενα λαϊκιστικά, στα ψηλά σαλόνια όμως άρχισαν ήδη οι προσομοιώσεις για την κοστολόγησή του. Η μελέτη της Mediobanca περιορίζεται αυστηρά στο να βάλει στη σειρά κόστη και τα οφέλη από την επιστροφή στη Λίρα. Το μόνο σίγουρο, σύμφωνα με τους αναλυτές, είναι πώς όσο περνάει ο χρόνος το κόστος της εξόδου θα αυξάνει περισσότερο. Αυτό είναι το συμπέρασμα των υπολογισμών τους.
Δεν είναι λόγω Salvini* που βγαίνουμε από το ευρώ
Η μελέτη της Mediobanca, η οποία παρότι θεωρεί μεγάλης σημασίας αρχικά τις εκλογές στη Γαλλία και κατόπιν στην Ολλανδία προβαίνει και σε προβλέψεις για τις ιταλικές, επικεντρώνει την ανάλυσή της γύρω από το κόστος εξόδου από το ευρώ κι αυτό για οικονομικούς κυρίως λόγους. Το πρώτο ζήτημα είναι ότι το νόμισμα είναι σημαντικό. Τόσο όσο όταν μιλάμε για την παραγωγικότητα στην Ιταλία. Η διαφορά μας με τη Γερμανία και τη Γαλλία είναι 20 τοις εκατό. Παράλογο εντελώς, είναι σαν να τρέχεις σε μια κούρσα με τον Μπολτ, όντας επιπλέον κουτσός. Τρεις ιστορικές στιγμές καθόρισαν αυτή την κατάσταση. Το 1979, όταν μπήκαμε στο νομισματικό μονοπάτι με μια διάφορα έξι τοις εκατό, στη συνέχεια, το 1989, όταν η ψαλίδα μειώθηκε στο 2,25 τοις εκατό και, τέλος, το 1996, όταν και ανατιμήσαμε τη λίρα κατά 8 τοις εκατό για να είμαστε σε θέση να αγκιστρωθούμε στο ευρώ.
Από εκεί και μετά υπήρξε η κατάρρευση. Κατά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, η παραγωγή πλούτου στην Ιταλία(ΑΕΠ) δεν μεγάλωσε ούτε ένα ευρώ. Από το 2008 μέχρι σήμερα το ΑΕΠ μειώθηκε κατά επτά ποσοστιαίες μονάδες. Οι συνέπειες είναι ορατές στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, είναι γεμάτα με μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Χωρίς ΑΕΠ το χρέος δεν είναι βιώσιμο
Χωρίς ανάπτυξη όχι μόνο γινόμαστε πιο φτωχοί, αλλά αδυνατούμε να αποπληρώσουμε και το χρέος. Παρόλα αυτά η Mediobanca κάνει γνωστό πως τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια (με εξαίρεση το 2009) είχαμε πάντα το υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα στην Ευρώπη. Να τα κάνουμε λιανά: το κράτος εισέπραξε σε φόρους συνολικά περισσότερο από ότι δαπάνησε. Στο τέλος όμως τα δημόσια οικονομικά εξακολουθούν να είναι ελλειμματικά, διότι το γενικό λογιστήριο του κράτους έπρεπε να καταβάλει τα τοκοχρεολύσια, χωρίς όμως αυτό το κόστος(το πρωτογενές πλεόνασμα δηλαδή) τα καταφέραμε καλύτερα από όλους. Αυτό λοιπόν σημαίνει ότι κατά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια το κράτος έχει προβεί σε αποστράγγιση πόρων από τον ιδιωτικό τομέα. Απαίτησε, πολύ περισσότερα από όσα έδωσε. Παρόλα αυτά το χρέος αυξήθηκε. Η κατάσταση είναι εκτός ελέγχου. Είμαστε παγιδευμένοι: οι ιδιώτες σφαγιάζονται, μείωσαν την παραγωγή και γίνονται λιγότερο παραγωγικοί, βρίσκονται με ανατιμημένη τη συναλλαγματική ισοτιμία, αλλά το χρέος δεν μειώνεται. Πώς είναι δυνατό να περιμένουμε να μειωθεί το χρέος;
Τα επιτόκια θα αυξηθούν
Τα τελευταία χρόνια έχουμε σχετικά βοηθηθεί από το χαμηλό επίπεδο των επιτοκίων. Έχουμε μεγάλο χρέος, αλλά χαμηλά επιτόκια. Τώρα το πάρτι μάλλον τελειώνει. Για τρεις λόγους. Η πρώτη έχει να κάνει με τη γενική πορεία της οικονομίας στον κόσμο. Ενώ στην Ιταλία, για παράδειγμα, οι τιμές μειώθηκαν κατά 0,1%, στην Ευρώπη κατά μέσο όρο αυξήθηκαν κατά 1,1 %. Η πίεση που δέχεται η ΕΚΤ για να παρατήσει την πολιτική των μηδενικών επιτοκίων είναι ισχυρή. Στην Αμερική έχει ήδη αρχίσει τη διαδικασία της ανόδου των επιτοκίων. Σήμερα πληρώνουμε 69 δισ. ευρώ ετησίως σε τόκους για ένα χρέος 2.173 δισ. . Είναι εύκολο να υπολογίσει κανείς τι θα συμβεί με μια μικρή άνοδο 1% στα επιτόκια. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι ο Mario Draghi δεν μπορεί να συνεχίσει επ’ αόριστον να αγοράζει ομόλογα του Ιταλικού δημοσίου, συμπιέζοντας έτσι το τίμημα τους. Μέχρι τώρα έχει αγοράσει 210 δισεκατομμύρια (13% του συνολικού του χρέους μας), αλλά έχει υποσχεθεί πως θα επιβραδύνει τις αγορές. Τρίτος παράγοντας: οι τράπεζες μας. Πρόκειται για ιστορικούς και πιο πιστούς αγοραστές των κρατικών ομολόγων. Ωστόσο οι νέοι ευρωπαϊκοί κανονισμοί, θα τις υποχρεώσουν να ελαφρύνουν τα χαρτοφυλάκιά τους από τα ιταλικά δημόσια χαρτιά, για να μειωθεί ο κίνδυνος συγκέντρωσης από έναν μόνο εκδότη. Ο συνδυασμός των τριών αυτών καταστάσεων θα οδηγήσει στην αύξηση των επιτοκίων του χρέους μας και θα υπάρξει πρόβλημα. Μόνο το 2017 θα πρέπει να ανανεώσουμε περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια σε δάνεια και τα τρέχοντα επιτόκια στο 1,5 % σύμφωνα με τη Mediobanca πιθανό να αποτελέσουν όνειρο θερινής νυκτός.
Η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους
Το ΑΕΠ που δεν αυξάνεται, συνθλίβεται από τη λιτότητα, από το ισχυρό ενιαίο νόμισμα, και από το χρέος που αυξάνεται, «θα μπορούσε αργά ή γρήγορα – γράφει η μελέτη της Mediobanca να οδηγήσει τη χώρα σε επανεξέταση του χρέους» Μία από τις λύσεις, η πιο ρεαλιστική για τη Mediobanca, θα μπορούσε να είναι η επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής, η απομείωση (εκείνο που στην Ελλάδα που ονομάζεται κούρεμα) ή ένα συνδυασμός και των δύο μαζί. Στην υπόθεση αυτή, η μελέτη αφιερώνει το πολύ είκοσι γραμμές, όχι παραπάνω. Η συζήτηση γύρω από τους κανόνες των κρατικών ομολόγων, θα προσθέσουμε εμείς, προκαλεί πανικό στις αγορές. Οι κανόνες ισχύουν για όλους. Και θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς, αν είναι να προκληθεί χάος, καλό θα ήταν να προκύψει και κάποια αρπαχτή.
Italexit, η έξοδος από το ευρώ
Είναι η καρδιά της μελέτης. Η μετατροπή του δημόσιου χρέους σε λίρες (δηλαδή η αποχώρηση από το ευρώ) και η συνακόλουθη υποτίμηση της λίρας, γράφει η Mediobanca, «μπορεί να αποφέρει μια σημαντική περικοπή του χρέους και, μαζί με μια κυρίαρχη νομισματική πολιτική, μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια πραγματική αναγέννηση της ιταλικής οικονομίας». Έτσι κι αλλιώς, η αγορά το έχει καταλάβει. Υπάρχει ένας δείκτης που μετρά την πιθανότητα αποχώρησής μέσα σε ένα χρόνο της Ιταλίας από τις Βρυξέλλες, ο οποίος έχει εκτιναχθεί. Ο Sentix (με βάση τις γνωμοδοτήσεις των ειδικευμένων φορέων) τον Μάιο του έδινε 0.8 % πιθανότητες επιστροφής στη λίρα, τον Ιούνιο αυξήθηκε στο 5%, πριν ανέβει κατακόρυφα στο 19% το Νοέμβριο και να κατέβει στο 16% που είναι σήμερα.
Θα κερδίσουμε οκτώ δισεκατομμύρια
Στο σενάριο της Mediobanca, που εστιάζει στο χρέος μας, γίνονται αυστηρές παραδοχές. Η πρώτη προβλέπει ότι δεν θα υπάρξει αλλαγή νομίσματος (δηλαδή οι πληρωμές θα συνεχίσουν να πραγματοποιούνται σε ευρώ) για περίπου 900 δισεκατομμύρια του εθνικού μας χρέους, το οποίο εκδόθηκε πρόσφατα και το οποίο δεσμεύεται από ευρωπαϊκές συμφωνίες. Τέλος πάντων είναι σαν να υπάρχουν δύο είδη ιταλικών κρατικών ομολόγων: για τα νέα δεν θα αλλάξει κάτι, για τα παλαιότερα θα πληρωθούν σε λίρες. Η δεύτερη υπόθεση, είναι δεδομένη, η Κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας θα ανακτήσει την κυριαρχία της. Και η τρίτη υπόθεση είναι ότι η λίρα θα υποτιμηθεί κατά 30 τοις εκατό, και λόγω αυτού θα γίνει πιο προσιτή η αποπληρωμή του χρέους. Το τελικό νομοσχέδιο είναι ότι με τη μετάβαση από το ευρώ στη λίρα θα έχουμε αμέσως μια εξοικονόμηση 8 δισ. Προσοχή όμως, λένε στην Mediobanca, όσο περισσότερος χρόνος περνάει, τόσο περισσότερο θα εκδίδονται νέα δημόσια χρεόγραφα που δεν θα μπορούν να μετατραπούν σε λίρες, και έτσι κάθε μήνα θα μειώνεται το πλεονέκτημα της μετατροπής του χρέους από ευρώ σε λίρες . Αν το είχαμε κάνει το 2013 θα είχαμε ένα όφελος από 285 δισ., ενώ σήμερα στο 2017 μόνο οκτώ.
Συμπεράσματα
Τι λέει η μελέτη της Mediobanca; Το χρέος είναι πιθανό με την μελλοντική αύξηση στα επιτόκια να βγει εκτός έλεγχου και η αδυναμία της χώρας θα μεγαλώσει. Η λύση που η αγορά συζητάει όλο και περισσότερο είναι επαναπροσδιορισμός του χρέους σε λίρες, που σημαίνει έξοδος από το ευρώ. Αλλά η Mediobanca (όπως και να έχει πρόκειται για μια τράπεζα) προβλέπει ένα μηχανισμό εξόδου μετά από συμφωνία. Με λίγα λόγια, θεωρεί πως ένα μέρος του χρέους θα εξακολουθεί να καταβάλλεται σε ευρώ, λόγω των συμβατικών δεσμεύσεων που αναλάβαμε. Όπως όμως οι τραπεζίτες γνωρίζουν πολύ καλά: αν οφείλω ένα ευρώ στην τράπεζα το πρόβλημά είναι δικό μου, αλλά αν της οφείλω ένα δισεκατομμύριο τότε το πρόβλημα είναι δικό της. Έτσι λοιπόν η υπόθεση που η Mediobanca αποκλείει, αλλά που εξακολουθεί να παραμένει πάνω στο τραπέζι, είναι ότι το χρέος μας ένα μέρος του, πολύ μεγαλύτερο από ό, τι προβλέπουν στην Τράπεζα θα μετατραπεί σε λίρες. Υποτιμημένες. Και σε αυτές τις συνθήκες, οι λογαριασμοί αλλάζουν.
* Ομοσπονδιακός Γραμματέας της Λίγκας του Βορρά
**Μετάφραση : Γιώργος Μουρατίδης, sxedio-b.gr
Πηγή: ilgiornale.it

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Παρακαλώ προσθέστε το σχόλιό σας
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας