Η δημογραφία είναι πεπρωμένο – και η Αμερική δεν μπορεί να αποδράσει από αυτό. Το επιβεβαιώνουν αυτό τα αντιφατικά αποτελέσματα των ενδιάμεσων εκλογών της Τρίτης, όπου οι μεν Ρεπουμπλικανοί “σκόνταψαν” χάνοντας μετά από οκτώ χρόνια τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων, οι δε Δημοκρατικοί είδαν να διευρύνεται η υπέρ των αντιπάλων τους διαφορά στη Γερουσία.
Η διαφορά ερμηνεύεται σε πρώτο επίπεδο από συγκυριακούς παράγοντες, καθώς οι περισσότερες από τις 35 έδρες της Γερουσίας που κρίθηκαν σε αυτή την εκλογή κατέχονταν από Δημοκρατικούς οι οποίοι είχαν εκλεγεί με τον αέρα της καμπάνιας επανεκλογής του Μπαράκ Ομπάμα προ εξαετίας – αλλά 10 εξ αυτών είδαν τις πολιτείες τους να στρέφονται το 2016 στον Ντόναλντ Τραμπ.
Υπάρχουν όμως και βαθύτερα αίτια: η Βουλή της διετούς θητείας και των μικρότερων εκλογικών περιφερειών είναι περισσότερο αντιπροσωπευτικός θεσμός από τη Γερουσία, όπου μικρές και μεγάλες πολιτείες έχουν ίση αντιπροσώπευση.
Πρόκειται για μία στρέβλωση εγγενή στο ομοσπονδιακό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία επιδεινώνεται διαρκώς όσο το δημογραφικό κέντρο βάρους της χώρας μεταφέρεται προς τις ακτές. Διασταυρώνεται δε η εξέλιξη αυτή με την παράλληλη πορεία μετατροπής της Αμερικής σε “majority minority country”, δηλ. σε ένα μωσαϊκό χωρίς σαφή υπεροχή των λευκών Προτεσταντών.
Ο Ντόναλντ Τραμπ σπεύδει βεβαίως να συγχαρεί… τον εαυτό του για το εκλογικό αποτέλεσμα, στρέφοντας το βλέμμα αποκλειστικά στη Γερουσία, ενώ για την απώλεια της Βουλής έχει εκ των προτέρων οχυρωθεί πίσω από το επιχείρημα ότι οι ενδιάμεσες εκλογές αποτελούν κατά παράδοση δυσμενές πεδίο για τον εκάστοτε πρόεδρο – και πάντως ο ίδιος δεν ήταν σε θέση να διεξαγάγει προεκλογικό αγώνα σε όλες τις κρίσιμες περιφέρειες.
Είναι όμως χαρακτηριστικό ότι ο ένοικος του Λευκού Οίκου επέλεξε να επικεντρώσει την καμπάνια του όχι σε θέματα πολιτικής (επικαλούμενος λ.χ. τα θετικά μεγέθη της οικονομίας), αλλά σε θέματα ταυτοτήτων, σημαίνοντας τον συναγερμό για το καραβάνι των Κεντροαμερικανών μεταναστών που “απειλεί να εισβάλει” στις ΗΠΑ, χαρακτηρίζοντας ως “ακατάλληλους” τους Αφροαμερικανούς Δημοκρατικούς που διεκδικούσαν την εκλογή τους σε θέσεις κυβερνητών στην Φλόριντα και την Τζόρτζια και χαρακτηρίζοντας πιθανή νίκη των αντιπάλων του ως συνταγή για να πλημμυρίσει η χώρα από “τρομοκράτες” και “εγκληματίες”.
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε κόμμα της “βαθιάς Αμερικής” και του λευκού, αγγλόφωνου, άνδρα, straight μικροϊδιοκτήτη που νιώθει απειλούμενος, από την ανάδυση της ταυτοτικής πολυχρωμίας, που προνομιακά πλέον εκφράζουν οι Δημοκρατικοί (υπό την ηγεμονία των κοινωνικών στρωμάτων των προαστίων και της “δυναμικής οικονομίας”). Ο Τραμπ έδωσε το 2016 σε αυτή τη μειοψηφία τη νίκη, εξασφαλίζοντας, με ασαφείς υποσχέσεις προστατευτισμού, τη στήριξη και της απαξιούμενης (λευκής) εργατικής τάξης κρίσιμων εκλογικά πολιτειών, όπως το Μίσιγκαν, η Πενσιλβάνια, το Οχάιο και το Ουισκόνσιν.
Οι επιτυχίες Δημοκρατικών υποψηφίων σε αυτές τις πολιτείες κατά τις ενδιάμεσες εκλογές αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο για την επανεκλογή του από τα όποια, κυρίως διαδικαστικά, προσκόμματα φέρει στην ατζέντα του η ελεγχόμενη πλέον από τους αντιπάλους του Βουλή των Αντιπροσώπων.
Από την άλλη πλευρά, η συσπείρωση όσων θεωρούν εαυτούς ως “φυσικούς ιδιοκτήτες” της χώρας έφερε αποτελέσματα – εξ ού και το “μπλε κύμα” υπέρ των Δημοκρατικών υπήρξε μικρότερο του αναμενόμενου. Συντελεί σε αυτό και το γεγονός ότι το κόμμα του Ομπάμα, της Κλίντον, αλλά και του Σάντερς διαπερνάται από αγεφύρωτες αντιθέσεις ως προς το ερώτημα της στροφής σε περισσότερο κοινωνικές πολιτικές. Ο ενθουσιασμός των ψηφοφόρων, ιδίως των νεώτερων, για τους progressive υποψήφιους σε αρκετές περιφέρειες της Βουλής, δεν μπορούσε να βρει εφαρμογή στις πιο mainstream φυσιογνωμίες της Γερουσίας.
Σε κάθε περίπτωση, ο διχασμός της Αμερικής επιτείνεται – όπως και το πρόβλημα νομιμοποίησης που προκύπτει από τη δυσαναλογία λαϊκής ψήφου και αντιπροσώπευσης, σε συνδυασμό με τα αρεστά στους Ρεπουμπλικανούς τεχνάσματα ως προς τη χάραξη των ορίων των περιφερειών ή την εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων από “ανεπιθύμητους” πληθυσμούς.
